بناهای تاریخی گیلان عمر طولانی ندارند، رطوبت شدید از یک طرف و نبود بودجه برای مرمت و نگهداری آن‌ها از طرفی دیگر مهم‌ترین دلیل تخریب بناهای تاریخی درده‌های اخیر بوده است.

شهر رشت، چند بنای تاریخی دارد که هرچند قدمت آن‌ها به کمتر از یکصد سال می‌رسد ولی به لحاظ معماری بسیار فاخر بوده و برگرفته از معماری نئوکلاسیک اروپایی است. به طوریکه مجموعه عمارت‌های تاریخی میدان شهرداری تنها وقتی کمتر از ۵۰ سال از ساخت آن می‌گذشت، توانست تاریخ ۲۶آذر ۱۳۵۶ و با شماره ثبت ۱۵۱۶ در لیست آثار ملی کشور قرار گرفت.

مهم‌ترین این بنا‌ها عمارت بلدیه یا‌‌ همان برج ساعت معروف رشت است که این روز‌ها دیگر به نوعی نماد شهر محسوب می‌شود. ساختمانی که از زمان ثبت شدنش در لیست آثار ملی قرار بود کاربری‌اش فرهنگی شود.

در سال ۵۶ این عمارت با مصوبه دولت وقت قرار بود «موزه نقاشی هنرمندان معاصر» شود و حتی بدین منظور ۹۰ تابلوی نقاشی از هنرمندان فاخر گیلان خریداری شد اما با گذشت ۳۸ سال از آن زمان ولی هنوز تغییر کاربری این ساختمان در وضعیتی نا‌معلوم به سر می‌برد.

از تخریب تا موزه مردم‌شناسی

بعد از زلزله منجیل و رودبار در سال ۶۹ بود که برج ساعت به شدت آسیب دید و شهردار وقت تصمیم به تخریب این بنای باشکوه داشت و دلیل این کار را نیز محافظت از جان مردم بیان کرده بود. وی گفته بود که ترک‌های ایجاد شده در بنا می‌تواند باعث تخریب آن شده و به جان شهروندان آسیب بزند.

اگر ممانعت میراث فرهنگی و تلاش‌های مهندس روبرت واهانیان در مرمت این بنا نبود؛ خدا می‌داند در جوار قبر استاد ابوجعفر چه بنایی قد می‌افراشت.

پس از آن بود که کمیسیون فرهنگی شورای شهر سوم بار‌ها وعده تبدیل این بنا به «موزه مردم‌شناسی» را داده بود.

همینطور شهردار فعلی رشت در دوران قبلی تصدی این پست نیز با رایزنی‌هایی که با مدیرکل ارشاد گیلان انجام داده بود، برای تبدیل عمارت بلدیه به موزه نقاشی هنرمندان معاصر گیلان به توافق رسیده بودند.

در این میان حضور احمد مسجد جامعی در نشست مجمع مشورتی روسای کلانشهر‌ها که در آخرین روزهای خرداد ۹۳ در تالار این عمارت برگزار شد و اشاره وی به تلاش گیلانیان در ایجاد و به ثمر رساندن مشروطیت باعث شد تا پیشنهاد تبدیل این بنا به «موزه مشروطه» مطرح و مورد پذیرش جمشیدی رئیس وقت شورای شهر رشت، قرار گیرد.

با عملی نشدن این وعده‌ها، جدید‌ترین زمزه‌ای که برای تغییر کاربری این بنا شنیده شده، تبدیل آن به «خانه رشت» است.

این روز‌ها محمد علی ثابت قدم شهردار رشت با ارسال لایحه‌ای به شورای شهر، خواستار فراهم کردن مقدمات احیای عمارت بلدیه و تامین بودجه بدین منظور و تبدیل آن به خانه رشت شده است.

اهداف این لایحه در یکصد و بیست و سومین جلسه صحن علنی شورای شهر، توسط رئیس شورا قرائت و اعتبار پیش بینی شده برای این منظور ۳۰ میلیارد ریال اعلام شد.

تامین اعتبار تغییر کاربری از بودجه ایجاد تصفیه خانه سراوان

این لایحه درست زمانی به شورا رسید، که شهرداری می‌باید بودجه پیشنهادی سال بعد را به صحن شورا گسیل می‌داشت. تعجیل برای تغییر کاربری این ساختمان باعث شده شهردار پیشنهاد جابجایی در کدهای بودجه سال ۹۴ را هم بدهد.

تامین اعتبار ایجاد خانه رشت، در بودجه سال ۹۴ پیش بینی نشده بود، بنابراین شهردار پیشنهاد داده، نیمی از کد اعتباری اجرای تصفیه خانه شیرابه سراوان را برای تغییر کاربری این بنا استفاده کنند.

پیشنهاد تامین اعتبار این طرح و استفاده از بودجه تصفیه خانه سراوان که بزرگ‌ترین معضل زیست محیطی گیلان محسوب می‌شود، موافقان و مخالفانی را به همراه داشته است.

بخشی از عمارت بلدیه نمایشگاه آثار هنری خواهد شد

رئیس کمیسیون فرهنگی شورا درباره ایجاد خانه رشت به خبرنگار مهر می‌گوید: دیر یا زود باید این عمارت تغییر کاربری یابد. بخشی از این ساختمان در اختیار برخی نهادهای دیگر نظیر بانک است که می‌باید تخلیه و به مجموعه باز گردانده شود.

مظفر نیکومنش نودهی، درباره مصوبه سال‌های ۵۶ و تبدیل این عمارت به موزه هنرمندان معاصر تصریح می‌کند: ایجاد خانه رشت بیشتر در شکل عنوان است و برای ساختمانی به آن مساحت، بخش‌های مختلفی درنظر گرفته شده از جمله تالار گفتگو، تالار فیلم، تالار سازمان‌های مردم نهاد و نمایشگاه و تالار اسناد.

وی می‌افزاید: طبقه اول قرار است تالار هنر شود و در این تالار تلاش داریم با ایجاد شرایط لازم حراستی و ایمنی، تابلوهای نقاشی خریداری شده از نقاشان بنام و معاصر گیلان را در این عمارت به نمایش بگذاریم.

نیکومنش در پاسخ به این سئوال که چرا در بودجه سال آتی برای احیای این بنا کد اعتباری پیش بینی نشده، یادآور می‌شود: با اینکه در شهرداری با رکود مالی مواجه هستیم، ولی کمیسیون فرهنگی از شهردار خواسته برای ایجاد خانه مشروطه و موزه هنرهای معاصر اعتبار لازم را پیش بینی کند.

وی اضافه می‌کند: مرمت این بنا و تغییر کاربری آن برای نقاشی‌هایی که هم اثر فاخر و پشتوانه فرهنگی گیلان است و هم به لحاظ قیمت، بسیار با ارزش هستند، نیازمند اعتبار زیادی است. بنابراین شهردار پیشنهاد داده بخشی از اعتبار از کد تصفیه خانه سروان تامین شود زیرا هنوز بستر لازم برای ایجاد تصفیه خانه سراوان تامین نشده است.

خطر شیرابه‌های سراوان در کمین سلامت شهروندان

در این میان برخی از سایر اعضای شورا مخالف کاهش اعتبار تصفیه خانه هستند. رئیس کمیسیون بهداشت و محیط زیست شورا از جمله این مخالفان است.

فاطمه شیرزاد در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: اجرای تصفیه خانه شیرابه سراوان سال هاست وعده داده می‌شود و در کمیسیون بهداشت شورای چهارم هم برای اجرای آن مطالعه شده و در بودجه امسال هم کد اعتباری در نظر گرفته شده است.

وی نسبت به افزایش بیماری‌های ناشی از نشت شیرابه‌های سمی مرکز دپوی زباله در جنگل‌های سراوان به آب و خاک گیلان هشدار داده و یادآور می‌شود: این شیرابه‌ها سال هاست سلامت شهروندان را با مخاطره روبرو کرده است و اهالی روستاهای اطراف دچار بیمارهای متعددی شده‌اند و تا همین الان هم برای ایجاد چنین تصفیه خانه‌ای دیر شده است.

کم لطفی شهردار به ایجاد تصفیه خانه

رئیس سابق کمیسیون بهداشت شورای چهارم نیز نسبت به کم لطفی شهردار به احداث تصفیه خانه سراوان اعتراض داشته و به خبرنگار مهر می‌گوید: شورای چهارم، ساعت‌ها برای مطالعه و کار کار‌شناسی ایجاد تصفیه خانه سراوان وقت گذاشته است.

فرانک پیشگر همچنین در جلسه ۱۲۴ صحن علنی شورا که عصر دیروز برگزار شد گفته بود: لندفیل سراوان تبدیل به یک فاجعه زیست محیطی شده و خطرات شیرابه‌های سمی سلامت مردم را تهدید می‌کند.

وی ادامه داد: با وجود گذشت دو سال از شروع مطالعات این پروژه، هنوز بخشی از مطالعات تعیین تکلیف نشده و تقریبا در همین مرحله متوقف مانده است و مراحل تایید آن به کندی پیش می‌رود.

نایب رئیس کمیسیون بهداشت شورای شهر با ابراز تاسف از کوتاهی شهردار در اجرای فاز اول تصفیه خانه افزود: شهردار در این مدت به جای تسریع در روند تایید مطالعات انجام شده، و رفع موانع اجرایی، از ابتدای آغاز به کار خود دو بار لوایحی به شورا ارسال کرده و خواستار تخصیص اعتبار این پروژه به دیگر لوایح بوده است.

پیشگر که بار‌ها در صحن شورا نسبت به تعجیل در احداث تصفیه خانه هشدار داده بود، بار دیگر عنوان کرد: برای چندین بار تاکید می‌کنم شهردار به جای اینکه برای اجرای پروژه‌های دیگر از ردیف بودجه تصفیه خانه سراوان کسر کند، برای رفع موانع اجرایی این پروژه قدم بردارد چرا که سلامتی شهروندان و نجات رودخانه‌های رشت در گرو اجرای این پروژه است.

بی‌توجهی به سلامت شهروندان

در حالی که شیرابه‌هایی که روزانه از جنگل‌های سراوان به رودخانه‌های رشت سرریز می‌شود، سلامت و زندگی مردم را به خطر انداخته است اما به نظر می‌رسد شهردار در ایجاد تصفیه خانه کوتاهی کرده و به سلامت شهروندان توجهی ندارد. چرا که به رغم حضور چندین باره دهیاری گلسرک، روستایی که در همجواری مرکز دپوی زباله سراوان قرار گرفته- در شورای شهر رشت و طرح مکرر درخواست رسیدگی به این معضل و اعلام این موضوع که بیماری‌های ناشناخته‌ای در میان اهالی این روستا دیده شده است اما، شهردار رشت به تازگی و در نشست کمیسیون‌های فرهنگی شورا‌ها – روز پنجشنبه دهم دی ماه در تالار شهرداری برگزار شده بود- اعلام کرد: می‌توان از دل فرهنگ اقتصاد تولید کرد و درآمد شهرداری‌ها را بالا برد.

وی در این نشست وعده داد که عمارت‌های تاریخی در دست شهرداری را به موزه تبدیل می‌کند.

آنچه مسلم است اینکه این روز‌ها سلامت شهروندان رشتی در اولویت‌های چندم شهرداری قرار گرفته و ایجاد تصفیه خانه سراوان که ارتباط مستقیمی با سلامت شهروندان و نجات محیط زیست گیلان از معضل شیرابه زباله‌ها دارد، فدای درآمدزایی شهرداری شده است.شهروندانی که نامشان و رفاهشان همواره بهانه بسیاری از مدیران برای انجام اقدامات مختلف است.

حالا باید دید در رقابت بین ایجاد تصفیه خانه سراوان که مطالعه شده و کد اعتباری دارد و ایجاد مرکز فرهنگی در مجموعه میدان شهرداری که در ردیف بودجه امسال هیچ گونه اعتباری نداشته، کدامیک به نتیجه می‌رسد.