به گزارش سرویس سینمایی ۸دی، فیلم سینمایی استخوان های دوست داشتنی/ The Lovely Bones به کارگردانی پیتر جکسون در سال ۲۰۰۹ در ژانر درام ، فانتزی و جنایی بر روی پرده سینماها به نمایش درآمد که اقتباسی از دومین رمان آلیس سبالد نویسنده آمریکایی در سال ۲۰۰۲ است که در زمان خودش مورد استقبال فراوان قرار گرفته بود.

این فیلم داستان دختر چهارده ساله‌ای به نام سوزی را روایت می کند که توسط همسایه‌اش به قتل می رسد. او تلاش می کند بعد از مرگش و از جهان برزخ با خانواده اش ارتباط برقرار کند و انتقام خود را نیز بگیرد.

فیلم The Lovely Bones روایتی متفاوت از پیتر جکسون در سینمای هالیوود از این قبیل رویدادها محسوب می شود به طوریکه دید مثبت این فیلم به موضوع آخرت و اشتراکاتش با مضامین اسلامی شاید باعث هیجان در مخاطبان مذهبی ایجاد کند اما زاویه نگاه یک سویه پیتر جکسون از منظر اعتقادات غیر اسلامی خود ، مضامین فیلم را تحت سوالاتی خواهد برد!

ابتدا به نقد فنی و سپس به نقد محتوایی فیلم می پردازیم.

نقد فنی فیلم:

گرچه این فیلم در دسته بندی های اقتباسی سینمایی قرار می گیرد اما باز هم طبق عادت همیشگی پیتر جکسون روایت های اقتباسی فیلمهای او با ذهن خلاق و فانتزی اش در هم آمیخته می شود که باعث خروجی جذاب و سرگرم کننده ای خواهد بود.

یکی از نقاط قوی فیلم شکل گیری مناسب حلقه های ارتباطی و یا پیرنگ داستان است. رابطه علت و معلولی که از نقطه آغاز تا پایان فیلم مشاهده می شود ، در هر لحظه بیننده را تشنه دیدن لحظه بعدی فیلم نگه می دارد.

درون مایه های ترسناکی، هیجانی، جنایی، فانتزی همه در سر جای خود و به موقع به مانند اهرم حمایتی فیلمنامه به زیباتر شدن فرم کار کمک می کند.

پیتر جکسون به عمد از جلوه های بیشمار رنگی استفاده می کرد. در سکانس هایی از دنیای واقعی جدالی میان رنگهای شاد و تیره را شاهد هستیم اما ترسیم دنیای آخرت او سراسر شبیه به بوم نقاشی است.

پیتر جکسون سعی می کند با دکوپاژ فیلم تقابل و تعادلی در دو جهان به مخاطب نشان دهد اما جریان یک سویه و نفرتی که از کارکتر قاتل در ذهن مخاطب شکل می گیرد گاها باعث چیرگی حس منفی از رجعت به جهان دیگر و مرگ را در بیننده شکل می دهد که درام شکل گرفته از منظور کارگردان را در لایه های فیلم تحت شعاع خود قرار می دهد.

استفاده از روایت قصه توسط نریشن که با صدای شخص اصلی فیلم صورت می گیرد شاید بتوان آن را کمکی دانست از انتقال مفهوم فیلم و شاید برای پوشاندن تکنیک های شخصیت پردازی کارکتر و دوگانگی مفهوم فیلم دانست.

موسیقی فیلم راهی میانه را طی می کند که نه باعث تاثیرگذاری مجزا می شود و نه ضرب آهنگ فیلم را شلخته و گنگ می کند.

نقد محتوایی فیلم:

این فیلم داستان زندگی دختر نوجوانی به نام سوزی سالمون است که پیچ و تابهای دوران بلوغ و نوجوانی و زندگی آرام در کنار خانواده خویش را سپری می کند که مرد همسایه آنها که انسانی روانی است با نقشه ای حساب شده سوزی را به دام انداخته و او را به قتل می رساند.

سوزی بعد از مرگ وارد دنیایی متفاوت می شود که طبق دیالوگ های داستان چیزی در میان این جهان و جهان دیگر است. تمام این مدت او سعی می کند با خانواده خویش ارتباط برقرار کند که در نهایت با کش مکش های فراوان او مرگ خود را پذیرفته و به بهشت می رود.

اعتقاد به معاد و جهان بعد از مرگ تنها متعلق به دین اسلام نبوده و مورد قبول ادیان گوناگون است. مسئله ای که در نگاه کلی اشتراکات فراوانی در آن یافت می شود اما در نگاه جزئی تر باعث رقم خوردن مسائل گوناگونی است.

مثلا اینکه حد و مرزهای دنیای مردگان و زندگان تا چه اندازه ای است؟! و یا اینکه آیا جهان بعد از مرگ تجسمی از همین جهان کنونی را شکل می دهد؟! که پاسخ سوالاتی از این دست را می توان در نحوه اعتقاد آن ادیان به جهان دیگر جستجو کرد که در هر یک به گونه ای دیگر است.

اما آنچه که فیلم و پیتر جکسون سعی در انعکاس آن دارند بر حول سه محور در حال گردش است:

۱. نمایشی از جهان پیرامون که بر دو وزنه خیر و شر استوار است

۲. روابط عمیق عاطفی میان سوزی و خانواده ی او

۳. چگونگی و مسیر رسیدن به آرامش ابدی

در فیلم استخوان های دوست داشتنی با اینکه به ظاهر در پی تقابل دو جهان و نحوه ی اثرگذاری بر یکدیگر را جستجو می کند اما روایتی یک سویه از سلیقه پیتر جکسون است که به نتیجه گیری فیلم ختم می شود.

در تمام طول فیلم پیتر جکسون سعی می کند که با رنگ آمیزی های شاد دنیایی را نشان دهد که سراسر از قدرت های خوب و آرام است که البته در گوشه هایی هم گریزی بر تیرگی می زند و وجود نیروهای شر و ناآرام را منکر نمی شود. نماد این پلیدی ها کارکتر هاروی و قاتل آن دختر نوجوان است که آخر هم مشخص نمی شود که انگیزه ی قتل دختر چه بوده و در طول فیلم نه خبری از انگیزه های جنسی است و نه حس انتقام جویی و کینه و حتی علت های روانی کارکتر هم به خوبی شکل نگرفته و حتی در جاهایی او مردی بسیار معقول نیز هست.

علت نقص شخصیت پردازی در کارکتر هاروی که آیا عمدی بوده و یا ضعف فیلمنامه است را فقط باید در ذهن کارگردان فیلم پیتر جکسون جستجو کرد.

اما با این روند بیشتر می توان او را نماد حوادث طبیعی و اتفاقی دانست که به این ترتیب زندگی در این دنیا را به سخره گرفته است که با توجه به این موضوع محوریت اول کاملا یک سویه نشان داده می شود.

در زمانی که قتل شکل می گیرد سوزی مدام در حال فرار از این موضوع است اما زود متوجه این قضیه می شود و با وجود روابط عمیق عاطفی بین او و خانواده اش سعی در ارتباط گیری و ایجاد زمینه ای مناسب برای جبران ناکامی های خود و انتقام از قاتل خود است.

پیتر جکسون سعی می کند که تنها با استفاده از همین ارتباطات عمیق عاطفی تقابل میان دو جهان را به تصویر بکشد و اوج زیبایی و تحسین برانگیز بودن این کار در باورهای ارتباطی میان دو جهان است. به خصوص در سکانسی که پدرش از روی شدت ناراحتی یادگاری های شیشه ای دخترش را می شکند تاثیر آن را در آشفتگی و بهم ریختگی طبیعت جهانی که دخترش در انجا حضور دارد را می بینیم و همچنین در سکانس هایی متعدد تاثیر زندگی زندگان بر مردگان و برعکس را به خوبی با ایجاد تجسم هایی توسط کارگردان در فیلم شاهد خواهیم بود اما با وجود اینکه باورهایی راسخ و زیبا را از این قضیه برای مخاطب به نمایش می گذارد منتهی در لایه های زیرین فیلم نگاه یک سویه پیتر جکسون در این مسئله که تحت تاثیر باورهای او شکل می گیرد قابل لمس بوده که امری طبیعی است.

با روند گسترش عواطف و ارتباطات میان سوزی و خانواده اش باعث برملا شدن راز مرد همسایه می شود. رازی که باعث می شود مرد قاتل که جنازه دختر را در صندوقچه ای پنهان کرده بود به ناچار آن را در مکانی رها کرده که به دل زمین و مدفون شدن حرکت می کند.

سرنوشت قاتل هم به طرز وحشتناکی به دست نیروهای طبیعی رقم می خورد و او به ته دره سقوط می کند که اثری زیبا از این مفهوم است که هر پلیدی توسط طبیعت به خود او بازگشت می کند.

در اینجای داستان است که سوزی به آرامش می رسد و برای رفتن به بهشت باید اول به کنار تک درختی تنومند که در میان دشتی قرار دارد حرکت کند. اما سوزی علاوه بر این کار به این نقطه می رسد که باید روابط عاطفی خود را قطع کند تا بتواند به بهشت برود همچنین در آن طرف داستان این باور نیز در نزد خانواده سوزی شکل می گیرد به طوریکه آنها نیز متوجه این امر می شوند که برای ادامه زندگی باید سوزی را رها کرده و پی او را نگیرند.

دوگانگی شکل گرفت در داستان در اینجاست که از طرفی پیتر جکسون راه آرامش را روابط عاطفی نشان می دهد و از طرفی دیگر پذیرش واقعیت و قطع این روابط.

چراکه در همان اوایل فیلم سوزی می توانست یک طرفه روابط خود را قطع کند و به کنار تک درخت رفته و به جاودانگی برسد که حتی تلاش های او و ارتباطات عاطفی او با خانواده اش هم باعث انتقام او نشده و قاتل او در اتفاقی دیگر می میرد و اگر اینطور برداشت شود که قصد تدفین جسد او را داشتند که این فرضیه هم رد می شود زیرا در همان ابتدا راه بهشت برای او باز بود.

پس می توان اینطور گفت که تنها علتی که باعث ادامه کش مکش های داستان می شود به خاطر این بود که سوزی دختری ناکام بود که از این دنیا رفت. ناکامی او در عشقی بود که به پسری جوان شکل گرفته بود. او مدام در تمام حوادث داستان به او و راهی برای رسیدن به او را نیز جستجو می کرد که با شکست روبه رو می شد.

اما در نهایت زمانی اندک می تواند به عشق خود رسیده و از طریق جسمی دیگر با او ملاقات کند و آن زمانی نیست جزء اینکه سوزی توانسته بود در کنار تک درخت قرار بگیرد. کاری که در اول فیلم هم می توانست انجام دهد منتهی در تمام فیلم پیتر جکسون مضامینی زیبا و تاثیرگذار از جهان آخرت و ارتباطش با این جهان را نشان می دهد و وقتی مخاطب را به آخر داستان می رساند شیطنت اعتقادی پیتر جکسون را در لایه ای حساس اعمال می کند.

تمام حوادث و اتفاقات و رویدادها دنیایی پرآشوب را نمایش می دهد که تنها مسیر رسیدن به آرامش ابدی و جبران ناکامی ها از کنار تک درختی صورت می پذیرد که برگرفته از نمادها و توصیف های تک درخت زندگی در عرفان کابالایی است.

در نگاه کلی نمی توان گفت که منظور از این درخت داخل فیلم همان درخت مورد پذیرش کابالیست ها است اما با نگاه به عقبه داستان و روایت یک سویه از وقایع و دوگانگی در رسیدن به آرامش سوزی و اینکه در نهایت همه چی با قرار گرفتن سوزی در کنار درخت شکل می گیرد ، پس می توان اینطور نتیجه گرفت که پیتر جکسون کارگردان فیلم بدش نمی آمد تا معاد و آخرت را از زاویه ی مورد پذیرش خودش و نه از حقایق دیگر ادیان بررسی کرده باشد و به این خاطر است که فیلم روایتی یک طرفه پیدا می کند.

اما در نهایت درام شکل گرفته در این فیلم و روند داستان و موضوعی که مورد اشتراک اعتقادی ادیان گوناگون حتی اسلام می باشد ، باعث فراگیری و جذابیت داستان برای همه مخاطبان شده است که دیدن فیلم را برای بیننده تاثیرگذار می کند.

منتقد: محمد جواد فلاح