به گزارش ۸دی، گسترش مبادلات تجاری و بهبود مناسبات بین المللی از اصلی ترین شعارهای حسن روحانی در خرداد ماه ۹۲ بود. رئیس جمهور در آن دوران چنان از برنامه های خود برای گسترش مبادلات تجاری کشور صحبت می‌کرد و از شرکای تجاری محدود کشور در دولت قبل انتقاد می‌کرد که وقتی عصر ۲۵ خرداد ۹۲ معلوم شد که قرار است چهار سال رئیس دولت یازدهم باشد، کسی باور نمی‌کرد که روزهای بسیار تیره و تاری در انتظار تجارت خارجی ایران قرار بگیرد. رئیس جمهور و تیم اقتصادی دولت یازدهم در حالی تاکید خاصی بر لزوم لغو تحریمها برای گسترش مبادلات تجاری کشور داشتند که همه منتظر یک جهش فوق العاده در تجارت خارجی کشور در دوران پساتحریم بودند، اما با وجود کاهش برخی از تحریم‌ها در دو سال و نیم گذشته و اجرای برجام، نه تنها وضع تجارت خارجی ایران بهتر نشد، بلکه فاجعه ای عظیم در تجارت خارجی دولت حسن روحانی رخ داد.

یافته های خبرنگاران از گزارش گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد که در ۳۰۰ روز نخست سال ۹۴ با وجود گذشت بیش از ۸۵ درصد ایام سال هنوز نیمی از اهداف صادراتی تحقق نیافته و به عنوان نمونه در ۹ ماهه اول امسال در خوش بینانه ترین حالت تنها ۶۵ درصد اهداف صادراتی کشور تحقق یافته است.

در ابتدای امسال مجتبی خسروتاج قائم مقام نعمت زاده در وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتگو با روزنامه دولت، وعده داده بود که امسال کشور ۶۰ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشته باشد.

همچنین بررسی وزن و ارزش صادرات غیر نفتی کشور هم آمار تامل برانگیزی را نشان می دهد. براساس آمار گمرک در ۳۰۰ روز نخست سال ۹۴ صادرات کشور از لحاظ وزن ۵.۵ درصد و از لحاظ ارزش ۱۱ درصد کاهش یافته در حالی که متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی نسبت به مدت مشابه ۶.۵ درصد رشد داشته است.

اما نکته مهم بعدی که بر خلاف شعارهای رئیس جمهور و یاران او از درون آمار ۳۰۰ روزه تجارت خارجی ایران استخراج شده است نشان می دهد که تغییری در ۵ بازار نخست صادراتی کشور نسبت به سالهای گذشته به وجود نیامده و با وجود گذشت بیش از دو سال از فعالیت دولت حسن روحانی سفر ۱۴۵ هیات تجاری به ایران و اجرای برجام هنوز ما بیشتر کالاهای خود را به ۵ کشور ثابت صادر می کنیم. بنابراین می توان گفت هیچ کدام از هیاتهای تجاری که در دو سال اخیر به ایران آمدند دریچه صادراتی جدیدی را به روی کشورمان باز نکرده و حتی شاید بستر واردات بیشتر کالاهای مصرفی خود را گشوده باشند.

اما براساس آمار تجارت خارجی کشور در حدود ۳۰۰ روز نخست امسال به راحتی می توان مشاهده کرد که ارزش مبادلات تجاری ما با دیگر کشورها ۱۷ درصد کاهش یافته است. بررسی جزئی تر آمار نشان می دهد که صادرات میعانات گازی ۴۶ درصد و از لحاظ ارزش ۹ درصد از لحاظ وزن کاهش یافته است. حتی در حوزه ای مانند فرش و صنایع دستی که همواره وضع مناسبی داشتیم صادرات ما ۶ درصد از لحاظ ارزش و ۲۳ درصد از لحاظ وزنی کاهش یافته است.

در بخش کشاورزی هم با کاهش ۶ درصدی ارزش و ۷ درصدی وزن محصولات رو به رو بوده ایم. در بخش معدن ارزش صادرات ما ۳۸ درصد و وزن صادرات ما ۱۸ درصد کاهش یافته است.

اما دولت یازدهم بدعتهای جدیدی را نیز در بخش اعلام آمار تجارت خارجی ایجاد کرده است. به عنوان مثال آمار صنعت و پتروشیمی را برای مثبت جلوه دادن آمار بخش صنعت با یکدیگر ادغام کرده در حالی که این دو بخش پیش از این آمار مستقلی داشتند. رشد صادرات صنعتی کشور در دولت تدبیر و امید در حالی منفی شده که در سال ۹۱ و در اوج تحریمها کشور ما ۲۱ درصد در صادرات صنعتی رشد داشته است.

اما در حوزه واردات هم عملکرد تجارت خارجی دولت روحانی چندان تعریفی ندارد. بنابر آمار گمرک در ۳۰۰ روز نخست امسال ۱۰ میلیارد دلار کالا از چین و ترکیه وارد کشور شده که ۳۳ درصد واردات کل کشور را تشکیل می دهد. این در حالی است که میزان بسیار بالایی کالا از این دو کشور به وسیله امارات متحده به صورت قاچاق وارد می شود که در صورت محاسبه آنها در کنار این ۱۰ میلیارد دلار واردات رسمی به عدد بسیار بالایی دست خواهیم یافت.

نوع کالاهای وارداتی هم کاملا در جهت خلاف تولید بوده به شکلی که واردات کالاهای سرمایه ای، واسطه ای و مواد اولیه در ۳۰۰ روز اول سال ۹۴ کاهش چشمگیری داشته و در عوض وزن کالاهای مصرفی وارداتی بسیار بالا رفته است.

همچنین دولت روحانی در کاری بی سابقه تغییرات جدی و معناداری در قیمت پایه صادراتی و وارداتی انجام داده که به نظر می رسد به منظور بهبود گزارشهای اعلامی خود بوده است.

با این تفاسیر باید گفت دولت یازدهم علی رغم وعده هایی که در خصوص بهبود وضعیت تجارت خارجی کشور به مردم داده بود، کشور را در وضعیت بسیار فاجعه از نظر تجارت خارجی قرار داده که تبعات آن مطئمنا گریبان اقتصاد ایران را خواهد گرفت. باید دید رئیس جمهور و دیگر دولتمردان تدبیر و امید چه پاسخی برای آمار ناامید کننده تجارت خارجی کشور طی دو سال و نیم گذشته دارند؟

منبع: جهان