هشت دی: عید قربان یادگار ابراهیم خلیل الله است آن دم که به فرمان پرودگار اسماعیلش را به قربانگاه برد و تیغ بر گلوی او نهاد و از آزمون بندگی سربلند بیرون آمد و قهرمان توحید نامیده شد.

حقیقت عید قربان گشودن زنجیر تعلقات و ذبح کردن نفس اماره پیش پای اراده الهی و رها شدن از بردگی و قدم گذاشتن به وادی بندگی خداوند است.

عید بزرگ قربان فرصتی است برای رسیدن به قرب پروردگار عالم اعمالی برای این عید وجود دارد که هریک می تواند مقدمه ای باشد برای راه یافتن به حقیقت این عید بزرگ.

آری هنگام امتحان که بشود خیلی ها پا پس می کشند و تردیدهای فراوان در اعماق وجودشان رخنه می کند، قربانی کردن فرزندی که در کهنسالی پس از سالها انتظار نصیبت شده است امتحانی است بس دشوار و مسلخی که باید از هر کس و هر چه که دوست داری دل بکنی و نشان دهی که آداب بندگی را خوب میدانی.

قربانی ابراهیم خلیل الله فرزندش بود که به آن دلبستگی داشت و خدا میخواست او را آزمایش کند با دل بستگی اش. تنها اوست که میداند در لحظه ابتلاء آیا ما هم می توانیم از دلبستگی هایمان دل بکنیم و در راه طاعت پروردگار و ایمان راسخ به او قربانی کنیم؟

اینگونه توحید و خداپرستی بندگان مورد آزمایش قرار می گیرد تا غربالی باشد میان آنانکه ادعای پیروی و اطاعت از دستورات الهی را دارند.

نام اصلی این روز عِید الأضحیٰنام و نام های دیگرش عیدحاجیان و‌ گوسفندکُشان است.

حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح می‌کنند و پس از قربانی آنچه که حال احرام، حرام شده بود مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو مجدد حلال می شود و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادتهای بسیار مهم در اسلام است، توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادی‌آور است، در نتیجه، روزی که پس از انجام وظایف سنگین حج، به عنوان جایزه الهی و اتمام احرام پیش می‌آید را عید می‌دانند.

همچنین در روایت‌ها نیز آمده است: در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان به خوراک برسند؛ و این عمل در میان مسلمان‌ها از دیر زمان اتحاد به میان آورده‌ است.

عید قربان, روز بزرگداشت رهایی انسان از اسارت نفس و شکوفایی ایمان و اعمال صالح است، اکنون‌ زمان قربانی کردن ما را رسیده، هر کس هرچه در خود دارد را قربانی کند؛ براستی که چه کسی میتواند نفس خود را قربانی کند؟

اعمال عید قربان

روز شریف دهم ماه ذی الحجه اعمالی نیز دارد:

اوّل: غسل، که در این روز مستحبّ مؤکدّ است، و بعضى از علما آن را واجب دانسته‌اند.

دوّم: نماز عید قربان، به همان صورت که در عید فطر ذکر شد، اما در این روز، مستحبّ است پس از نماز از گوشت قربانى افطار شود.

نماز عید قربان دو رکعت است: در رکعت اول، بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تکبیر بگوید، بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند، بعد از قنوت پنجم، تکبیر دیگری بگوید، به رکوع رود، دو سجده بجا آورد، برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید، بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید، به رکوع رود، بعد از رکوع دو سجده کند، تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد. در روز عید قربان مستحب است که بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار شود.

نماز عید، سورهٴ مخصوصی ندارد، امّا بهتر است در رکعت اول آن، سورهٴ شمس و در رکعت دوم، سورهٴ غاشیه یا در رکعت اول سوره «سبح اسم» و در رکعت دوم سوره «شمس» را بخوانند. همچنین در قنوت نماز عید قربان، هر دعا و ذکری خوانده شود کافیست، امّا بهتر است این دعا خوانده شود:

اللّهُمَّ أَهْلَ الْکِبْریاءِ وَالْعَظَمهِ وَ أهْلَ الجُودِ وَالجَبَرُوتِ وَ أهْلَ العَفْو وَالرَّحْمَهِ وَ أهْلَ التَقّویٰ وَالمَغْفِرَه، أسْئَلُکَ بَحَقِّ هدا الْیوَمِ الّذی جَعَلْتَهُ لِلمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمّدٍ صَلّیٰاللهُ عَلیْه وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاَ وَ مَزیداً، أن تُصَلّی عَلیٰ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أنْ تُدْخِلنی فی کُلِّ خَیْرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ أنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آل مُحَمَّدٍ، صَلَوٰاتُکَ عَلَیُهِ وَ عَلَیْهِمْ، اللّهُمَّ إنی أسْئَلَکَ خَیرَ مٰا سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّٰالِحُونَ وَاعُوذُ بِکَ مِمّا اسْتَعاذَ عِبادُکَ الْمُخْلِصوُنَ.

«خدایا ای اهل بزرگی و عظمت و ای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و ای شایسته عفو و رحمت و ای شایسته تقوا و آمرزش از تو خواهم به حق این روزی که قرارش دادی برای مسلمانان عید و برای محمّد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی مقام که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و درآوری مرا در هر خیری که درآوردی در آن خیر محمّد و آل محمّد را و برونم آری از هر بدی و شری که برون آوردی از آن محمّد و آل محمّد را که درودهای تو بر او و بر ایشان باد. خدایا از تو خواهم بهترین چیزی را که درخواست کردند از تو بندگان شایسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند ازآن بندگان شایسته ات»

 خواندن دعاى ندبه و قربانى کردن نیز از مستحبّات مؤکدّ این‌ روز است.