“فاطمه سعیدی”، دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی گیلان در گفت و گو با هشت دی ضمن بیان اینکه تحصیل سواد رسانه ای در واقع تجهیز افراد جهت انتقال کنترل از سوی رسانه‌ها به سمت خودشان است اظهار داشت: در عصر دیجیتال هر چه میزان این سواد بیشتر باشد شاهد کاهش آثار مخرب رسانه ها بر شهروندان خواهیم بود. بنابراین آموزش سواد رسانه ای و اولویت دادن به اگآن یک مهارت حیاتی برای مردم قرن ۲۱ است زیرا با انتشار طیف گسترده ای از اخبار و محتوا باید افراد این توانایی را داشته باشند، پیامها را ارزیابی و با دیدی انتقادی آنها را بررسی نمایند. این باعث می شود که انتشاردهندگان اخبار و اطلاعات، مخاطب را منفعل ندانسته و منتظر واکنشش در مقابل محتوایی که به او می رساند باشد.

وی با بیان اینکه اغتشاشات اخیر از حادثه ای احساسات برانگیز شروع شد افزود: این وقایع با دروغ و شایعه همراه شد و در فضای مجازی ضریب خورد. هشتک سازی و کمپین آفرینی به اعتبار منفی ماجرا انجامید و باعث اشوب های خیابانی شد.

سعیدی تاکید کرد: وقتی فضای ذهنی و مجازی جامعه با شبهه و شایعه تسخیر می شود تشخیص راست و دورغ برای مردم سخت و کاهی غیر ممکن است. اینجاست که باید پیچیدگی های ماجرا را از بعد سواد رسانه ای بررسی و تبیین نماییم و محتواهای روشنگری را در فضای مجازی بازنشر دهیم تا جلوی نشر شایعات و دروغ ها گرفته شود. در این ماجرای اغتشاشات بسیاری از فیلم ها و عکس ها مربوط به اغتشاشات امسال نبود، که با کمی اگاهی و سواد رسانه ای و جستجو در فضای مجازی، به این موضوع می شد پی برد. ولی متاسفانه به دلیل عدم همین سواد بسیاری از این محتواها خیلی راحت توسط مخاطب پذیرفته و بازنشر داده می شود و باعث تشدید آشوب‌ها می‌شود.

دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی گیلان گفت: وجود گوشی های هوشمند در خانواده ها باعث شده تا کودکان قبل از یک سالگی به تلفن همراه والدین دسترسی داشته باشند. بازی های موبایلی از جمله سرگرمی های است که کودکان در سنین پایین آن را تجربه می کنند. اغلب والدین از تلفن همراه به عنوان آرام کننده دیجیتالی برای جلوگیری از گریه و ناارامی کودکان استفاده می کنند. کودکانی که از سنین پایین شروع به یادگیری و استفاده از فضای مجازی می کنند، به مرور تبدیل به افراد ماهری در این زمینه می شوند که حتی از والدین خود هم پیشی می گیرند.

سعیدی افزود: بنابراین پدر و مادرها باید سطح سواد رسانه ای خود را افزایش دهند تا بتوانند نسبت به حضور و فعالیت فرزندانشان در فضای مجازی اشراف داشته باشند. همچنین باید یکسری قوانین را به کودکانمان یاد بدهیم، مانند: اهمیت حفظ حریم خصوصی و عدم افشای اطلاعات شخصی و خانوادگی در فضای مجازی، اعتماد نکردن به افراد ناشناس در فضای مجازی و بازنکردن پیام‌هایی که از طرف افراد ناشناس ارسال می شود.

وی با بیان اینکه نمی توان گفت فضای مجازی به طور کامل آسیب زاست اظهار کرد: این فضا نقاط قوت و مزایایی هم دارد، اما والدین باید استفاده از این فضا را مدیریت کنند.

این کارشناس سواد رسانه ادامه داد: زندگی در فضای مجازی پیچیده تر از فضای حقیقی است همانطور که زندگی در فضای واقعی بدون کسب مهارت باعث ایجاد دردسر برای افراد می شود، در فضای مجازی هم اگر بودن سلاح سواد رسانه وارد شویم، بی شک دچار آسیب هایی خواهیم شد. این اسیب ها شامل جسمی، روحی، ذهنی، مالی و… است. آسیب‌های جسمی شامل خشکی چشم، آسیب به ستون فقرات و گردن، چاقی، آسیب های روحی و ذهنی شامل کاهش خلاقیت، کم خوابی یا بی خوابی، بلوغ زودرس، توهم همه چیز دانی، اضطراب و استرس …و آسیب های مالی، شامل افتادن در دام سایت ها و شبکه های قمار و کلاهبرداری است.

سعیدی گفت: این یک واقعیت تلخ است که گسترش وسایل ارتباطی موجب دوری بشر از یکدیگر در دنیای امروز شده است و عموما پیام های کوتاه متنی و صوتی جای خوش و بش های طولانی و ارتباطات میان فردی را گرفته است. وجود وقایع طبیعی مانند کرونا بر سرعت این اتفاق افزوده و این واقعیت انکارناپذیر جامعه امروز است، داشتن سواد رسانه ای و رژیم مصرف به ما یاد می دهد که غرق در این روابط مجازی نشویم و فرصتی برای در کنار هم بودن، به یکدیگر بدهیم و به ما یاد می دهد مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباطی متفکرانه و اگاهانه با رسانه ها و افراد داشته باشیم.

این کارشناس فضای مجازی با تأکید بر اینکه فقدان سواد رسانه باعث می شود که هر شایعه و یا خبر کذب را بدون تحقیق و بررسی و درست بودن منبع خبر قبول کنیم افزود: از طرفی خواندن و شنیدن خبرهای گوناگون و فراوان به سلامت روانی ما آسیب می رساند، حس بدبینی نسبت به جهان، به آینده نسبت به اطرافیان و حتی نسبت به خود شخص را افزایش می دهد و باعث ایجاد ترس و علائم اضطراب و برانگیختن احساسات کاذب در فرد شود و او را وادار به اعمالی کند که شاید در شرایط عادی مرتکب چنین اعمالی نشود.

آموزش سواد رسانه باید متناسب با سن کودکان آغاز شود

سعیدی در پایان با بیان اینکه آموزش و پرورش نقش بسیار مهمی در افزایش سطح سواد رسانه در جامعه دارد گفت: آموزش سواد رسانه باید از دوران ابتدایی و یا حتی در مهدکودک‌ها و متناسب با سن کودکان، آغاز شود، نه از دوران دبیرستان، که نوجوان گرفتار بسیاری از معضلات فضای مجازی شده است. یکی دیگر از ضروری ترین رویکردها، ارتقای سواد رسانه کادر آموزش مدارس است. معلمی که تسلط کافی به فضای رسانه ای ندارد نمی تواند نقش مربی را در بستر مجازی ایفا کند. آموزش سواد رسانه برای والدین هم از دیگر راهکارها می باشد، زیرا در بسیاری از خانواده‌ها، آسیب‌های فرزندان از فضای مجازی به دلیل عدم اگاهی و آشنایی والدین با آسیب‌های این فضاست. تولید و پخش محتواهای سواد رسانه در قالب های مختلف اعم از کلیپ، موشن گرافیک، انیمیشن، در صدا وسیما، می تواند اثرگذاری زیادی داشته باشد. زیرا تلوزیون رسانه ای است که نسل امروز وقت زیادی برای آن می گذارد.