به گزارش سرویس هنر و سینمایی ۸دی، در قسمت قبل(لینک) در مقدمه ای به بررسی ایدئولوژی انقلاب اسلامی و شکل گیری دفاع مقدس و نقش سینما و هنرمندان در بازتاب این جریان پرداختیم و در این بخش به جایگاه سینما و سینمای دفاع مقدس در انقلاب اسلامی می پردازیم.

سینمای ایران از همان ابتدای انقلاب در جریان تحول بزرگی قرار گرفت که در طول این ۳۷ سال همواره با انقلابهای درونی مفهومی و هنری در سینمای دفاع مقدس مواجه بوده است.

در همان ساعات های اولیه انقلاب اسلامی، بعد از اینکه امام خمینی(ره) از فرودگاه به سمت بهشت زهرا می رود در آن سخرانی تاریخی خود فرمودند: ما با سینما مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم.

حضرت امام (ره) در آن روز تاریخی فرمود: سینماى ما مرکز فحشاست؛ ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم. ما با رادیو مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم. ما با تلویزیون مخالف نیستیم، ما با آن چیزى که در خدمت اجانب براى عقب نگه‌داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروى انسانى ماست، با آن مخالف هستیم. ما کى مخالفت کردیم با تجدد؟ با مراتب تجدد؟ مظاهر تجدد وقتى که از اروپا پایش را در شرق گذاشت خصوصاً در ایران مرکز [عظیمى‏] که باید از آن استفاده تمدن بکنند ما را به توحش کشانده است. سینما یکى از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد و شما مى‏ دانید که جوان‌هاى ما را این ها به تباهى کشیده‏ اند و همین طور سایر این مراکز ما با این ها در این جهات مخالف هستیم.

حتی امام خمینی (ره) اردیبهشت سال ۵۹ در مورد فیلم «گاو» ساخته داریوش مهرجویی چنین فرمودند: ما بحمداللّه‏ گویندگان و نویسندگان خوب داریم. ما همه چیز داریم. من غالباً فیلم‌هایی که خود ایرانی‌ها درست می‏‌کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلاً فیلم «گاو» آموزنده بود. اما حالا این فیلم‌ها باید حتماً از آمریکا یا از اروپا بیاید با یک بی بند و باری تا روشنفکران غرب‌زده شاد شوند. فیلم‌هایی که از خارج به ایران می‏‌آید اکثراً استعماری است. لذا فیلم‌های خارجی استعماری را حذف کنید مگر صددرصد صحیح باشد. صحیفه امام- ج ‏۱۲- ص: ۲۹۱ و ۲۹۲

از مطالب بالا مسلما اینگونه برداشت می شود که سینما و هنر در منظومه های فکری بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران تنها یک مقوله ای برای نمایش و خودنمایی نیست بلکه هنرهای نمایشی که از جذابیت بالایی برخوردار است باید در مسیر درست اخلاقی و برای ترویج اندیشه های ناب الهی اسلامی و در راستای زدودن ابتذال گام بردارد ؛ خط روشنی که امام خمینی(ره) از همان ابتدا ترسیم نمود.

سینمای دفاع مقدس از این جهت به عنوان مقوله ای جدا قابل بررسی است که مسئله جنگ تحمیلی نه تنها به عنوان یک مدت ۸ساله ، بلکه دارای یک بیشینه و یک چشم انداز عمیق است.

ذبح همه علایق و داشته های درونی رزمندگان برای زنده نگه داشتن اسلام بود که می توان بیشینه آن را در مکتب کربلا ، عاشورا و همینطور ذبح اسماعیل توسط ابراهیم نبی برای اطلاعت از خداوند ؛ را جستجو کرد و دستاوردهای جنگ تحمیلی را نه تنها در آن مدت ۸ ساله بلکه چشم انداز آن را تا زمان ظهور امام مهدی(عج) در همه ابعاد اقتصادی ، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی قابل گسترش است، به طوریکه آن جنگ سخت از خودگذشتگی لازم داشت، در عرصه جنگ نرم هم این مفهوم ایثار نیز قابل مشاهده است.

باتوجه به توصیه ها و راهکارهای رهبر معظم انقلاب که به شکل یک اینفوگرافی چندی قبل در همین سایت منتشر و در مطلبی تحلیلی بررسی شده بود(لینک) کاملا روشن است که در اندیشه های مقام معظم رهبری هم سینما به عنوان یک رکن اساسی در کشور نام برده میشود و همچنین در عنوان بندی های پرداخت به سینمای دفاع مقدس نیز علاوه بر منظرهای به نمایش کشیدن روایات داستانی جنگی و نحوه شروع و پایان جنگ تحمیلی ؛ به نگاه ایدئولوژیکی محتوای دفاع مقدس در عرصه های مختلف نیز توجه ویژه ای دارد.

با تعاریفی که از حضرت امام خمینی «ره» و مقام معظم رهبری، راجع به سینما مطرح شد و با توجه به بررسی عمیق محتوایی دفاع مقدس ، پس می توان سینمای دفاع مقدس را به عنوان حتی یک سینمای مستقل در نظر گرفت و جدای از پرداخت هایی در مقیاس های جنگی-نظامی، انفجار و سخت ؛ می توان در قالب های ایدئولوژیکی در درام های اجتماعی و غیر سخت هم پرداخت نمود که نمونه های آن نیز موجود است.

بررسی فیلمها و ساختار دفاع مقدس و طرح پیشنهادات و بیان مشکلات را در قسمت بعدی مورد کنکاش قرار خواهیم داد.

ادامه دارد…

محمد جواد فلاح