به گزارش ۸دی، حافظ ستوده در یادداشتی نوشت: در جوامع غیر دینی، حکومت ها با فرهنگ سازی به شیوه خود، فرهنگ امر به مهروف و نهی از منکر را نهادینه می کنند. به عنوان مثال، در کشور های غربی وقتی کسی زباله ای روی زمین میریزد، سایر شهروندان خود را موظف دانسته تا به وی تذکر دهند. مورد مذکور در ادبیات غربی تحت عنوان تذکر به قانون مداری و یا حقوق شهروندی تعبیر می گردد، ولی در فرهنگ ما همان امر به معروف و نهی از منکر می باشد.

شیوه های امر به معروف و نهی از منکر

۱) مطالبه ی عمومی: اولین گام در شیوه ها، نهادینه کردن فرهنگ مطالبه ی عمومی است. به این معنا که اگر آحاد جامعه مثلا نسبت به فیلمی که محتوای فمنیسم است و با ظرافت تمام احکام اسلام را زیر سوال می برد اعتراض کنند این زمینه امر به معروف و نهی از منکر را فراهم می سازد. اگر با بد رفتاری کارمندان در بخش دولتی یا خصوصی مقابله کنند، متذکر شوند، رشوه ندهند و با رشوه گیر برخورد نمایند، این خود امر به معروف و نهی از منکر است. از نمونه های بارز این مسأله در آلمان ماجرای دختر جوانی به نام توگسی آلبایراک می باشد. وی وقتی صدای درخواست کمک دو دختر که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند در یکی از محله های شهر فرانکفورت آلمان می شنود، به کمک آنها می شتابد. در ادامه، وی توسط متجاوزین مست به قتل می رسد. این عمل آلبایراک مورد تقدیر بسیاری از شهروندان قرار گرفت وصدها تن بخاطر ادای احترام به این دختر جوان در شهر برلین تجمع و با تهیه یک طومار بلند بالا از دولت آلمان برای آلبایراک درخواست نشان افتخار ملی کردند.

۲) آشنایی نسبت به شیوه ها و نوع شخصیت: عدم آگاهی نسبت به این امردلیل اصلی عدم تاثیر گذاری است. عاملین امر به معروف و نهی از منکر باید نسبت به تیپ های شخصیت و شیوه های تربیتی آگاهی کامل داشته باشد. طبیعتا نوع نصیحت به یک مرد جوان که منکری را انجام داده با یک خانم میانسال متفاوت است. آگاهی کامل نسبت به تیپ های شخصیتی کمک می نماید که ما در نوع برخورد با افراد گوناگون شیوه های متفاوتی را برگزینیم. آمرین به معروف و ناهیان از منکر باید به بهترین نحو با هر یک از آحاد جامعه، مقتضی خصوصیات شخصیتی او رفتار نمایند.

۳) شناخت موقعیت مکانی و زمانی: نمی توان از یک شیوه برای هر موقعیت مکانی و زمانی استفاده کرد. اگر فردی در جمع کثیری خطایی نمود نباید همان موقع و در حضور دیگران به وی تذکر داد تا در مقابل دیگران شرمسار گردد، بلکه باید اندکی صبر کنیم و در خفا به وی تذکر دهیم. تذکر در جمع باعث می شود، شخص مورد نظر نه تنها شرمسار بلکه مقاومت هم بنماید. ولی اگر مثلا کسی روی کاغذ بنویسد که اگر اینگونه میگفتی بهتر نبود؟ قطعا تاثیر گذار خواهد بود و انسان یقین می کند که اشتباه کرده است. در حالی که حرف نفر اول که در جمع گفته، اصلا قبول نداشته است.

۴) شیوه غیر کلامی: منظور از غیر کلامی همان زبان بدن است. زبان بدن یعنی حرکات و اشاراتی از دست ها و پاها و چشمان و… بدون استفاده از زبان وکلام. گاهی با یک نگاه سنگین و چشمان خیره کننده نسبت به یک منکر در جامعه       می توان به دیگران تذکر داد، مانند کودکی که وقتی اشتباهی از او سر می زند توسط والدین خویش کمتر مورد محبت قرار می گیرد و با همین اقدام، کودک متوجه اشتباه خود می شود. در روایات اسلامی نیز آمده است که در مقابله خطای فرزندان با آنها قهر کن ولی کوتاه، به این معنا که حتماً نیازی نیست که تذکرات نسبت به خطاها و یا تشویق ها به صورت کلامی صورت گیرد.

۵) شیوه کلامی: یکی دیگر از شیوه ها، با گفتن و صحبت کردن می باشد که از منکر نهی و به معروف امر می کنیم. مثلا به شخص بگوییم نماز بخوان یا غیبت نکن. اما با چه شیوه ای؟ به یکی از نمونه های امر به معروف کلامی در مقوله نماز اشاره می نماییم.

گوشه دانشکده مون یه نمازخونه نقلی وجود داشت. که بعضی ها مطالعه و بعضی ها هم مثل من می خوابیدند یا خدای نکرده نمازی چیزی می خوندم. چند تا رفیق بودیم. یکی شون به معنای واقعی تارک الصلاه بود، و چند تاشون هم نمازخون، خلاصه یه نماز جماعت ظهری هم برقرار بود. داستان امر به معروف ما از اینجا شروع شد که یه دفعه قبل نماز با این رفیقی که نماز نمی خوند؛ بهش گفتم: تو بالاخره چی کاره ای؟! با خنده گفت: ببین! من کلاً تو فاز آزادی ام، تو فیس بوکم نوشتم: آزاد یکتاپرست! منم تو یه فازی همین طوری برگشتم بهش گفتم: یکتاپرست؟! لااقل بپرست! یه دفعه جا خورد و با یه لحن خنده ای گفت: نماز رو می گی؟ منم فقط با یه حرکت سر گفتم: آره.

دیگه هیچ نگفتم. نماز جماعت شروع شد و ایستادم به نماز؛ مثل بقیه. بعد از چند دقیقه یه نفر اومد کنارم وایستاد و گفت: الله اکبر. می شناختمش، همین رفیقم بود که چند دقیقه پیش داشتیم با هم صحبت می کردیم. به همین سادگی… نماز خوند.

و نکته آخر اینکه نباید طوری به دیگران تذکر داد که شخصیت فرد خاطی مورد خطاب قرار گیرد، بلکه باید صرفا به نوع عمل انتقاد نمود. در معروف هم همینطور است. اگر فرد عمل پسندیده ای انجام داد صرفا باید آن عمل پسندیده مورد تشویق قرار گیرد، نه اینکه شخصیت فرد به طور کلی تایید شود، چرا که چنین امری موجب می شود تا دیگر اعمال این فرد نیز صحیح قلمداد گردد.