هشت دی: “سجاد ستوده” فعال رسانه و فضای مجازی در پستی اینستاگرامی به مناسبت سالروز رحلت میرزا حبیب الله رشتی نوشت: اگر از هر منظری و در هر موضوعی بخواهیم نام بزرگترین علمای گیلانی تاریخ معاصر را بنویسیم، قطعا نام ایشان در همه لیست ها دیده خواهد شد و در اکثر موضوعات نام او بر صدر می‌نشیند.

فقیه بزرگی که در ۱۱۹۷ هجری شمسی در منطقه رانکوه املش زاده شد و بعدها بیش از ۲۲ سال زعامت بزرگترین حوزه علمیه شیعیان، یعنی حوزه علمیه نجف را برعهده گرفت و در طول دوران تدریسش شاگردانی همچون آیات عظام سید محمد کاظم یزدی (صاحب عروه)، میرزا حسین نائینی، آقا ضیاء عراقی، آقا سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ فضل الله نوری، شیخ عبدالله مازندرانی لنگرودی، سیدسعید حبوبی، شیخ الشریعه اصفهانی، سید احمد کربلایی، حاج میر بحرالعلوم، شیخ شعبان دیوشلی و … که همگی بعدها از بزرگان فقاهت شیعه شدند را تربیت کرد.
‏
‏
برخی از اسناد، نام مرحوم آخوند خراسانی (صاحب کفایه) را نیز در زمره شاگردان وی نوشته اند.
در اتفاقات دوران مشروطه، خط فعال مشروطه‌ی ساکن در نجف، بلااستثناءاز شاگردان او بودند.
وی خود از مهمترین شاگردان شیخ اعظم مرحوم شیخ انصاری و میراث دار علمی او بود. او به قدری مورد توجه و عنایت شیخ انصاری بود که ایشان بر بالای منبر فرمود که من برای سه نفر درس می گویم که اولی آنها این عالم گیلانی بود و دومی میرزای شیرازی (صاحب فتوای تنباکو)
‏

‏ بعد از رحلت شیخ انصاری، تمام تلاشش را به کار برد که زعامت شیعه به گردنش نیفتد و سر آخر موفق شد و زعامت حوزه نجف و ردای مرجعیت بر دوش میرزا حسن شیرازی گذاشته شد و خود بیشترین تلاش را برای تثبیت جایگاه میرزای شیرازی انجام داد.
‏رساله عملیه ننوشت و در پاسخ کسانی که از او می پرسیدند از چه کسی تقلید کنیم، می فرمود: از کسی که امروز عَلَم اسلام به دست اوست؛ از میرزا حسن شیرازی.
‏

‏بعد از آنکه میرزای شیرازی به واسطه‌ای به سامرا هجرت کرد، زعامت حوزه نجف به وی منتقل شد و ایشان به مدت ۲۲ سال زعامت و ریاست حوزه علمیه نجف را برعهده گرفت.
قدرت علمی وی در کنار زهد کم مثال (با توجه به وضعیت مالی بسیار خوب پدر ایشان که از خوانین شرق گیلان و غرب مازندران بودند) و تقوای مثال زدنی اش وی را به یکی از بزرگترین علمای تاریخ معاصر شیعه بدل کرد.

‏این عالم بزرگ و کم مثال شیعه، میرزا حبیب الله رشتی است. ‏این شاگرد بزرگ شیخ انصاری و میراث بر علم و فقاهت ایشان، امروزه نه تنها در بین عموم گیلانیها که حتی در میان حوزویان و اهل علم نیز کمتر شناخته شده و این خسران بزرگی است برای همه ما که از این دریای پرتلاطم علم و تقوا که نام و یادش برای همیشه بر تارک گیلان زمین می درخشد، این چنین بی خبریم.

‏امروز، سالروز رحلت این عالم بزرگ دنیای اسلام است. میرزا حبیب الله رشتی در ۲۲ آذر ۱۲۷۳ شمسی مصادف با ۱۴ جمادی الثانی ۱۳۱۲ قمری در نجف اشرف بدرود حیات گفت و بدن مطهرش در یکی از حجره‌های صحن مطهر علوی در نجف اشرف به خاک سپرده شد.

‏خاطراتی که از سیره رفتاری او نقل شده در کنار شاگردان بزرگی که به دنیای فقاهت شیعی تحویل داد، همگی نشان از بزرگی و اثرگذاری میرزا حبیب الله در تاریخ معاصر ایران زمین است.

‏امیدوارم که این چند خط بهانه ای بشود برای همه خوانندگان این سطور که فرصتی را به جستجو و مطالعه پیرامون این مرد بزرگ اختصاص دهند.