هشت دی: امید فعال؛ قطعاً اگر ساکن هر نقطه‌ای از کشورمان باشید، نام برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک را شنیده‌اید. به دنبال تفاهم هسته‌ای لوزان، در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ و در راستای توافق بر سربرنامه هسته‌ای ایران، در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، ایالات‌متحده آمریکا و آلمان) منعقد گردید.

رئیس‌جمهور هفدهم خردادماه ۹۴، در مراسم دهمین دوره جایزه ملی محیط‌‌ زیست، آب خوردن را به برجام گره می‌زند؛ وی گفته است: «اینکه می‌گوییم تحریم ظالمانه باید از بین برود بعضی‌ها چشم‌هایشان را زیاد نچرخانند، تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید. تا مسئله محیط‌ زیست حل شود. تا اشتغال جوانان حل شود. تا صنعت جامعه حل شود. تا آب خوردن مردم حل شود. تا منابع آبی زیاد شود.»

ایران به‌عنوان یکی از طرفین تفاهم نامه به‌تمامی تعهدات خود عمل می‌کند، ازجمله ایران محموله ۱۱ هزار کیلویی اورانیوم غنی‌شده خود را به روسیه تحویل می‌دهد.

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست با علمای اهل سنت و تشیع (۲۱ شهریور ۱۳۹۷) بیان کرد: زمانی که توافق در اعلام کردیم که تحقیقات ادامه پیدا کند، در آن مقطع زمانی ۹ هزار سانتریفیوژ کار می‌کرد که اکنون تعداد آن‌ها به حدود ۳ الی ۴ هزار رسیده است.

به گزارش خبرگزاری یورو نیوز با پایان ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ایران به اروپا، تهران اعلام کرد که غنی‌سازی اورانیوم خود را به بیش از سطح توافق سال ۲۰۱۵ رسانده است. «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز، با انتشار نامه‌ای (۱ آذر ۱۳۹۷) به ریاست شورای حکام آژانس مجدداً بر پایبندی ایران به تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای، علی‌رغم خروج یک‌جانبه آمریکا، تأکید کرد.

خروج آمریکا از تفاهم‌نامه بین‌المللی
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در اردیبهشت سال گذشته تفاهم‌نامه برجام را پاره می‌کند و آمریکا از این توافق بین‌المللی خارج می‌شود. وی درباره توافق هسته‌ای نیز گفت: بار‌ها گفته‌ام که برجام، یکی از بدترین و یکطرفه‌ترین توافقاتی است که آمریکا تاکنون عضو آن شده است. ما نیاز به مذاکره‌کنندگانی داریم که بتوانند منافع آمریکا را باقدرت ارائه کنند.

با توجه به انجام تعهدات توسط ایران و عدم پایبندی آمریکا به این توافق‌نامه بین‌المللی، کشور‌های اروپایی در تلاش‌اند که ایران به این محدودیت‌ها پایبند نگه‌ دارند.

اروپایی‌ها پس از اعلام تصمیمشان برای مقابله با تحریم‌های ثانویه آمریکا، سازوکار ویژه مالی خود برای تجارت با ایران موسوم به «اینستکس» را راه‌اندازی می‌کنند. طبق بیانیه مشترکی که از سوی وزرای خارجه ۳ کشور تأسیس کننده اینستکس صادرشده، قرار بود، این نهاد در مرحله نخست، روی مبادله مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی متمرکز شود. آن‌ها همچنین اعلام کرده بودند که کشور‌های دیگر نیز می‌توانند در ادامه کار وارد اینستکس شوند.

عباسعلی منصوری آرانی کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است که این سازوکار مالی هم نمی‌تواند منافع ایران را در قالب برجام تأمین کند چرا که توان و قدرت اجرای آن وجود ندارد که این به دلیل وابستگی شدید اقتصاد اروپا به آمریکا و نگرانی افراد، شرکت‌ها و سازمان‌های اروپایی از تحریم‌های آمریکا است.

یک مقام آگاه آمریکایی در گفتگو با بلومبرگ مدعی شده است که هرچند مکانیزم اینستکس احتمالاً در موارد محدودی استفاده خواهد شد، اما آمریکایی‌ها نگران‌اند که زنده ماندن اینستکس به تدریج آن را به ابزاری قدرتمند برای مبادلات مالی در سطح جهان تبدیل کند که کارایی تحریم‌های آمریکا را شدیداً کاهش دهد. اینستکس نیز با توجه به بدعهدی طرفین غربی و اعمال فشار از جانب آمریکا، به سرانجام نمی‌رسد.

فعال‌سازی مکانیسم ماشه

حسن روحانی بعد از ظهر روز سه‌شنبه ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ پس از اعلام جمع‌بندی و توافق نهایی در مذاکرات هسته‌ای در گفتگوی زنده تلویزیونی اعلام می‌گوید: «تمام تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای، مالی، حمل و نقل، پتروشیمی، فلزات سنگین و تحریم‌های اقتصادی به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق و حتی تحریم تسلیحاتی نیز کنار گذاشته می‌شود و برای ۵ سال نوعی محدودیت ایجاد شده و سپس لغو می‌شود.»

مسئولان دولتی که قاطعانه می‌گفتند تحریم‌ها از روز اول اجرا، به صورت یکباره و یکجا لغو می‌شود پس از مدتی بیان کردند طرف مقابل کارشکنی می‌کند و تحریم‌ها تنها روی کاغذ لغو شده است؛ کارشکنی‌هایی که سه سال تلاش دولت را تقریبا تبدیل به هیچ کرد.
با کاهش تعهدات از جانب ایران، طرفین اروپایی با استناد به بند ۳۷ توافق‌نامه برجام، مکانیسم حل اختلاف برجام یا «مکانیسم ماشه» را فعال کردند.

محمد صادق کوشکی فعال سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو، در خصوص فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه کشورمان، افزود: «مکانیسم ماشه، در واقع بازگشت تحریم‌های شورای امنیت است که بار‌ها آقای روحانی و حامیان برجام گفتند که تحریم‌های لغو شده، ولی لغو نشده بود؛ اصطلاحا در حالت فیریز قرار دارد و معلق نگه داشته شده است.»

پادو‌های آمریکا
رهبری در نماز عبادی – سیاسی جمعه تهران (۲۷ دی ۱۳۹۸) میفرمایند: «یکی از کار‌های دیگری که برای تحت‌الشّعاع قرار دادنِ این حوادث بزرگ انجام دادند، همین کاری است که این سه دولت اروپایی کردند؛ دولت خبیث انگلیس، دولت فرانسه و دولت آلمان؛ تهدید ایران که ما مسئله‌ی هسته‌ای را بار دیگر به شورای امنیّت میبریم؛ بنده از اوّل هم گفتم، بعد از خروج آمریکا از برجام که این سه دولت مدام حرف میزدند، مدام یاوه‌گویی میکردند، بنده همان روز هم گفتم من به این‌ها اعتمادی ندارم، این‌ها کاری نخواهند کرد، در خدمت آمریکا خواهند بود؛ امروز کاملاً واضح شده است، بعد از گذشت حدود یک سال معلوم شده است که این‌ها به معنای واقعی کلمه، پادو آمریکا هستند.»

حال باید دید غربی‌ها که به دنبال انکار بدرقه میلیونی شهید سردار سلیمانی هستند و از خیزش روحیه شهادت‌طلبی و تقویت محور مقاومت در منطقه می‌ترسند، به کمک امپراتوری رسانه‌ای صهیونیستی، چه مکر و حیله‌هایی برای فریب افکار ملت‌های بیدار در جهان دارند.