به گزارش هشت‌دی تمام دنیای کفر در محرم ۶۱ هجری قمری با شقاوت تمام در مقابل تمام دنیای حق و حقیقت قرار گرفت و هرچه توانست کرد تا حق را در صحرای بی‌علف و در جهل و بی‌خبری مردمان ظاهربین دنیاپرست دفن کند. اما غافل از آنکه آن بذر در اربعین تبدیل به جوانه‌ای می‌شود که مبدأ تمام روشنگری در تاریخ می‌شود تا هر جا هر ملتی آزادی و آزادگی را بخواهد و بطلبد گرد این چراغ هدایت و کشتی نجات جمع خواهند شد. فلذا اربعین را باید یکی از ابعاد احیاگرانه قیام عاشورا دانست و با تأکید بر اینکه جزئی از این قیام است؛ اما به‌خاطر تأثیر مستقیم و نقش‌آفرینی در به‌ثمررسیدن بسیاری از مبارزات علیه طاغوت زمانه از جمله پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیاز به بررسی جداگانه دارد.

 برگزاری جلسات روضه و سخنرانی وعاظ انقلابی در این ایام، همچنین براه انداختن راهپیمایی‎های عظیم در روز اربعین، از جمله ۲۹ دی در سال ۱۳۵۷، و بزرگداشت اربعین شهدای انقلاب در شهرهای مختلف از جمله عوامل راه‌گشای مبارزین انقلاب بود. بعد از پیروزی انقلاب نیز رزمندگان در جبهه‌ها و اسرا در زندان‎های عراق با برپایی مجالس اربعین امام حسین (ع) و الگوگیری از اسرای کربلا به تداوم انقلاب کمک بسزایی کرد و امروزه راهپیمایی اربعین از نجف به سمت کربلا در صدور پیام انقلاب به کشورهای منطقه و جهان تأثیر شگرفی ایفا می‌کنند.

 نقش اربعین در عزاداری سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۵

 شروع انقلاب اسلامی را باید از ایام محرم و عزاداری امام حسین (ع) و با الهام از آموزه‌های نهضت عاشورا دانست. در فاصله سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ مجالس محرم و صفر، منبرها، وعظ‌ها و نوحه‌ها حال و هوای سیاسی و انقلابی گرفت. نگرش سیاسی به حادثه کربلا و درس‌آموزی از قیام عاشورا به سرلوحه دعوت امام خمینی (ره) و همفکران او تبدیل شد.

عاشورا دیگر یک حادثه تاریخی نبود، بلکه به محور بسیج مردم بر ضد رژیم طاغوت تبدیل گردیده بود. خانواده‌ها، شهیدان خود را به فرمان حسین زمان و محشور با شهدای کربلا می‌دانستند. مساجد، تکایا، حسینیه‌ها و خیمه‌های عزاداری امام حسین (ع) به‌عنوان مهم‌ترین اماکن، برای فعالیت نیروهای انقلاب و بیداری مردم از مفاسد حکومت پهلوی و سازماندهی آنان برای راهپیمایی، تظاهرات و فعالیت‌های انقلاب محسوب می‌گردید. مردم ایران تحت‌تأثیر نهضت عاشورا، روحیه شهادت‌طلبی و ایثار امام حسین (ع) و یارانش را مجدداً در خاطره‌ها تکرار می‌کردند و با شعارهای «الله‌اکبر» و «توپ، تانک، مسلسل دیگر اثر ندارد» با تانک‌ها و مسلسل‌های رژیم ستم‌شاهی مقابله می‌کردند.

 پس از سرکوب قیام مردمی ۱۵ خرداد سال ۴۲ به رهبری امام خمینی؛ از سوی رژیم ستم‌شاهی و به خاک و خون کشیده‌شدن مردم به‌وسیله عمال شاه و دستگیری و حبس و تبعید امام به ترکیه و سپس نجف اشرف دوباره خفقان بر جامعه حاکم گردید و مبارزات مردمی از حالت علنی به پنهانی و اغلب به‌صورت روشنگری در قالب جلسات خانگی و محفل‌های سری و خصوصی تبدیل گردید. به‌طوریکه در اسناد به‌دست‌آمده از ساواک و شهربانی این موضوع به‌خوبی مشخص است.

 «روز جاری (که مصادف با اربعین می‎باشد در منازل آیات و بعضی مساجد مجالس سوگواری برگزار و وعاظ به مسائل دینی ائمه اطهار پرداخته، و دسته‌جات محلی و شهرستانی باکمال نظم و ترتیب در خیابان‌ها و صحن مطهر گردش نموده و سپس به محل‌های خود مراجعت نمودند با مراقبت و پیش‌بینی‌های معموله هیچ اتفاقی سوء و خلاف نظمی رخ نداده است ضمناً آقای علی‌اکبر یکی از وعاظ مسجد امام ضمن وعظ اظهار داشته بشارت می‌دهم که آیت‌الله زاده گلپایگانی که به‌اتفاق آقای صفایی برای ملاقات آقای خمینی به ترکیه رفته بودند به قم مراجعت نمودند و چند نامه از آقای خمینی برای آیات آورده و گویا خمینی از روش و رفتار آقای گلپایگانی اظهار رضایت نموده‌اند و ماهم از دولت که وسیله ملاقات آقای خمینی را فراهم کرد. تشکر می‌کنیم (قم ۳۰ /۳/ ۱۳۴۴).» (امام در آینه اسناد سیر مبارزات امام خمینی به روایت اسناد شهربانی، ج۳، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (ره) ۱۳۸۳)، ساواک درباره برنامه انقلابیون در اربعین سال ۱۳۴۵ گزارش داد: «طرف‌داران [امام] خمینی و عده‌ای از طلبه‌های تهران و قم تصمیم دارند روز جمعه، اربعین (۲۰ خرداد ۱۳۴۵) اطلاعیه‌هایی در مساجد و اماکن مذهبی پخش نموده و در مواقع مقتضی به نفع نامبرده صلوات فرستاده و تظاهر کنند.» (پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کد خبر: ۳۸۷۶، تاریخ انتشار: ۰۶ آبان ۱۳۹۷)

 این روند روشنگرانه پانزده‌ساله، شهدای روشنفکر و متدین و متعهد زیادی از ملت ایران گرفت، گذشته از آنکه تعداد فراوانی از آنان در زندان‌های رژیم شاه زیر شکنجه و یا در تبعیدگاه‌ها گرفتار شده، و عده‌ای نیز برای ادامه مبارزه به زندگانی مخفیانه پناه برده بودند.

  در دهه‌های ۳۴۰ و ۱۳۵۰ بعضی از خطبا، روحانیان و دانشگاهیان توانستند از زوایای نو به قیام عاشورا نظر افکنده بدین‌وسیله جامعه، به‌ویژه جوانان را با این قیام عظیم تاریخ‌ساز آشناتر سازند. در این راه دو تن از متفکران و مبارزان، یعنی آیت‌الله مطهری و دکتر علی شریعتی بیش از دیگران موفق به این کار شدند، استاد مطهری با ایراد سخنرانی‌ها و تألیف کتاب‌هایی چون «حماسه حسینی» و «فریادها» به مردم به‌ویژه جوانان اهمیت این حماسه را در احیای دین اسلام و جنبه ظلم‌ستیزی آن گوشزد کرد. دکتر شریعتی نیز با توسل به دیدگاه خاص خود بر آن بود تا نسل جوان را بیش‌ازپیش با نهضت امام حسین (ع) و یارانش آشنا سازد.

از قیام‎‌های جاودانه معاصر جهان که دوباره عظمت اسلام را به رخ جهانیان کشید. انقلاب اسلامی ایران بود. اسلام اساسی‌ترین عامل پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود. الگوگیری از اسلام و وقایع مهم آن بخصوص قیام عاشورا، تأثیر مستقیم بر به‌ثمر رسیدن انقلاب اسلامی داشت. استبداد شاهنشاهی و مقابله حکومت با برگزاری مراسمات عزاداری، جلسات و سخنرانی‌های عاشورایی، وظیفه علمای دین را سنگین‌تر می‌کرد. علما افزون بر آنکه مبارزات سختی را علیه استبداد دوران و نیز برنامه‌‎های ضد‌مذهبی آنها ترتیب دادند، کوشیدند با وجود فشارهای سیاسی، مراسم مذهبی را احیاء کردند. حضور روحانیان در ایام محرم و صفر در شهرها و روستاها که همواره در این مراسم بر مسائل سیاسی اجتماعی ایران تأکید می‌‎شد و مردم را به انقلاب و وقایع روز آگاه می‌کرد، احساسات و عواطف مذهبی مردم را درباره مسائل موجود تحریک می‌کرد. با این کار، عملاً جهان‌بینی انقلاب، اسلام و عقاید شیعی شد.

در کل، انقلاب اسلامی ایران محصول فرهنگ عاشورا است؛ انقلابی که از محرم سال ۴۲ آغاز شد و رشد و بالندگی پیدا کرد، تا در اربعین سال ۵۷ که اوج انقلاب و اتحاد مردم بود، شکوفا شد. در نتیجه ملّت انقلابی ایران با رهبری حضرت امام خمینی (ره) با تأثیرپذیری از فرهنگ عاشورای حسینی پرشکوه‌ترین انقلاب را در تاریخ معاصر آفریدند. این پدیده بزرگ دیدگان جهانیان، به‌ویژه مسلمانان را خیره ساخت و هر کس به‌اندازه شناخت خود از آن متأثر گشت.

اکنون نیز با وجود انقلاب اسلامی، پیاده‌روی اربعین یک حرکت نمادین سیاسی است؛ به بیان دیگر، یک مانور قدرت سیاسی از سوی شیعیان به‌حساب می‌آید بنابراین، پیاده‌روی اربعین در بستر انقلاب پیش می‌‎رود و این حقیقت، کار را برای عمق‌بخشی به محتوا و به عبارتی، جاانداختن گفتمان اربعین که در ذیل گفتمان انقلاب اسلامی قابل‌تعریف است، راحت‌تر کرده است.

انتهای خبر/