به گزارش هشت دی، هفتم آبان ماه ۱۳۰۰ شمسی، احسان الله خان و همراهانش به وسیله یک کشتی مسافری روسی که برای آنها در انزلی لنگر انداخته بود به سوی روسیه حرکت کردند. تعدادی از بلشوئیک‌ها و کمونیست‌های ایرانی و عده‌ای از خائنین به جنگل احسان الله خان را همراهی می‌کردند. احسان لحظات آخر خطاب به مردم حاضر در آنجا چنین گفت: «ای هموطنان ما برای آزادی شما آمده بودیم ولی چون خیانت سرداران مانع از انجام خیالات ما شد این مأموریت را به وقت دیگر و بسیار نزدیک موکول می‌کنیم!» (۱). درحالی که نیروهای دولتی از سوی غازیان(۲) به انزلی نزدیک شده و ورود خود را با شلیک صدها گلوله اعلام می کردند، احسان اللّه خان و همراهان او که از روز قبل در بندر انزلی بودند به سوی یک کشتی مسافری(۳) روسی که در انتظار آنها لنگر انداخته بود حرکت کردند. (۴) برخی افراد سرشناس که به همراه احسان اللّه خان عازم شوروی شدند عبارت بودند از: محمد جعفر کنگاوری، رضا خواجوی، سید ابوالقاسم ذره، ابراهیم امینی، لادبن نوری، سید عبد الحسن حسابی، علی اکبر ناصری، حسین زاده درجزی، سردار صحیحی، احمد مسافر معروف به انف، عبد الحسین معز السلطان، آشوری و کبریت خان. احسان اللّه خان قبل از سوار شدن به کشتی جملاتی خطاب به تماشاگران ناظر صحنه ادا کرد و گفت: «ای هموطنان، ما برای آزادی شما آمده بودیم و چون خیانت سرداران مانع از انجام خیالات ما شد این مأموریت بزرگ را به وقت دیگر و بسیار نزدیک موکول می کنیم!» (۵)

هفتم آبان ماه ۱۳۰۲ شمسی، شهرهای رشت و انزلی به مناسبت وزارت رضاخان چراغانی شد! با رسیدن خبر رئیس‌الوزرائی رضاخان مغازه‌ها و بازار و ادارات دولتی در بندر انزلی و رشت چراغانی شد.(۶)

هفتم آبان ماه ۱۳۶۰ شمسی، آیت الله حسن لاهوتی اشکوری اولین امام جمعه رشت درگذشت. او قبل از انقلاب از شاگردان خاص امام و از انقلابیون مطرح بود و بعد از انقلاب نیز خدماتش فراموش نشدنی است. او از موسسین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کشور، اولین سرپرست سپاه، اولین نماینده امام در سپاه کل کشور، اولین امام جمعه رشت و نماینده مردم رشت در اولین دوره مجلس شورای اسلامی بود. امام خمینی(ره) بارها در صحیفه نور از مجاهدت‌های آیت الله لاهوتی تجلیل کرده است. اما لاهوتی در اواخر عمر مواضع نامناسبی گرفته و از جریاناتی چون بنی صدر و منافقین دفاع کرد. همچنین فرزندانش با منافقین همراه بودند و یکی از آنها در این راه کشته شد. لاهوتی در رشت نیز در حمایت از منافقین صحبت‌هایی در خطبه‌های نماز جمعه انجام داد و باعث شد تا نیروهای انقلاب به مخالفت با او برخیزند(۷).

هفتم آبان ماه ۱۳۶۲ شمسی، شهید سیروس قاسمی به شهادت رسید. وی متولد سال ۱۳۴۲ در خمام رشت بود.

هفتم آبان ماه ۱۳۶۵ شمسی، شهید علی‌اکبر داداری کلاشمی از رزمندگان شهرستان صومعه سرا در باختران به شهادت رسید. وی متولد ۲۵ فروردین ۱۳۴۴ در کلاشم صومعه سرا بود و پیکر مطهرش در همین محل تدفین شد.

هفتم آبان ماه ۱۳۶۶ شمسی، شهید موسی رئوفی در جزیره مجنون به شهادت رسید. وی متولد سال ۱۳۴۹ در روستای پائین چاف لنگرود بود.

…

پی نوشت:

۱- کتاب گیلان، ج ۲ ، ص ۲۴۳٫

۲- غازیان: شهری متصل به بندر انزلی است. فاصله بین غازیان و بندر انزلی یک کانال طبیعی است که مرداب را به دریای خزر متصل می کند.

۳- البته در کتاب شوروی و جنبش جنگل در صفحه ۵۷۷ در این خصوص آورده شده است: امروز لادبن اسفندیاری و چند تن از دوستانش سوار بر دو فروند کشتی جنگی شوروی انزلی را به قصد بادکوبه ترک کردند.

۴- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد یک؛ ص۳۹۲؛ هنگامی که کشتی حامل احسان اللّه خان و همراهان او از تیررس دور شده بود قوای دولتی رسیدند و چند تیر نیز، به سوی کشتی شلیک کردند. شاید در این لحظات ناظران صحنه نتوانستند به حقیقت جریان پی ببرند و از توافق های پشت صحنه اطلاع حاصل نمایند، اما در سال های بعد کسانی که نهضت جنگل را دقیقا مورد بررسی قرار دادند و مدارک و اسناد منتشرشده درباره جنگل، از جمله خاطرات سرلشکر کوپال را مطالعه کردند در تصنعی بودن این صحنه، کمترین تردیدی نمی توانند به خود راه دهند. فراریان شورشی تا سال ۱۹۳۴ میلادی به زندگی عادی خود ادامه می دادند. اغلب آنها از وضع خود ناراضی بودند. از سال ۱۹۳۴ به بعد هنگامی که استالین دست به تصفیه زد، اکثریت آنان اعدام یا زندانی شدند. احسان اللّه خان نیز که در شمار ناراضی ها بود، زندانی شد و به سیبری تبعید گردید. در سال ۱۹۳۹ وی در شرایط سختی در اردوهای کار اجباری سیبری جان سپرد. همسرش که دختر یکی از مالکان سرشناس و متنفذ لاهیجان بود، بعد از شهریور ۱۳۲۰ به ایران بازگشت و پس از هفت سال از دنیا رفت. (کتاب گیلان، ج ۲، ص ۲۳۵).

۵- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد یک؛ ص۳۹۲؛ کتاب گیلان، ج ۲، ص ۲۳۴.

۶- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد سوم؛ ص ۴۰۴؛ اسناد وزارت امور خارجه، ٣٠-٢-۴۶-١٣٠٢؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، س ١٣٠٢، پ ١٠٨، ص ٩٩.

۷- رنگ ایمان