هشت دی: طی دهه های اخیر بحث بر سرآنکه گیلان کدام محور توسعه را باید در اولویت قرار دهد همیشه مورد مناقشه بوده و مدعیان بعضا توسعه کشاورزی، صنعتی یا گردشگری را حسب تحلیل های خود اولویت داده اند.

با تغییر مسئولان سیاسی و اجرایی ارشد استان در ادوار مختلف این دیدگاه ها تغییر و برنامه ریزی های کوتاه یا میان مدت سرلوحه امورات اجرایی و فرهنگسازی در استان قرار می گرفت.

در این یادداشت کوتاه با مرور بر وضعیت آماری استان گیلان قصد آن است که به ایده تبدیل گیلان بعنوان یکی از قطب های صادارات کشور بعنوان راهکار اساسی پیشرفت و توسعه در استان گیلان بپردازیم.

مروری بر این آمار نشان میدهد که می بایست یک روحیه جمعی و خواست عمومی در فرهنگ مردم گیلان تبلور یابد و پشتکار و جدیت و هدایت آحاد مردم بسمت یک هدف مشترک و گره گشا تمرکز یافته تا دهه آینده شاهد بالندگی استان باشیم.

مطابق آمار مستند رسمی در سال ۱۳۹۹ نرخ بیکاری جمعیت۱۵ سال با بالا حدود ۱۰درصد می باشد و از طرفی نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت بالای ۱۵ سال نیز ۴۵ درصد از جمعیت در سن کار بوده که از نظر اقتصادی فعال هستند استان گیلان در شاخص نرخ مشارکت اقتصادی در رتبه ششم کشور قرار گرفته است و نرخ تورم ۱۲ ماه منتهی به اسفند سال ۱۳۹۹ معادل ۳۵ درصد بوده است.

بررسی سهم اشتغال در بخشهای عمده فعالیت اقتصادی استان در سال۱۳۹۹ نشان میدهد که بخش خدمات با۴۸درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده و در رتبه های بعدی بخش صنعت باحدود ۲۷ درصد و بخش کشاورزی با ۲۵ درصد قرار دارند  و این در حالیست که سهم بخش کشاورزی نسبت به سال ۹۸ حدود ۳/۳درصد کاهش  داشته است.

در سال ۱۳۹۹ حدود یک میلیون و ۶۸۱ هزار تن انواع محصولات زراعی از ۲۸۵ هزار هکتار زمین های کشاورزی استان گیلان برداشت شده که میزان محصولات باغی حدود ۶۷۵۷۵۰ تن بوده که نسبت به سال قبل۵درصد رشد داشته و میزان محصولات تولدی از دام و طیور نیز به میزان ۵۱۵۹۰۳ تن بوده است. گیلان بزرگترین تولید کننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور محسوب میشود که با داشتن حدود  ۲۹۱ هزار هکتار اراضی شالیزاری، رتبه نخست کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و رتبه دوم تولید برنج کشور  را به خود اختصاص داده است.

این استان از جمله مناطق مستعد کشور برای تولید محصولات باغی و زراعی از جمله برنج، چای، زیتون، فندق، مرکبات، هندوانه، بادام زمینی، گل و گیاهان زینتی، محصولات گلخانهای و نیز سبزی و صیفی است لذا میزان تولید محصولات زراعی استان بالغ بر ۱۶۸۱۰۰۰تن می باشد.( چای و توت و نوغان در زمره محصولات باغی مورد ارزیابی قرار گرفته است)

در حوزه صنعتی تولیدات منتخب شامل فولادخام،کاشی،سیمان،کاغذ،دارو و روغن نباتی می باشد که محصولات فولادی با ۷۱ درصد و روغن نباتی با ۲۸ درصد ،صنایع پیشتاز گیلان بوده اند. بخش صنعت معادل۱۴ درصد از تولید ناخالص داخلی استان گیلان را در سال ۱۳۹۸ به خود اختصاص داده که عمده تولیدات صنعتی گیلان در بخشهای سلولزی، فولاد، قطع هسازی خودرو، دارویی، سیمان، روغن موتور و پوشاک است.

اولین تولیدکننده صفحه کلاچ انواع خودروهای ایرانی کشور در گیلان در حال فعالیت است  و گیلان به عنوان قطب صنعت سلولزی با تولید سالانه پنج میلیون مترمکعب، رتبه اول تولید صنایع سلولزی کشور را به خود اختصاص داده از طرفی ۱۷درصد از نیازهای دارویی کشور در استان گیلان تولید می شود و در مجموع ۳۲ واحد تولیدات دارویی، آرایشی و بهداشتی در این استان در حال فعالیت هستند، بیش از ۵۰ درصد مفتولهای مسی کشور نیز در گیلان تولید میشود.

در حوزه گردشگری نیز در سال ۱۳۹۹ حدود ۴۲۰هزار نفر برای اقامت وارد استان شده و تعداد مسافران خارجی در سال کرونایی ۱۳۱۰نفر بوده و تعداد هتلها و اقامتگاههای تحت پوشش اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی در سال ۱۳۹۹ به ۳۰۷۶ واحد رسیده که تعداد کل تخت ها در واحدهای اقامتی به تعداد۳۹۶۸۱ مورد بوده است.

گیلان در سال ۱۳۹۹ مجموعا ۲۱۹۹۰میلیارد ریال درامد عمومی داشته که ۹۱درصد آن درامدهای مالیاتی بوده است که نسبت به سال ۹۸ حدود ۵۰درصد افزایش را نشان میدهد.
این در حالیست که پرداخت هزینه ای استان در ۱۲ ماهه ۱۳۹۹از سوی خزانه برابر ۶۸۸۶ میلیارد ریال و پرداخت تملک دارایی های سرمایه ای حدود ۳۴۵۶ میلیارد ریال بوده است.

با بررسی آمارهای رصد محرومیت در استان گیلان معلوم می گردد از میانگین کشوری در بسیاری از شاخص ها استان وضعیت محرومیت بیشتری دارد به نحوی که مطابق آمار سال ۱۳۹۹ حدود ۶/۸  درصد از جمعیت کل استان بالغ بر ۲۱۸۸۷۵ نفر تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند که به لحاظ رتبه کشوری رده نهم می باشد که به لحاظ بعد خانواد شامل ۱۲۵۳۵۴ خانوار بوده که حدود ۷/۱۴ درصد از کل خانواده های گیلانی را شامل میشود از طرفی حدود۳۶۲۲۴۵ نفر از جمعیت استان عضو سه دهک اول اقتصادی میباشند.

مردم گیلان در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۳ میلیارد تومان صدقه پرداخت کرده اند که سرانه هر گیلانی حدود ۵هزار تومان در سال صدقه داده است این در حالیست که این نهاد سال ۹۹ ماهیانه حداقل مبلغ ۳۰میلیارد تومان کمک هزینه معیشتی به حساب مددجویانش واریز نموده است. از نکات قابل توجه رتبه نخست گیلان در نسبت جمعیت مددجوی به وسعت استان در کشور می باشد به نحوی که میانگین کشوری در هر کیلومتر مربع ۳ مددجو ساکن هستند اما در گیلان در هر کیلومتر مربع ۱۵ نفر مددجو ساکن می باشد رتبه دوم کشور استان تهران است با ۹ نفر.

اما نکته قابل توجه در آمارهای اقتصادی گیلان صادرات ۱۱۷۱ هزار تن کالاهای غیرنفتی از گمرکات انزلی و آستارا و منطقه آزاد(حسن رود) به ارزش ۶۶۵ میلیون دلار و ۱۷۲۱ هزار تن واردات به ارزش ۹۶۶ میلیون دلار می باشد که به ترتیب ۹/۱ از کل صادرات کشور و ۵/۲ از کل واردات کشور را شامل می شود.

در استان حدود ۶۷ واحد تولیدی صادراتی در حال فعالیت است که محصولاتی نظیر لوازم خانگی،صنایع چوبی، مواد غذایی نظیر کیک، کلوچه، چای، بیسکویت، نوشابه های گازدار، انواع کاشی و سرامیک، گوشت مرغ، سیمان، محصولات فولادی، انواع الیاف، پوشاک و کیسه های پلی پروپلین را صادر می کنند که با تدابیر مناسب در جهت افزایش تولید چند برابری این محصولات میتوان شاهد افزایش صادرات و بهبود اشتغال بود.

محصولات صادراتی گمرکات استان نیز در طی دوره مذکور شامل:محصولات نباتی، محصولات معدنی، محصولات صنایع غذایی، محصولات نساجی و محصولات پلاستیکی می باشد که به کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان، گرجستان، افغانستان، عراق صادر گردیده است.

به طور کلی بیشترین مبادلات تجاری در استانهای شمالی با کشورهای روسیه، قزاقستان،آذربایجان و ارمنستان بوده است که از این میان کشور روسیه و آذربایجان مهمترین آنها می باشند. کشورهای هدف صادرات استان گیلان نشان میدهد که تجارت با اتحادیه اوراسیا میتواند برای رشد اقتصادی کشور و گیلان مثمر ثمر واقع شود.

صادرات کالاها بخصوص محصولات کشاورزی تراز مثبتی داشته است و صادرات بعضی از گروه های کالایی مانند میوه های خوراکی، نسبت دوره مشابه سال قبل افزایش داشته است. بنابراین یکی از نقاط قوت استان صادرات محصولات کشاورزی است واین استان میتواند به عنوان قطب صادرات غیرنفتی محصولات تولیدی خود و یا محصولات سایر استانهای کشور باشد.

جواد شفیعی ثابت