به گزارش ۸دی، با گسترش مکانیزه شدن کشاورزی و جداسازی شلتوک از ساقه ها به وسیله کمباین در مزارع، در برخی مواقع کاه و کلش حاصل از برنج که دارای فوائد زیادی بوده و صرفه اقتصادی هم برای کشاورز دارد در کمال ناباوری در مزارع برنج به حال خود رها شده یا در آتش سوزانده می شود و منجر به نابودی سیستم خاک مزارع و آلودگی محیط زیست می شود.

 کاه در استان گیلان به کلش و سراچین برنج معروف است. کلش بخشی از ساقه و تمامی برگ برنج را شامل می شود و همراه با شلتوک های پوک و اندکی شلتوک سالم نیز می باشد.

درآمد  ۱۲ هزار میلیارد ریالی برنجکاران از فروش کاه و کلش

ابراهیم اکبرزاده مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با اشاره به اینکه در هر هکتار حدود ۳۸۰۰ کیلوگرم کاه استحصالی ( باکسر ساقه باقیمانده در زمین ) و معادل ۲۵۰ بسته کاه تولید می گردد، بیان داشت: هزینه بسته بندی با بیلر به ازای هر بسته ۵۰ تا ۷۰هزار ریال و قیمت فروش هر بسته کاه و کلش ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار ریال بوده و میزان درآمد ناخالص کاه و کلش در هر هکتار شالیزار ۷۵ -۵۰میلیون ریال و در سطح استان بطور میانگین بالغ بر ۱۲۰۰۰ میلیارد ریال بوده که نصیب زارعین برنجکار استان شده و ضمن اینکه سهمی در تامین علوفه دام ها نیز دارا هستند که با افزایش آگاهی زارعین و دامداران و فعالیت های ترویجی و همچنین اقدامات قانونی کشاورزان استان نسبت به بسته بندی و فروش آن اقدام و به ندرت شاهد آتش زدن کاه و کلش هستیم.

نابودی اکوسیستم با به آتش کشیدن کاه و کلش

با آغاز فصل برداشت برنج و با توجه به سفارش های فراوان کارشناسان حفظ محیط زیست و جهاد کشاورزی مبنی بر آتش نزدن کاه و کلش، اما همچنان شاهد انجام این کار اشتباه در روستا هستیم.

هر ساله تعدادی از کشاورزان بقایای گیاهی مزارع برنج خود را به منظور انجام کشت‌های پاییزه و همچنین به باور غلط برای رهایی از کرم ساقه خوار به آتش می‌کشند که این اقدام نیاز کمتری به استفاده از سموم در کشت دوم را فراهم می کند این درحالیست که امروز علم ثابت کرده است که این دست از اقدامات موجب نابودی اکوسیستم و ویرانی سیستم خاک می شود.

کاه و کلش منبع بالقوه و خوبی از مواد آلی در خاک محسوب می شوند و چنانچه مدیریت خوبی در مزرعه اعمال شود بسیاری از مشکلات و کمبودهای خاک، بخصوص خاک های گیلان برطرف خواهد شد.

برخی از کشاورزان در گیلان گویی مزایای آن را باور ندارند و پس از پایان برداشت برنج اقدام به آتش زدن کاه و کلش می کنند. هر چند که مشاهده چنین اقداماتی در گیلان نسبت به سال های گذشته کمتر شده است و در چند شهرستان به صفر رسیده است اما سیاست جهاد کشاورزی استان گیلان این است که آتش زدن کاه و کلش ها پس از برداشت برنج در تمام ۱۶ شهرستان استان به صفر برسد. در مزارع برنج هیچ دستاوردی جز آلودگی هوا و افزایش ناراحتی های تنفسی برای مردم به خصوص کودکان که دچار بیماری آسم هستند، ندارد.

بر همین اساس« احمد آقایی»  معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری اعلام کرد؛ طبق ماده ۲۰ قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ پدیده آتش زدن بقایای برداشت برنج در شالیزارها ممنوع اعلام شده است.

ارزش شالیزارهای گیلان از معادن طلا بیشتر است

« صالح محمدی » رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این باره گفته است: هرچند باور کشاورزان آتش زدن ساقه های باقی مانده گیاهان بمنظور از بین بردن علف‌های هرز باقیمانده و کمک به کنترل بخشی از آفات نباتی، کمک به پاکسازی زمین از علف های هرز و آماده سازی هرچه سریع‌تر زمین‌ها برای کشت دوم است، و با این کار به دلیل  ناآگاهی کشاورزان از مضرات سرمایه سوزی‌هایی که دارد، انجام می‌شود این روش مرسوم و البته اشتباه که از قدیم تا به امروز بوده به صورت علمی هم اثبات شده که عوارض جبران ناپذیر آتش زدن کاه و کلش برای کشاورزان به دلیل آسیب زدن به ساختار خاک، نامرغوبی محصولات بعدی را همراه دارد.

محمدی با هشدار مبنی بر  آلودگی هوای ناشی از سوزندان کاه گفته است:  این امر سلامت عمومی افراد جامعه و نیز اکوسیستم را با مشکل روبه رو می کند.

گیلان جزء ۱۰ استان برتر در بخش کشاورزی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با بیان اینکه امروزه در دنیا اقتدار غذایی از مولفه های مهم کشورهای قدرتمند محسوب می شود، تصریح کرد: گیلان به علت دارا بودن آب و خاک مناسب جزء ۱۰ استان برتر در بخش کشاورزی کشور است.

محمدی گفت: اعتقاد داریم کشاورزان در عرصه طلایی فعالیت می کنند زیرا ارزش شالیزارهای گیلان از معادن طلا بیشتر است باید با ورود به بحث دانش بنیان عملکرد ها را در واحد سطح ارتقا ببخشیم.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با اشاره به فعالیت یک هزار و ۴۲۵ شالیکوبی در استان بیان داشت: با توجه به ورود تکنولوژی در عرصه صنایع بیش از ۷۰۰ کارخانه در این استان تجهیز و نوسازی شده‌اند که این مهم سه تا هفت درصد کاهش ضایعات در مرحله تبدیل به همراه دارد.

مدیریت بهینه کاه و کلش

کاربردهای متعدد صنعتی کلش سبب شده که به عنوان ماده خام ارزشمندی تلقی شود بر این اساس در خصوص مدیریت زائداتی چون کاه و کلش، شیوه های گوناگون اعم از آموزش و بستر سازی تا روشهای جایگزین برای مصرف بهینه که اتفاقا در مورد برنج بسیار پرکاربرد است ارائه شد.

با ورود هماهنگ دستگاههای مختلف و فراهم کردن الزامات سخت افزاری اعم از دستگاه های بسته بندی و کمک برای بازاریابی رفته رفته کشاورزان مجاب شدند که کاه و کلش پسماند یا ضایعات نیست بلکه می تواند بعنوان یک محصول فرعی تلقی شود.

اهمیت کاه و کلش در تغذیه دام

امروزه با توجه به کم بودن منابع غذایی دام میل استفاده دامداران به محصولات فرعی کشاورزی از جمله کلش بسیار زیاد شده است. «حسین کنعانی» دبیر شورای سازمان نظام مهندسی گیلان در خصوص کاربرد های این کاه و کلش می گوید: کاه کلش برنج هم در نگهداری و هم در تغذیه دام مفید و موثر است.

وی کاه و کلش را برای جذب رطوبت فضای نگهداری و هم برای زیر پای دام ها در فصول سرد لازم دانست و افزود: در تغذیه دام و کنستانتره های خوراک، باید خوراک دام بصورتی باشد که دام وادار به نشخوار شود چون با ترشح بزاق محیط شکمبه، به لحاظ اسیدیته، متعادل باید باشد تا دام دچار بیماری گوارشی نشود که این مهم به واسطه کاه و کلش امکان پذیر می شود.

اما به نظر می رسد با اطلاع رسانی از مزایای اقتصادی به کشاورزان و تشویق آنان به عدم سوزاندن که نماد بازر اصراف این نعمت خدادادی است از هدر رفتن آن جلوگیری شود، و هرچند قانون برای کسانی که اقدام به آتش زدن کاه و کلش مجازات تعیین کرده است ولی این مورد کافی نیست و نیاز است که با فرهنگ سازی و با معرفی این امر به عنوان یک کار ضد فرهنگ از آن جلوگیری شود همچنین اداراتی همچون جهاد کشاورزی و اداره کل صمت یا تعاونی های مربوطه که در زمینه تامین خوراک دام مسئولیت دارند در این زمینه ورود کرده با خریداری کردن مستقیم و یا با در نظر گرفتن بسته های تشویقی برای دامداران و کشاورزان از هدر رفتن این مهم جلوگیری کنند.

این در حالی است که یکی از کشاورز گیلانی هم در گفتگو با خبرنگار هشت دی علت جمع اوری نکردن و سوزادن کاه و کلش را بی انگیزگی و توانایی جسمانی دانست و گفت: اغلب کشاورزان بالای ۶۰ سال سن دارند.

وی با بیان اینکه بزرگترین همت ما زیر کاشت بردن زمین و جمع آوری محصول است ادامه داد: دیگر آن بنیه جوانی را نداریم، جمع آوری شلتوک به همراه کاه و کلش انرژی زیادی می خواهد و همچنین کسانی که دام ندارند نیازی به بسته بندی آن ندارند.

کشاورز همراهی دولت را می خواهد

وی در پاسخ به خبرنگار هشت دی مبنی بر اینکه چرا دیگر فرزندان کشاورزان رغبتی به کار کشاورزی ندارند گفت: کار کشاورزی سخت است و درآمدش پایین، نه من بلکه هیچ کشاورزی دوست ندارد، فرزندش مثل خودش شود!

وی با بیان اینکه مسئول زیر کولر نشسته من در دمای ۴۵ درجه در حال دست و پنجه نرم کردن هستم و خبر از حال و روز من ندارد ادامه داد: شما خبرنگار هستید بروید نگاه کنید امسال چند کشاورز سر مزرعه برنج بعلت گرمای زیاد تلف شدند.

این کشاورز با بیان اینکه مسئول می خواهد با بخشنامه و دستور مشکل را حل کند با گلایه از نبود بیمه بازنشستگی کشاورزان، افزود: کشاورز آقا بالاسر نمی خواهد بلکه همراهی دولت را می خواهد.

مریم عطار