۸دی: “سید صادق آقازاده”، تحلیلگر مسائل بین الملل در رابطه با ایده هوشمندانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران متنی را منتشر کرد.

یادداشت “آقازاده” بدین شرح است؛

بررسی روند سیاست خارجی دولت ها در اعصار مختلف حکایت از فراز و فرودهای پرتلاطمی دارد که گاه تنش ها و نزاع های اسفناکی را به همراه داشته است. توامان دو اردوگاه فکری رئالیسم و ایدئالیسم همواره سیاست های تبیینی و تجویزی متعددی را پیش روی دولت ها در حل و فصل مشکلات خود قرار داده اند.

سیاست هایی که از دل آن سازمان های بین المللی و منطقه ای شکل گرفته که البته نقد های جدی به آن ها و میزان کارآمدی شان وارد است. بی شک ضدیت با تنش و خشونت آرزوی دیرینه تاریخ روابط انسان هاست، امری که نه تنها هرگز محقق نشد بلکه روز به روز بر هبوط آن ارزش های بشری افزون گردید.

شاید بتوان ذیل چارچوب نظریه سازه انگاری (constructivism) تفسیر جدیدی از منطق سیاست خارجه ارائه کرد. از این منظر بسیاری معتقدند می توان نقاطی از تفاهم میان دو یا چند دولت را که از آن به عنوان “محدوده توافق ممکن” یا “زوپا” (Zone of Possible Agreement)
یاد میشود، عنصر مهمی در پیشبرد اهداف سیاست خارجی قلمداد نمود.

به عنوان مثال این ZOPA  بود که توانست اخیرا و در رابطه ایران _ تاجیکستان و پس از سالها تنش میان دو کشور خود را نشان دهد. منطقی که نتیجه اش عضویت ایران در سازمان شانگهای شد. با روی کار آمدن “دولت مطمئن” در ایران شاید وقت آن رسیده که بسیاری از تنش های منطقه و بین المللی که نقاط مشترکی برای حل آنها وجود دارد با تبیین سیاست های عقلایی به نتیجه برسند.

پیش بینی می‌شد که منطق تدبیر حقیقی حتی می‌تواند پس از سالها تنش میان ایران و عربستان به عنوان دو بازیگر بزرگ منطقه ای مطرح و یا حتی با وجود شکاف های عمیق به نتایج مقبولی در آینده نزدیک دست یابد. امری که اخیرا با مذاکرات دو کشور پررنگ شده است.

روابط اقتصادی هوشمندانه، پیشینه دینی و مذهبی، فرهنگ و تاریخ مشترک، مراودات علمی و دانشگاهی، تجارت و سرمایه گذاری و… از جمله عواملی هستند که می توانند در سایه ZOPA تحولات عظیمی را به ارمغان آورند.

روابط ایران با کشور های همچون ترکیه، افغانستان، آذربایجان، امارات و سایر کشورهایی که طی سالهای گذشته مدار تضاد ارتباطی با آنان حاکم بود، می توانند گزینه های مناسبی برای بهره گیری از محدوده توافق ممکن قرار گیرند.

بدون تردید دولت حاضر باید این امر را که تامین منافع ملی از منظر روابط خارجی تنها از مسیر گشایش های اقتصادی در بازارهای بزرگ منطقه ای و بین المللی، مرتفع می‌گردند مد نظر قرار دهد.

“دکتر سید صادق آقازاده”
تحلیلگر مسائل بین الملل