دکتر ابراهیم قاسمی روشن، عضو هیات علمی دانشگاه گیلان در گفتکوی تفصیلی با ۸دی به سوالاتمان در مورد مسایل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پاسخ داد که در ادامه مباحث مطرح شده در حوزه اقتصاد در این گفتگو را می خوانید:

۸دی: به عنوان اولین سوال میخواستم بپرسم راه های تحقق اقتصاد مقاومتی چیست؟

بنده قبل از پاسخگویی به سوال تشکر میکنم از دست اندر کاران مجموعه ۸دی که حقیقتا زحمات خالصانه میکشند میکشند برای تبیین ارزشها و اهداف انقلاب و از این احساس مسئولیت تشکر و قدردانی میکنم.

خب یکی از موضوعاتی که بسیارمهم و سرنوشت ساز است برای کشور،به خصوص در این شرایط و وضعیت اقتصادی که ما قرار داریم و بسیاری از آسیب های اجتماعی هم به این مسئله گره خورده و پیوند خورده، بحث معیشت و اقتصاد مردم است بنده قبل از پرداختن به راه های تحقق اقتصاد مقاومتی بهتراست که یک تعریفی از خود اقتصاد مقاومتی ارائه بدم که اصلا اقتصاد مقاومتی چیست؟

منظور از اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که مبتنی و متکی برظرفیتهای درون مرزهای یک کشورباشد. برخودش ابتنا و اتکاداشته داشته و اینگونه نباشد که اگر همکاریهای بیرونی قطع شود کاملا فشل شده و نتواند خودش را سرپا نگه دارد این تعریفی مختصر از اقتصاد مقاومتی است. به بیانی دیگر و به تعبیر مقام معظم رهبری که میفرمایند :تکانه های شدید بیرونی نتواند به این اقتصاد آسیبی برساند.

ما اگر چنین اقتصادی داشته باشیم یقینا در مقابل تحریمها و بحرانهای اقتصادی بیرونی(بین المللی) آسیب جدی به آن وارد نمیشد. با انقلاب اسلامی در ایران کشور از لحظ سیاسی و نظامی کاملا مستقل شد و خودش را از هرگونه وابستگی بیرون آورد و نه تنها از وابستگی بیرون آمدیم بلکه دیگران به این نظام و انقلاب از لحظ سیاسی وابسته شدند. همانطور مشاهده میکنید امروز بسیاری ازتصمیماتی که در کشورهای منطقه برای حل مشکلات منقطه ای بخواهد گرفته شود حتما حضور ایران یک شرط اساسی خواهد بود. ومعمولا اکثر نشستها و اجلاسی که بدون حضور ایران در منطقه تشکیل میشود به شکست می انجامد، و به نظر بنده این مسئله امروز یک افتخار است چراکه ما نه تنها از وابستگی بیرون آمدیم و به استقلال رسیدیم بلکه دیگرکشورها نیز در منطقه در تصمیماتشان به ماوابسته شدند هرچند که برخی از این کشورها سعی میکنند این نفوذ و قدرت نرم ایران در منطقه نشان داده نشود.

بااین وجود ما بعداز انقلاب متاسفانه در بعد اقتصادی خیلی توجهی نکردیم هرچند به لحاظ مبانی دینی اقتصاد هدف و اصل نیست ولی یقینا یک اقتصاد پویا ابزار و وسیله برای رسیدن به دیگر اهداف بلند انقلاب است و دراین زمینه حتما باید برنامه ریزی وتلاش شود. بنابراین به این نتیجه رسیدیم که اگرمابخواهیم در موضع سیاسی قوی و مقتدر ظاهر شویم بایداز لحاظ اقتصادی نیز مستقل باشیم که متاسفانه تا به امروز این امرتحقق پیدا نکرده که البته آن هم عللی داشته است. در این مسئله هم رهبر معظم انقلاب مانند همیشه زودتر ازدولتها پیش قدم شدند و برای حل این مشکل مسئله اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند.

۸دی: به نظرشما موانع و راهکارها برای اجرای اقتصادمقاومتی چه مواردی هستند؟

یکی از موانعی که وجود دارد عدم درک و شناخت مسئولین و مدیران دولتی نسبت به اقتصاد مقاومتی میباشد. اگر دقت نموده باشید مقام معظم رهبری بعد از طرح این تئوری(اقتصادمقاومتی) بارها در سخنرانی هایشان این موضوع را تبیین و توضیح داده اند و این به این دلیل بود که مسئولین درک درستی از اقتصاد مقاومتی نداشته و ندارند. پس عدم شناخت و درک صحیح مسئولین اقتصادی نسبت به اقتصاد مقاومتی یکی از موانع اجرای اقتصاد مقاومتی میباشد. مسئولین محترم در کنار مذاکرات خارجی و رفت و آمدهای سیاسی، مقداری هم باید به مطالعه علمی اقتصاد مقاومتی بپردازند چون این ایده یک تئوری پرمحتوا و پرمغز است که باید از سوی ذدست اندرکاران دقیق مطالعه و بررسی شود.

مشکل دوم که باید اشاره شود عدم اعتقاد به این مسئله است. ممکن است عده ای از مسئولین شناخت کافی نسبت به اقتصاد مقاومتی داشته باشند ولی هیچ اعتقادی به اجرای آن نداشته باشند. البته بسیاری از این افراد شاید تقصیری هم نداشته باشند چراکه مبانی و اصول ونظامهای اقتصادی که آنها در دانشگاه خوانده اند و مطالعه نموده اند اکثرشان ریشه در تئوریهای اقتصادی غرب دارد و مانند دیگرعلوم انسانی ما در دانشگاه ها، ترجمه ای ازعلوم انسانی غرب محسوب میشود در واقع برگرفته از مبانی اقتصادی نظام سرمایه داری است و با وضعیت اقتصادی ما هیچ سازکاری ندارد. برای نمونه در فرهنگ اقتصادی نظام سرمایه داری مصرف گرایی و تجمل گرایی در کالا یک امتیاز برای بدست آوردن سود بیشتر محسوب میشود در صورتی که در فرهنگ ما مصرف گرایی و استفاده ی بیش از حد نوعی اسراف به حساب می آید. بنابراین مدیران و مسئولینی که مبانی و تئوری های اقتصادی لیبرال را در دانشگاه ها آموزش دیده اند بعید است که اعتقادی به اجرای اقتصاد مقاومتی داشته باند .

البته ناگفته نماند که برخی وزرا و مدیران دولتی با تفکرات ناامیدکننده ای که دارند و باتوجه به مسئولیتهای کلیدی که در دولت دارند و صحبتهایی که میکنند مانند نهایت هنر ایرانی ها در ساخت آبگوشت بزباش و وارد کردن مدیران خارجی به کشور، بعید میدانم با چنین نگاهی، برای اجرای اقتصاد مقاومتی تلاش درخور توجهی صورت پذیرد.

مشکل بعدی و مانع بعدی کوتاه بودن عمر دولتهاست. خب یک دولتی که روی کار می آید سعی میکند در عمر کوتاه ۴ سال خود بیشترین بروز و ظهور و تمارض در نشان دادن عملکردها داشته باشته نه اینکه به دنبال برنامه ریزی بلند مدت برای آینده منافع ملی باشد . دولتها دوست دارند کارهایی که انجام میدهند به صورت نقدی و زود بازده باشد تا نتیجه ی آن برای مردم و در سر سفره ی مردم مشهود باشد تا مردم را ازخود راضی نگه دارند. همانطور که میدانید طرح های بزرگ علمی و اقتصادی برای اجرای درست نیاز به زمان و فرصت زیادی دارد و یک شبه به نتیجه و منصه ظهور نمیرسد و ممکن است یک طرح فراگیر اقتصادی ۱۰ سال طول بکشد تا زمینه ها و مقدمات آن انجام شود و پله پله به یک نتیجه ی مطلوب برسد و دولتها متاسفانه کمتر به دنبال اینگونه طرح های اقتصادی هستند و به دلیل عمرکوتاه دولتها و بازیهای انتخاباتی و اینکه دولتها سعی میکنند در زمان کوتاه ۴سال باطرح های کوتاه مدت زودبازده مردم را راضی از خود نگه دارند بنابراین به طرح های بلندمدت و اساسی مانند اقتصاد مقاوتی توجهی نمیشود. والبته ناگفته نماند این رفتار دولتها نتیجه ی فاصله گرفتن از ارزشهای دینی و انقلابی میباشد چون ما به دنبال این نیستیم که یک خدمت اساسی به خلق بکنیم و رضایت خداوند را در نظر بگیریم و برخی دولتها دوست دارند که همه ی اتفاقات اقتصادی مثبت در کوتاه مدت را به اسم خود ثبت نمایند. مثلا این مابودیم که مذاکرات را پیش بردیم یا این ما بودیم که توانستیم توافق کنیم و….

بنابراین بسیاری از دولتها از برنامه های تدوین شده فاصله میگیرند و مجلس مجبور است که همواره به دولتها تذکر دهد و این یکی از موانع رسیدن به اقتصاد مقاومتی است.

۸دی: خب بپردازیم به راهکارهای اجرای اقتصاد مقاومتی:

تبدیل شدن بحث اقتصاد مقاومتی به یک مطالبه مردمی. در واقع باید مردم به نتیجه برسند که تنها راه نجات اقتصاد کشور از مشکلات موجود، اجرای اقتصاد مقاومتی است و دولت هم در این زمینه تمام تلاش خودش را به کار ببندد. در واقع همه ی قوا اعم از مجلس ،قوه قضاییه و دولت با همراهی و مشاوره های نخبگان دلسوز و کارشناسان متعهد و متخصص با همراهی مردم باید باعزمی جدی زمینه های اجرای اقتصاد مقاومتی را فراهم سازند.

راهکاردوم برگزاری کرسی های نقد و بررسی حول مبحث اقتصاد مقاومتی در دانشگاه ها و مراکز آموزشی میباشد. در واقع اساتید و دانشجویان در دانشگاه ها به مشکلات اقتصادی در دولتهای قبلی و دولت فعلی بپردازند و نقاط قوت و ضعف آنها را بررسی نمایند و راهکار ارائه دهند در حقیقت باید از همه ی راهکارها و نظرات و پیشنهادات در این زمینه استفاده شود که متاسفانه دولت عزم جدی در این زمینه ندارد و با منتقدین برخورد صحیحی انجام نمیگیرد برای مثال دیدیم که در زمان مذاکرات هسته ای کسی در دانشگاه حق نقدو بررسی این توافق و برجام را نداشت و حتی برخی از اساتید به خاطرانتقاداتش به نحوه مذاکرات پایشان به دادگاه کشیده شد و تعدادی از رسانه های منتقد که البته تعدادشان هم زیاد نیست توقیف شدند و جلوی انتشارشان گرفته شد.

راهکار بعدی هم اصلاح سیستم اداری در کشورمیباشد. برای مثال الان یک جوانی میخواهد برای خود یک کارکاسبی یا کشاورزی راه بیاندازد این فرد برای گرفتن مجوزهای لازم و کارهای مقدماتی آنقدر باید در راهروی ادارت و اصناف دوندگی کند و هزینه مالی بپردازد که میبینیم بسیاری از افراد باتوجه به این بروکراسی عریض و طویل اداری از این کار منصرف میشوند. پس راهکار دوم در اجرای اقتصاد مقاومتی اصلاح ساختارو سیستم اداری کسل کننده و مشکل ساز میباشد.

همچنین یکی از راهکارهای شخص بنده قبل از ابلاغ نامه اخیر وزیر کشور به استانداراین بود که ستادهایی تشکیل شود با محوریت شخص استاندار در هر استان و از اساتید مجرب و متخصص ومتعهد و پاکدست استفاده شود و یک اتاق فکر تشکیل داده و مدام راهکار ارائه داده شود و موانع را بررسی نماید و روند پیش بردن کار را دائما رصد نمایند که البته همه ی اینها بستگی به همت و عزم دولت در این زمینه دارد.