به گزارش ۸دی ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک جهان از بارندگی و منابع آبی چندان غنی برخوردار نیست از این رو حفاظت از داشته ها در عرصه های آبی از اهمیت زیادی برخوردار است این در حالی است که در بسیاری موارد شاهد نابودی رودخانه ها در کشور هستیم در حالی که به اعتقاد کارشناسان آسایش و راحتی بشر در صورتی امکان پذیر خواهد بود که رابطه متعادلی میان تمام اعضای نظام زیستی برقرار باشد که همان توسعه پایدار است که به آن تاکید می شود.

باید بدانیم بشر برای ادامه حیات به تمام بخش های محیط زیست محتاج است به عنوان مثال اگر رودخانه ها نباشند قطعا کشاورزی، شیلات و بخش های زیادی از درآمدهای بشری مختل خواهد شد و رودخانه ها شریان های حیاتی زمین هستند.

تخلیه فاضلاب ها، انواع پسماندها، تغییر و تصرف حریم و بستر رودخانه ها، تغییر مسیر و احداث سازه های انسان ساخت مانند سدها، بهره برداری مصالح شن و ماسه از حریم و بستر رودخانه ها، صید غیر مجاز گونه های آبزی و عدم تامین حقابه زیست محیطی این حوضه های آبی از جمله عوامل مخرب و تهدید کننده حیات اکوسیستم های رودخانه ای است که فقط مختص کشور ما نیست بلکه دنیا با آن مواجه است.

با توجه به خشکسالی هایی که در سالهای گذشته در کشور شاهد آن هستیم و توسعه شهرها یکی از وظایف مهم در حیطه مدیریت محیط زیست بحث پایش آلودگی رودخانه ها است.

آب های سطحی مانند رودخانه ها به دلیل ورود آلاینده های مختلف اعم از فاضلاب های خانگی و صنعتی نسبت به منابع آبی دیگر بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند از این رو پایش آنها جزو برنامه های سازمان حفاظت محیط زیست است.

اما گیلان که یکی از بکرترین طبیعت های جهان را دارد با آلودگی عجیب محیط زیستی روبرو است که حاصل مدیریت نشدن پسماندهای خانگی و صنعتی و سرازیر شدن این پسماندها به رودخانه های مهم و اساسی این استان شده و شرایط را به حالت وخیمی تبدیل کرده است.

**زرجوب و گوهررود آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان

طی بررسی‌های سازمان‌های محیط زیستی جهان، رودخانه‌های زرجوب و گوهررود به عنوان یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان محسوب می‌شوند که برای پاک‌سازی آن اقدام قابل توجهی انجام نگرفته است.

رودخانه زرجوب و گوهررود رشت از آنجایی که از وسط شهر رشت رد می شوند در شکل ظاهری شهر هم تاثیر بسزایی گذاشته و مسیر وسیعی از شرق به غرب شهر را به شکل زیبایی به هم متصل کرده است این رودخانه ها که روزی شاهرگ حیاتی شهر رشت بودند، امروز جز به عنوان کانال‌های عظیم حمل فاضلاب و زباله شهری جایگاه دیگری ندارند و ساکنان مجاور این رودخانه‌ها را با چالش‌های بسیاری روبرو کرده است.

طی دهه‌های ۳۰ و ۴۰ این رودخانه‌ها یکی از جاذبه‌های توریستی بوده و به عنوان مسیر رایج حمل و نقل مسافر در شهر به حساب می‌آمدند ولی هم‌اکنون با بوی تعفنی که از این رودخانه‌ها به مشام می‌رسد، یکی از معضلات اساسی نه تنها شهر رشت بلکه گیلان و ایران محسوب می‌شود.

رودخانه‌هایی که در گذشته مکان معروفی برای ماهیگیری شهروندان بود، امروز نه تنها زندگی بخش نبوده بلکه منشاء انواع بیماری‌ها و مشکلات شده‌اند، این در حالی است که برای نجات این سرمایه زیبای شهری مسئولیت‌پذیری و اندکی تفکر و همت کافی است.

رودخانه گوهررود از ارتفاعات ۷۰۰ متری کوه‌های سراوان سرچشمه می‌گیرد و پس از وصل شدن به رودخانه زرجوب، رودخانه پیربازار را تشکیل داده و در نهایت به تالاب انزلی می‌ریزد و طول این رودخانه در استان گیلان ۴۰ کیلومتر است.

رودخانه زرجوب نیز از کوه‌های کم ارتفاع “هزار مرز”، “نیزه سر”، “جوکلبندان” و “کچا” از حدود ۲۵ کیلومتری جنوب شهر رشت سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از منطقه “بهدان” و “چوماچا” و پیوستن به رودخانه گوهررود رودخانه پیربازار را تشکیل می‌دهد.

متاسفانه امروزه فاضلاب‌های شهری یکی از منابع اصلی آلاینده این رودخانه‌ها هستند و فاضلاب‌های محلات مختلفی از شهرهای خمام و رشت بدون انجام هیچ تصفیه‌ای وارد رودخانه‌های گوهررود و زرجوب می‌شود.

از دیگر منابع آلوده‌کننده، پسماندهای شهری هستند که با حجم زیاد به میزان ۷۲۰ تن در روز از منطقه سراوان رشت وارد رودخانه‌های زرجوب و گوهررود می‌شود.

آلودگی این دو رودخانه صدای امام جمعه رشت را هم درآورد، آیت الله فلاحتی امام جمعه و نماینده ولی فقیه در گیلان، رودخانه های زرجوب و گوهررود رشت را بلای جان مردم این شهر دانست و تاکید کرد: آلودگی این دو رودخانه اکوسیستم گیلان را نابود کرده است و به سلامتی مردم لطمه وارد می کند لذا نیازمند پیگیری جدی مسئولان هستیم.

حال دریاچه عینک هم خوب نیست

علاوه بر رودخانه های زرجوب و گوهر رود حال دریاچه عینک هم خوب نیست،(بیشتر بدانید)  تالاب عینک یا دریاچه عینک یا مرداب عینک تالابی‌ست طبیعی که در منطقه ۴ شهر رشت واقع است از شرق به تقاطع غیرهمسطح شهدای گمنام از شمال به بلوار شهید افتخاری از جنوب به پارک دانشجو و از غرب به اراضی کشاورزی محدود است.

این تالاب بزرگترین تالاب شهری ایران و دومین تالاب بزرگ استان گیلان است و به دلیل آن که در عکس‌های هوایی شبیه عینک است به این نام خوانده می‌شود.

این مرداب از مناطق گردشگری مهم شهر رشت محسوب می‌شود که محیط آن ۱۲ کیلومتر و منبع آبی آن ۳۰ هکتار است.

این تالاب تاکنون از سوی سازمان حفاظت محیط زیست ایران تحت پوشش کنوانسیون رامسر قرار نگرفته و وضعیت بسیار نامناسب زیست محیطی دارد.

شرایط تالاب عینک نسبت به تالاب های دیگر استان گیلان اندکی خاص است از آن لحاظ که این تالاب در داخل شهر قرار گرفته و از طرفی در این سالها شاهد افزایش بی سابقه جمعیت در شهر رشت بوده ایم و این حجم انبوه جمعیت، موجب شده تا به نسبت تالاب های دیگر، این تالاب با مشکلات عدیده تری دست و پنجه نرم کند که از آن جمله می توان به ساخت و سازهای بیشمار در حریم تالاب، ورود فاضلاب های شهری و صنعتی به داخل تالاب و تولید زباله توسط شهرنشینان اشاره کرد تا جایی که بخش هایی از تالاب را لوازم منزل و املاح و مصالحی اشغال کرده که به دلیل تخریب خانه های مسکونی به داخل تالاب رها شده و اینها دلایل خشک شدن بخش هایی از تالاب است.

به علاوه همه این ها، مرگ و میر گسترده ماهیان در این تالاب دیده شده که دلیل آن، انفجار جمعیتی سرخس آزولا در پهنه این تالاب است.

متاسفانه فرهنگ بد تخریب محیط زیست این تالاب را رها نکرده و همانگونه که در عکس می نگرید این تالاب به مدفنی از زباله های گوناگون تبدیل شده است.

تصاویر بیشتر را از اینجا ببینید