روز شمار تاریخ گیلان / 19 اسفند؛

جشن و چراغانی آستارا برای لغو قرارداد ننگین ۱۹۱۹ / اعدام احسان الله خان در روسیه

در چنین روزی، به دلیل لغو قرارداد ننگین ۱۹۱۹ ایران و انگلیس شهر آستارا سراسر جشن و چراغانی شد.

جشن و چراغانی آستارا برای لغو قرارداد ننگین ۱۹۱۹ / اعدام احسان الله خان در روسیه

به گزارش ۸دی، ۱۹ اسفند ماه ۱۲۹۹ شمسی، لغو قرارداد ۱۹۱۹ موجب جشن و چراغانی در آستارا شد. به مناسبت صدور بیانیه رسمی مبنی بر الغای قرارداد ۱۹۱۹، اهالی شهر آستارا سه شب چراغانی کرده بودند. امروز نیز، مجلس جشن بزرگی در مقابل اداره نظمیه برگزار شد. در این مراسم یک دسته موزیک هم از آستارای روسیه دعوت شده بودند(۱)

۱۹ اسفند ماه ۱۳۰۱ شمسی، شب نامه ای در انزلی توزیع شد. پس از به دست آمدن شب نامه ای که در انزلی توزیع شده بود، رئیس تیپ مستقل شمال آن را به مرکز فرستاد و نوشت که از انتشار این گونه اوراق جلوگیری خواهد کرد. به جز تیتر شب نامه که «کابوس منحوس حکومت نظامی» است بقیه متن خوانده نمی شود. محمد حسین خان آیرم رئیس تیپ مستقل شمال می نویسد که کنسول روس از انتشار این شب نامه ابراز تأسف کرده و می گوید که چاپ و توزیع آن را به ما نسبت می دهند ولی ما این نوع کارها را از ناحیه کمیته ای که انگلیسها تشکیل داده اند می دانیم. وی در پایان می افزاید که تحقیقات خصوصی و محرمانه من می گوید «به دستیاری چند نفر ایرانی در قونسول خانه روس ژلاتین شده است.»(۲)

۱۹ اسفند ماه ۱۳۰۱ شمسی، نبیل الدوله دلایل سوء ظن خود به سالار رشید را نوشت. پس از آن که نبیل الدوله در مکاتبات خود با وزارت امور خارجه از نزدیکی سالار رشید به روسها نوشت، و موضوع به وزارت جنگ منعکس شد، مسئولان وزارت جنگ این تحلیل را نپذیرفته، خواستار قرائن و شواهد نبیل الدوله کارگزار آستارا شدند. او امروز در نامه ای که به وزارت امور خارجه نوشت دلایل سوءظن خود را برشمرد: دیدار با ایرانیان فراری به روسیه، دیدار با کفیل کنسولگری روس، اشاعه حمله سالار رشید به آستارا.(۳)

۱۹ اسفند ماه ۱۳۰۲ شمسی، حمل پرچم قرمز در تظاهرات جمهوریخواهی ممنوع شد. امیرلشکر شمال غرب امروز در دستورالعملی به فرماندهان نظامی اردبیل، ساوجبلاغ، ارومیه و سلماس، ماکو، مرند، زنجان، خوی، اهر و آستارا یادآور شد که در اجتماعات و عبور و مرور اکیداً از حمل پرچم قرمز خودداری شود. «عملیات خودشان را بدون علائم قرمز انجام دهند.»(۴)

۱۹ اسفند ماه ۱۳۰۵ شمسی، بلدیه های گیلان از عدم پرداخت تعهدات اداره مالیه شکایت کردند. سیدمحمود ویشکایی، رئیس نمایندگان بلدیه های گیلان، با ارسال تلگرامی به تهران با اشاره به این که انجمن های بلدی گیلان با وضع عوارض فوقالعاده، داوطلبانه اقدام به آبادانی رشت و دیگر شهرها کرده، افزود با الغاء باج راه ها و عدم پرداخت تعهدات اداره مالیه، فعالیت های بلدیه با رکود مواجه شده است. در این نامه آمده است که درآمد بلدیه از ماهی ٢٣ هزار تومان به ١۶ هزار تومان تنزل پیدا کرده و عملیات شهری را دچار سکته کرده است.(۵) با لغو باج راه ها و اخذ عوارض در گمرک، مقرر شده بود درآمد های بلدیه که بخشی از آن از طریق عوارض راه تأمین میشد توسط اداره مالیه تأمین گردد. در این نامه برای تهییج افکار مقامات مرکز تأکید شده که قرار بود «یک بنای عدیمالمثال و یک خیابان معظمی به یادگار تاجگذاری اعلیحضرت شاهنشاه پهلوی ارواحنا فداه بنا و امتداد» داده شود که نیمه تمام مانده است.(۶)

….

پی نوشت:

۱- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۱؛ ص ۴۱؛ روزنامه ایران، ۱۹/ ۱۲/ ۱۲۹۹، ص ۲. در سال ۱۹۱۹ دولت ایران هیئتی حامل خواسته‌های ایران (از جمله لغو قرارداد ۱۹۰۷، الغای کاپیتولاسیون و امتیازات خارجی به طور کلی، و غیره) را به کنفرانس صلح پاریس اعزام داشت، ولی انگلستان مشکلاتی در راه پذیرفته شدن نمایندگان ایران به کنفرانس صلح فراهم کرد، و قرارداد معروف به قرارداد ۱۹۱۹ را با دولت ایران منعقد کرد که به موجب آن کلیه تشکیلات نطامی و مالی ایران تحت نظارت انگلستان قرار می‌گرفت. لرد کرزن با پنهانکاری کامل و پرداخت رشوه، قرارداد ۱۹۱۹ ایران و انگلیس را پی ریخت، ولی متعاقب اعلام این قرارداد، هم در داخل ایران از سوی ملت گرایان نواندیش، علما و مذهبیون، دموکراتها و مشروطه‏خواهان شناخته شده، ژاندارمری و برخی از افسران قزاق، و هم در خارج، از سوی فرانسه و آمریکا با مخالفت گسترده‏ای روبرو شد. در مجموع مبلغ چهارصد هزار تومان (دویست‌ هزار تومان به وثوق‌الدوله و صدهزار تومان به هریک از وزیران) از سوی بریتانیا به عاقدان قرارداد پرداخت گردید. شخص احمدشاه نیز در قبال امضای این قرارداد ماهانه مبلغ پانزده هزار تومان از دولت انگلیس مقرری می گرفت. (ref>Wright, Denis: The English Amongst the Persians – During the Qajar Period 1787 – 1921, Heinemann London,۱۹۷۷, p. 179)

۲- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۲؛ ص ۷۳۱؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، پ ۱، صص ۷۰ و ۷۱.

۴- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۲؛ ص ۷۳۱؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، پ ۱۶، صص ۹ و ۱۰.
۴- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۳؛ ص ۶۳۱؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، س ١٣٠٣، پ ٧، ص ۵٢.
۵- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران؛ جلد۵؛ ص ۶۱۱، اسنادی از انجمن های بلدی…، ج ١، صص ۶٧ و ۶٨.
۶- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران؛ جلد۵؛ ص ۶۱۱،
۷- رنگ ایمان؛ روزشمار تاریخ معاصر ایران، ج ۲ ، ص ۱۲۱٫
۸- رنگ ایمان

نظرات

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط پایگاه خبری تحلیلی 8دی در وبسایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد، منتشر نخواهد شد.
در حاشیه