شورای عالی فضای مجازی. عالی‌ترین نهاد تصمیم‌گیری برای مسائل مربوط به حوزه‌ی کامپیوتر، اینترنت، ماهواره، نرم‌افزارهای وابسته به آنها و هر چیز دیگری که می‌توان تصور کرد به فضای مجازی ربط دارد. این شورا از دل دغدغه‌های رهبر انقلاب پیرامون فضای مجازی بیرون آمده و به دستور شخص ایشان تشکیل شده است. اما انگار این شورا نیز نتوانسته حال نه چندان خوب فضای مجازی کشور را خوب کند.

چند روز پیش در اخبار رسانه‌ی ملی دیدیم که عنوان شد تا الان حدوداً چهار ماهی می‌شود که شورای عالی فضای مجازی جلسه‌ای تشکیل نداده است. همین عامل باعث شده تا دستور کارهای فراوانی روی میز این شورا باشد تا هر وقت این جلسه تشکیل شد، به آنها رسیدگی کنند. دستور کارهایی مثل تعیین تکلیف برای شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای ارتباطی چون اینستاگرام و وایبر.

حال سوالی که در ذهن ایجاد می‌شود این است: چگونه ممکن است شورایی که قرار است برای فضای مجازی تصمیم‌گیری کند، تا این اندازه در تشکیل جلسه تعلل می‌کند؟ آیا مگر غیر از این است که رایانه و هر چیزی که به آن مربوط است، دارای تغییرات روزانه هستند؟ پس چطور ممکن است برای چیزی که در بعضی مواقع در یک ساعت تغییر کارکرد می‌دهد، با این همه تأنی و درنگ تصمیم گرفت؟

بزرگ‌ترین آفتی که این وقت‌کشتن‌ها در خصوص فضای مجازی دارد این است که باعث می‌شود تصمیم‌گیرندگان در مورد آن، بسیار بسیار عقب‌تر از آخرین تحولات این عرصه باشند. به عبارت دیگر، اگر همین امروز جلسه‌ی جدید شورای عالی فضای مجازی تشکیل شود، با فرض اینکه هیچ دستور کار باقی مانده‌ای از جلسات پیش وجود نداشته باشد و با توجه به حجم تغییرات فضای مجازی در این بازه‌ی زمانی، بعید به نظر می‌رسد اعضای این جلسه بتوانند حتی به مسائل دو ماه پیش این حوزه برسند، چه برسد به مسائل روز فضای مجازی.

به طور مثال، چند وقتی‌ست در همه‌جا حرف از فیلترینگ نرم‌افزارهای وایبر، واتس‌آپ و تانگو است. نرم‌افزارهای ارتباطی که بر بستر انواع سیستم عامل‌ها (از ویندوز دسکتاپ گرفته تا آندروید و آی او‌ اس) و انواع ابزارهای دیجیتالی (از رایانه‌های رومیزی قدیمی تا ساعت‌های هوشمند جدید) قابل نصب است. البته به تازگی از رئیس دستگاه قضا شنیده شده که ایشان گفته‌اند ما دنبال فیلتر این برنامه‌ها نیستیم و می‌خواهیم که محتوای آن، به سمت استفاده‌ی اخلاقی و درست پالایش شود.

هنوز تکلیف تصمیم‌گیری در خصوص این نرم‌افزارها معلوم نشده و بدون هرگونه تغییری، شاهد افزایش کاربران این نرم‌افزارها هستیم که سر و کله‌ی نرم‌افزار ارتباطی دیگری پیدا شده که کلا هر نوع تلاشی برای فیلترینگ را بی‌اثر می‌کند. نرم‌افزار ارتباطی “فایر چت” که محصول تلاش مهندسین کره‌ی شمالی علیه فیلترینگ گسترده در این کشور است، این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند که بدون نیاز به هر نوع ارتباط مبتنی بر اینترنت و یا حتی سیم‌کارت، بتوان بین دو یا چند وسیله انتقال محتوا صورت بگیرد.

از آنجا که این مطلب، مکان توضیح نحوه‌ی کارکرد “garden network” نیست از شما می‌خواهیم تا با جستجوی این کلمه‌ی انگلیسی در جستجوگرهای اینترنتی، به مکانیزم آن پی ببرید. اما باید اعتراف کرد ما شاهد انقلاب ارتباطی در حال توسعه‌ی دیگری هستیم که بعید به نظر می‌رسد شورای عالی فضای مجازی با توجه به تأخیرهای چند ماهه‌ی خود، اصلا اسم این انقلاب ارتباطی و نرم‌افزارهای مربوط به آنرا شنیده باشد. آیا به نظر شما، شورایی که هنوز در تعلل انتخاب بین فیلترینگ یا پالایش اینترنت است، می‌تواند تصمیمی برای مواجه با تکنولوژی “garden network” داشته باشد؟

با این شرایط آیا لازم نیست تا در نحوه‌ی کارکرد این شورا تغییر ایجاد شود؟ وقتی موضوع مورد بررسی این نهاد تصمیم‌گیری مهم، پدیده‌ایست که دارای تغییرات و صدالبته تأثیرات به روز است، باید این بررسی و مهم‌تر از آن، تصمیم‌گیری در خصوص این تغییر و تأثیرات نیز به روز باشد. به نظر می‌رسد اگر این تغییر کارکردی انجام نشود، روزی خواهد رسید که این شورا با حجم وسیعی از تحولات بررسی نشده و تصمیمات گرفته نشده در حوزه‌ی فضای مجازی روبه‌رو خواهد شد که عملا این شورا را به یک نهاد نمایشی تبدیل خواهد کرد. پس بهتر است مسئولین امر، همین امروز به فکر اصلاح رویه‌ی شورای عالی فضای مجازی باشند.

سیدمجتبی نعیمی