به گزارش خبرنگار ۸دی، در بیشتر کشورهای دنیا اهتمام ویژه ای به تولیدات داخل داشته و تمام همت دولت های جهان در شکوفایی تولیدات کشورشان است، مردم این کشورها نیز با مسئولان همراهی کرده و تولید را به سطح اعلایی از کیفیت رسانده تا آوازه کشورشان در دنیا بپیچد، در این کشورها مردم به اندازه ای که فکرشان را نمی کنیم به تولیدات کشور خود تعصب و غیرت داشته و با این راه از چرخه اشتغال و تولید حمایت می کنند، دولت ها نیز با سیاست های درست اقتصادی و حمایت بی قید و شرط از تولید شرایط مناسبی را برای کارگران و کارفرمایان مهیا می کنند، به عنوان نمونه در بحث واردات با سیاست های درست واردات را برای محصولاتی انجام می دهند که توان تولید آن در داخل کشورشان مهیا نباشد.

در ایران اما شرایط برعکس بوده، در بسیاری از کالاهایی که نمونه تولید داخلی آن وجود دارد نمونه خارجی آن ارزان تر است، این امر نیز به سیاست های اقتصادی غلط دولت ها باز می گردد.

در کشور ما با قاچاق برخورد درستی نمی شود، واردکنندگان از اقشار پرنفوذ بوده و با لابی سنگین امتیاز بسیاری از دولت ها می گیرند، در این شرایط تنها بر تولیدکنندگان داخلی سخت می گذرد و با مالیات سنگین و هزاران مورد دیگر مانند عوارض شهرداری ها، سود بانکی بالا و…  برای تولیدکنندگان مانع ایجاد می شود.

چایکاران گیلانی چشم انتظار حمایت های دولت و مردم؛

استان گیلان هم از این امر مستثنی نیست، چای یک کالای استراتژیک و از اقلام مصرفی تمام اقشار جامعه است. چای پرمصرف ترین نوشیدنی پس از آب در جهان و یکی از با اهمیت ترین محصولات نقدینه آفرین در بخش کشاورزی است و استان ما نیز بیشترین تولید چای در کشور را داراست.

صنعت چای در ایران دارای قدمتی ۱۱۰ ساله است و در گذر زمان به دلیل درآمد زایی مناسب با اقبال کشاورزان شمال کشور در دو استان گیلان و مازندران مواجه شده است. نخستین باغ چای ایران در سال ۱۲۸۰ در لاهیجان و نخستین کارخانه چای سازی کشور هم در ساال ۱۳۱۱ تاسیس شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی محصول چای همواره به دلیل اهمیت اقتصادی و اجتماعی بالایی که داشت مورد توجه سیاست گذاران بود به نحوی که در اوایل دهه ۱۳۷۰ میزان تولید چای داخلی به مرز ۷۰ هزار تن چای خشک رسید که معادل دو سوم نیاز مصرفی کشور بود.

در حال حاضر حدود ۲۶ هزار هکتار باغ چای در دو استان گیلان و مازندران قرار دارد که از این مقدار حدود ۲۱ هزار هکتار مورد بهره برداری قرار میگیرد. حدود ۵۵ هزار خانوار چایکار بطور مستقیم در باغات چای مشغول بکارند و ۱۰۰ درصد درآمد و معیشت شان از محصول چای است. در کل برای ۱۰۰ هزار خانوار در بیش از ۱۵۱ کارخانه چای سازی که متناسب با ظرفیت تولیدشان بین ۳۰ تا ۶۰ نفر شغل فصلی و دایم ایجاد کرده اندو اگر هر خانوار را ۵ نفر در نظر بگیریم بطور متوسط ۵۰۰ هزار نفر مستقیم و غیر مستقیم در صنعت چای اشتغال دارند و این تعداد جدای از تعداد شاغلینی است که در بخش بازرگانی (صنایع بسته بندی و فروش) اشتغال دارند.

مصرف سرانه کشور چیزی در حدود تقریبا ۱۰۰ هزار تن است و چنانچه مصرف هر فرد بین ۳ /۱ تا ۴ /۱ کیلوگرم چای باشد در حدود ۱۱۰ هزار تن سالانه چای در کشور مصرف می شود. ارزش اقتصادی این محصول از قرار هرکیلوگرم چای ۵ دلار در نظر بگیریم ۵۵۰ میلیون دلار است و کالایی است که الزاما و حتما باید در سبد مصرفی خانوار باشد و جایگزین هم ندارد و اگر جایگزین داشته باشد یک جایگزین خاص مانند قهوه است. بطور متوسط در باغات چای دارای شبکه آبیاری بین ۱ تا ۳ نفر و در باغات دیم هم میانیگن ۱.۵ نفر اشتغال دایم دارند.

صنعت چای کشور در بین سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۶ در کانال ۳۰۰ هزار تن تولید برگ سبز چای قرار داشت که به تناسب نزولات جوی و باران، میزان تولید کم و زیاد می شد اما به یکباره در شرایط مختلف و به دلیل سیاست گذاری مقطعی و عدم نگاه حمایت گرایانه نظام (دولت ها) روند تولید منفی شد و در بهترین حالت در بین سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۷ تولید برگ سبز چای ایران از ۳۴ هزار هکتار سطح زیر کشت به حدود ۷۰ هزار تن رسید، یعنی ۶۰ تا ۶۵ درصد نیاز کشور در داخل تامین می شد بطوریکه واردات از ۱۴ هزار تن به ۹ هزار رسید.

روند کاهش ۳۰ درصدی چای از سال ۸۳

با توجه به روند کاهش تولید برگ سبز چای، دولت مصم شد تا از چایکاران حمایت کند لذا با اتخاذ تصمیم های لحظه ای و بدون کار کارشناسی در سال ۱۳۸۳ و برنامه ای که قرار بود ۵ ساله اجرا شود اما یک ساله اجرا شد سبب شد که تولید چای ۳۰ درصد کاهش پیدا کند. در این سال به کشاورزان اعلام شد که محصول خود را برداشت نکنند و به ازای هر هکتار ۷۰۰ هزار تومان پول دریافت کنند. البته قصد دولت از این تصمیم تشویق چایکاران به اصلاح باغات چایکاری با هدف افزایش بهره وری بود که عملیاتی نشد.

بدترین سال برای تولید برگ سبز چای در ایران بین سال های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲ اتفاق افتاد و به دلیل انباشت چای در انبارها، برداشت از باغات چای کاهش داشت و به ۶۵ هزار تن رسید که یک فاجعه محسوب می شد.

* مزیت های تولید چای در ایران

– سرانه بالای مصرف چای در کشور
– همسایگی با کشورهای مهم مصرف کننده چای ( روسیه، عراق، ترکیه، پاکستان و جمهوری های شوروی سابق)
– عدم استفاده از سموم دفع افات در باغ های چای و تولید محصولی ارگانیک
– عطر و طعم خاص به دلیل کشت در منطقه معتدل شمال ایران
– حفظ بوته های چای علیرغم سرمای شدید زمستان و بارش برف در سال های مختلف

ایران شاید تنها یا اولین کشوری است که از سموم دفع آفات استفاده نمی کند و نیاز به سم پاشی ندارد زیرا برای تولید چای در کشورهای مختلف مانند هند، سریلانکا، بنگلادش و کنیا که ۱۱ ماه و چین ۶ ماه برداشت می کنند به لحاظ شرایط اقلیمی و محیطی مجبورند بعد از هر برداشتی برای مبارزه با آفات سم پاشی کنند. در ایران با توجه به فصل ۶ ماهه برداشت، در شش ماه دیگر سال گیاهان بخواب می روند که نیازی به سم پاشی نیست و این مهمترین ویژگی چای ایران است که در بازارهای جهانی به آن اعتبار بخشیده است.

سیاست های غیر کارشناسی بزرگترین مانع توسعه صنعت چای

در صنعت چای سه ضلع اصلی وجود دارد چایکار (کشاورز)، چای ساز( کارخانه دار) و تجار ( صنایع بسته بندی) که هر سه از بخش خصوصی هستند که تعامل سازنده و ارتباط پویا میان این سه بخش وجود ندارد و مهمترین دلیل ان نیز دخالت های بخش دولتی است. دولت با سیاست های غیرکارشناسی و اصولی مانع توسعه این صنعت شده است.

مهمترین مشکلات صنعت چای ایران از نگاه بخش بازرگانی و صنایع بسته بندی عبارتند از؛

– تعرفه و حقوق گمرگی بالا برای واردات چای
– عدم اجازه دولت برای صادرات چای داخلی
– عدم حمایت و تسهیل سازی از روند واردات و صادرات چای
– پایین نگه داشتن قیمت چای داخلی
– عدم ارتباط بخش بازرگانی با بخش تولید و فرآوری چای داخل
– عدم استقبال بخش بازرگانی از چای داخلی به دلیل پایین بودن سود حاصل از فروش
– ضعف واحدهای تولیدکننده چای خشک در بازاریابی و فروش
– عدم همکاری کشورهای صاحب نام در تولید چای با تولیدکنندگان ایرانی
– قدیمی و مسن بودن بوته های چای داخلی
– عدم حمایت لازم و کافی دولت از کشاورزان
– تغییر ذائقه مصرف کننده داخلی به چای خارجی
– نپرداختن به جذابیت بسته بندی چای داخلی

سال ۹۷ حمایت از کالای ایرانی نام گرفته است جلوگیری از عواملی که مانع این حمایت می شود همچون واردات، آنقدر مهم است که رهبر انقلاب در دیدار اخیرشان به وزیر کار گفتند: «اگر من جای شما بودم در جلسات هیئت دولت یقه پاره می کردم به خاطر این واردات ها!»، بنابراین مسئولان باید نگاه شان را عوض کرده و مردم نیز این مطالبه را از مسئولان داشته باشند.

شاید اگر مردم ایران در استفاده از کالای ایرانی همچون چای ایرانی تعصب به خرج می دادند و دولت هم به کمک تولیدکنندگان می آمد و زمینه صادرات بیشتر را مهیا می کرد، همین یک قلم گیلان را کافی بود تا هیچ جوانی در این استان عزیز و پر برکت بیکار نماند.