پیشنهاد آمریکا درباره تعداد سانتریفیوژهای ایرانی چیست؟/ آیا قرار است بجای ۱۹۰ هزار سو، به ۳۹۰۰ سو راضی شویم!؟

در حالی قرار است آقای روحانی برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک شود، برخی رسانه های غربی خبر داده اند که در حاشیه این اجلاس قرار است یک توافق اولیه به منظور دستیابی به تواتفق نهایی میان ایران و ۱+۵ حاصل شود.

پیشنهاد آمریکا درباره تعداد سانتریفیوژهای ایرانی چیست؟/ آیا قرار است بجای ۱۹۰ هزار سو، به ۳۹۰۰ سو راضی شویم!؟

به گزارش ۸دی نیوز به نقل از رجا در حالی قرار است آقای روحانی برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک شود، برخی رسانه های غربی خبر داده اند که در حاشیه این اجلاس قرار است یک توافق اولیه به منظور دستیابی به تواتفق نهایی میان ایران و ۱+۵ حاصل شود.

رجانیوز در نظر دارد در سلسه گزارش‌هایی از لابلای اظهارات مقامات و رسانه های داخلی و خارجی به بررسی پیشنهادات ایران و ۱+۵ برای حصول توافق نهایی که استخراج شده بپردازد.

در این گزارش پیشنهادات ایران و ۱+۵ درباره غنی سازی اورانیوم مورد بررسی قرار می گیرد.

در حالی که بر اساس قانون ان پی تی کشورهای عضو می توانند در صورت صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای خود به صورت نامحدود فرآیند غنی سازی اورانیوم را صورت دهند (۱) با این حال در توافقنامه ژنو( که مبنای توافق نهایی ایران و ۱+۵ است) مقامات وزارت امور خارجه ایران با محدودیت جدی در زمینه غنی سازی اورانیوم ایران موافقت کردند.

آنچه که درباره موضوع غنی سازی در ژنو توافق شد شامل موارد زیر است:

– ایران متعهد شده است که غنی‌سازی بالاتر از ۵ درصد را متوقف کند و ارتباطات فنی لازم برای غنی‌سازی بالای ۵ درصد را برچیند.

– ایران تعهد کرده است که همه‌ ذخایر اورانیوم غنی شده تا نزدیکی ۲۰ درصد خود را پیش از به پایان رسیدن فاز اولیه به زیر ۵ درصد تضعیف کند و یا به شکلی تبدیل کند که برای غنی‌سازی بیشتر مناسب نیست.

– ایران متعهد شده است که پیشرفت توانایی غنی‌سازی‌اش را متوقف کند.

– ایران هیچ‌گونه سانتریفیوژ نسل بعدی برای غنی‌سازی اورانیوم نصب نکند یا از آن‌ها استفاده نکند.

– تقریبا نیمی از سانتریفیوژهای نصب شده توسط ایران در نطنز و سه چهارم سانتریفیوژهای نصب شده در فردو را به کار نیندازد؛ طوری که نتوان از آن‌ها برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده کرد.

– ایران تولید سانتریفیوژ را به تعدادی که برای تعویض ماشین‌های خراب شده لازم است محدود کند؛ طوری که نتواند در طول اجرای توافقنامه برای جمع‌آوری سانتریفیوژها استفاده کند.

-ایران متعهد شده است که ذخایر اورانیوم با غنای پایین ۳/۵ درصد خود را افزایش ندهد، طوری که میزان آن در پایان شش ماه نسبت به آن‌چه در آغاز (این مدت زمانی) داریم بیشتر نشود و هرگونه اورانیوم غنی شده‌ی ۳/۵ درصدی که به تازگی غنی‌سازی شده به اکسید تبدیل شود.

پس از توافق ژنو و با شروع مذاکرات گام نهایی، آمریکایی ها هدف خود از این مذاکرات را تعطیل کردن فرآیند غنی سازی ایران و یا در نهایت در ازای دریافت امتیازات گسترده از تیم مذاکره کننده ایرانی، موافقت با یک غنی سازی نمادین و سمبلیک برای ایران عنوان کردند.

وندی شرمن، مسئول هیات آمریکایی در مذاکرات هسته ای ۲۲ فوریه ۲۰۱۴ ( ۴ اسفند ۱۳۹۲) در کنفرانس مطبوعاتی در فلسطین اشغالی در این باره گفت:

« دلایل زیادی برای این وجود دارد که آنها (ایران) نیازهای خود را از طریق همکاری بین المللیی در خارج از کشور خود تأمین کنند. ولی اگر در نهایت بخواهند برنامه کوچک، مجزا و محدودی داشته باشند که نیازهای عملی شان را رفع کند، این مسئله به عنوان احتمال در برنامه اقدام مشترک دیده شده است. اما لازم به ذکر نیست که ظرفیت و گستره تأسیسات و ماهیت آن باید مورد محدودیت های شدید، مورد نظارت شدید و به طور منظم مورد راستی آزمایی قرار گیرد…. اما اگر در پایان این مذاکرات برنامه غنی سازی داخلی داشته باشند، کوچک خواهد بود، محدود خواهد بود، به شدت قید و بند خواهد داشت، و دقیقاً راستی آزمایی خواهد شد. ولی هنوز در آن نقطه نیستیم.»

تقریبا دو ماه پس از این اظهارات وندی شرمن، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی از راه حل جدید ایران برای موضوع غنی سازی خبر داد. راه حلی که بر خلاف ان پی تی یک محدودیت جدی برای ایران درنظر گرفته بود. محدودیت هم در تعداد دستگاه سانتریفیوژ هم در سطح غنای اورانیوم ها.

صالحی ۳۰ فروردین ماه ۱۳۹۳ در گفتگو با العالم اظهار کرد: « در زمینه غنی سازی پیشنهاد ما اجرای طرح پلکانی غنی سازی است که بر اساس آن ۴ تا ۵ سال تعداد دستگاه های سانتریفیوژ همین نسبت ۲۰ هزار دستگاه باشد و بعد از آن به صورت تدریجی تعداد سانتریفیوژها را افزایش دهیم تا در سال به ظرفیت تولید ۳۰ تن اورانیوم (سه و نیم تا ۵ درصد) در سال برسیم و این موضوع همچنان جای بحث دارد و آنها می گویند که این طرح نیاز به تصمیم گیری سیاسی دارد.»

البته آنگونه که روند مذاکرات و اظهارات مقامات داخلی و غربی نشان داده است مقامات آمریکایی با این پیشنهاد مخالفت کردند.

مخالفت آمریکایی ها در جریان مذاکرات وین ۶ (تیرماه ۱۳۹۳ ) اعلام شد و همین ابراز مخالفت، پیشنهاد جدیدی را مطرح کرد. تقاوت پیشنهاد جدید با پیشنهاد قبلی، چشم پوشی از افزایش ظرفیت غنی سازی با چرخش ۲۰ هزار سانتریفیوژ بوده است. در واقع این قسمت از پیشنهاد قبلی که «به صورت تدریجی تعداد سانتریفیوژها افزایش پیدا کند تا ایران در سال به ظرفیت تولید ۳۰ تن اورانیوم در سال برسد» حذف شده بود. اما پیشنهاد جدید نیز نظر آمریکایی ها را جلب نکرد.

پیشنهاد بعدی نیز عجیب به نظر می رسید. در این مرحله اعلام شده بود تا در گام نهایی با ظرفیت فعلی ایران یعنی چرخش ۹۴۰۰ سانتریفیوژ موافقت شود و در ازای آن تحریم ها به صورت تدریجی لغو شود. این در حالی بود برای آنکه نظر طرف مقابل را جلب کنند این پیشنهاد را هم مطرح کردند که اورانیوم تولید شده توسط ۹۴۰۰ سانتریفیوژ بلافاصله به اکسید و سوخت تبدیل شود.

نیویورک تایمز ۲۳ تیرماه سال جاری در این باره نوشته است:

“مذاکره کننده ارشد ایران، که با پایان قریب‌الوقوع ضرب‌الاجل دستیابی به توافقی با غرب درباره برنامه هسته‌ای آتی این کشور است، روز دوشنبه در مصاحبه‌ای اعلام کرد ایران می‌تواند توافقی را بپذیرد که اساساً ظرفیتش برای تولید سوخت هسته‌ای را برای چندین سال در سطح کنونی نگه دارد، به‌شرطی که پس از آن به‌مانند هر کشور دیگر دارای یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز، قلمداد شود”.

نیویورک تایمز در ادامه می‌نویسد: “این پیشنهاد، که ایران می‌گوید پشت درهای بسته مذاکرات وین به آمریکا و دیگر پنج قدرت جهانی ارائه شده است، مجموعه محدود امتیازاتی را که ایران در ماه نوامبر گذشته به‌عنوان بخشی از توافق موقتی ارائه کرده تمدید خواهد کرد. به‌عوض، ایران خواهان لغو گام به گام تحریم‌هاشده است”. آمریکایی ها با این پیشنهاد هم موافقت نکردند.

پیشنهاد آمریکایی ها درباره تعداد سانتریفیوژ ایران چیست؟

علت مخالفت آمریکایی ها با این پیشنهادات ایران ریشه در توافق ژنو داشت. یعنی همان بندی که هر برنامه غنی سازی ایران را مشروط به «نیاز عملی» ایران کرده بود.

در متن توافقنامه ژنو در قسمت عناصر گام نهایی درباره موضوع هسته ای ایران آمده بود:

(گام نهایی) دربرگیرنده یک برنامه غنی سازی که توسط طرفین تعریف شده با عناصر توافق شده توسط طرفین منطبق با نیازهای عملی [ایران]، با محدودیت‌های توافق شده در زمینه دامنه و سطح فعالیت‌های غنی‌سازی، ظرفیت، مکانی که [غنی­سازی] انجام می شود، و ذخایر اورانیوم غنی‌شده برای یک دوره ای که توافق می گردد.

Involve a mutually defined enrichment programme with mutually agreed parameters

consistent with practical needs, with agreed limits on scope and level of enrichment

activities, capacity, where it is carried out, and stocks of enriched uranium, for a period to

be agreed upon.

بر این اساس، آمریکایی ها با توجه به این بند از توافق ژنو که بر موضع تعریف نیاز بر اساس توافق طرفین تاکید دارد و با اشاره به توافق ایران و روسیه مبنی بر تعهد مسکو برای تامین سوخت نیروگاه اتمی بوشهر تا سال ۲۰۲۱، اعلام کردند ایران تا این سال (۲۰۲۱ میلادی) که به هیچ وجه نیازی برای تامین سوخت ندارد حتی بعد از این تاریخ روسیه اعلام آمادگی کرده است که سوخت نیروگاه بوشهر را تا زمانی که این نیروگاه فعالیت می کند تامین کند، بنابر این غنی سازی اورانیوم برای تامین سوخت نیروگاه بوشهر برای همیشه غیرقابل قبول و برخلاف توافق ژنو است.

بنابر این با حذف نیروگاه بوشهر، راکتور تحقیقاتی تهران و راکتور اراک هستند که برای فعالیت خود نیاز به سوخت و به تبع آن نیاز به اورانیوم غنی شده دارند.

البته آمریکایی ها بنابر اظهارات مقامات ایرانی مبنی بر تامین سوخت راکتور تهران برای سالهای آتی، احساس نیاز به اورانیوم غنی شده برای تامین سوخت این راکتور را نیز «غیر منطقی» می دانند و تنها معتقدند در ازای موافقت با تغییر کاربری راکتور آب سنگین اراک به راکتور آب سبک، تنها با چرخش ۲ هزار الی ۳ هزار سانترفیوژ برای تولید سوخت این نیروگاه موافقت خواهند کرد.

این در حالی است که اظهارات رسمی مقامات ایرانی نیز حاکی از پذیرش  تلویحی این روند توسط تیم مذاکره کننده بود. عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد ایران در گفتگویی که ۲۴ تیرماه سال جاری توسط العالم منتشر شده در اظهاراتی قابل تامل گفت که ایران عجله ای برای تولید سوخت نیروگاه بوشهر ندارد . در واقع این اظهارت عراقچی توسط کارشناسان اینگونه تفسیر شد که ایران حاضر شده است ار چرخش سانترفیوژهای خود چشم پوشی کند:

«با توجه به این که سوخت بوشهر طی چند سال آینده توسط دولت روسیه تأمین می شود ما عجله‌ای نداریم برای آنکه به آن مرحله برسیم؛ بلکه چشم اندازی را برای خودمان در نظر گرفتیم و به سمت آن چشم انداز حرکت می کنیم…  البته این که می گویم عجله ای نداریم، در فاصله همان ۲ یا سه و یا حداکثر ۵ سالی است  »

درواقع مقامات ایرانی گمان می کردند روسیه در جریان مذاکرات هسته ای این پیشنهاد که برای همیشه سوخت نیروگاه بوشهر را تامین کند مخالفت خواهد کرد، به همین علت معتقد بودند که نهایتا پس از اتمام قرارداد هسته ای ایران در زمینه تامین سوخت نیروگاه بوشهر در سال ۲۰۲۱، و با توجه به ضرورت تولید اورانیوم غنی شده برای تامین سوخت این نیروگاه می توانند نظر طرف مقابل را جلب کنند، البته مقامات روس با ارائه این پیشنهاد که آمادگی دارند تا همیشه سوخت نیروگاه بوشهر را تامین کنند معادله را تغییر دادند.

خبرگزاری های داخلی روز ۳۰ خرداد ۱۳۹۳ در جریان مذاکرات وین ۵ درباره این رویکرد روس ها به نقل از یک منبع آگاه نوشتند: روسیه و چین در مورد تعداد سانتریفیوژها و محدود کردن برنامه اتمی ایران که از مواضع مورد اختلاف ایران و ۱+۵ است جانب ایران را نگرفته و باعث شگفتی تیم مذاکره کننده کشورمان شده‌اند.

این پیشنهاد مقامات روس پاسخی بود به اقدام ایران که پس از تهدید اروپا توسط مسکو درباه قطع صادرات گاز به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، مقامات ایرانی اعلام کردند که حاضرند گاز مورد نیاز کشورهای اروپایی را تامین کنند.

هر چند مقامات آمریکایی به دنبال آن هستند که فرآیند غنی سازی ایران را به صورت کامل تعطیل کنند اما مقامات این کشور به دنبال آن هستند در ازای موافقت با یک برنامه محدود و کوچک غنی سازی برای ایران، یک امتیاز بزرگ از ایران بستانند و آن تبدیل راکتور آب سنگین اراک به راکتور آب سبک است.

به همین دلیل آنان در صورت موافقت تیم مذاکره کننده ایران با این شرط حاضر می شوند با چرخش حدود ۲ الی ۳ هزار سانتریفیوژ  توسط ایران موافقت کنند.

در گزارشی که توسط تلگراف منتشر شده در باره این موضوع آمده است: گری سیمور، مشاور سابق کاخ سفید در امور تسلیحاتی می گوید که ایران تقریبا باید تمامی سانتریفوژهای خود را از رده خارج کرد و تنها ۳ هزار دستگاه سانتریفوژ را برای خود نگاه دارد. این به معنی چشم پوشی ایران از حدود ۹ هزار دستگاه سانتریفوژ و حدود ۷ هزار سانتریفوژ دیگری است که هم اکنون فعال هستند.(+)

خبرگزاری فرانسه نیز با اشاره به سخن رهبر معظم انقلاب درباره تولید ۱۹۰ هزار سو ، نوشت: این ۱۹ برابر بیش از محدوده است که واشینگتن امیدوار است در توافق هسته ای نهایی، سانتریفوژهای ایران را محدود کند. رسانه های آمریکایی می گویند که آمریکا شاید تعداد ۲ تا ۴ هزار سانتریفوژ را در ایران بپذیرد. لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه نیز پیش تر مدعی شده بود ایران می تواند چند صد سانتریفوژ را حفظ کند اما ایرانیان می خواهند چند صد هزار سانتریفوژ داشته باشند. (+)

روند خواسته های پی در پی مقامات آمریکایی برای عقب راندن تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در حالی ادامه دارد که مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان وزرارت امور خارجه (۲۲/۵/۱۳۹۳) یکی از ضررها گفتگو با آمریکا را طرح توقعات جدید از سوی آنها دانستند: «ضرر دیگر نشست و برخاست با آمریکا را ایجاد زمینه برای طرح توقعات جدید از سوی آنها دانستند.»

در واقع رفتار مقامات آمریکایی نشان داده است که در ازای عقب نشستن اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای ایران  نه تنها با نظر آنان همراه نشدند بلکه سقف خواسته های خود را بالاتر بردند به گونه ای که در نهایت تنها با چرخش سه هزار سانتریفیوژ (معادل ۳۹۰۰ سو) موافقت می کنند.

مجمع عمومی سازمان ملل در سال جاری نیز برای ایران با موضوع هسته ای عجین شده است. آیا در حاشیه این مجمع توافقی درباره تعداد سانترفیوژها صورت می گیرد؟

پانوشت:

۱) در بند اول ماده ۴ ان پی تی  آمده است: هیچ نکته ای در این پیمان نباید به گونه ای تفسیر شود که “حق مسلم” همپیمانان در انجام تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز را تحت تاثیر قرار دهد.

در بند دوم این ماده نیز آمده است: در تبادل تجهیزات، مواد و اطلاعات تکنولوژیک برای مقاصد صلح‌آمیز، استفاده از انرژی هسته‌ای در «حداکثر شکل»، تمام هم‌پیمانان حق مشارکت داشته و متعهد به تسهیل در انجام آن می‌شوند. هم پیمانانی که توان چنین اقدامی را دارند همچنین باید به شکل انفرادی یا همراه با دیگر دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی برای توسعه بیشتر استفاده از اشکال صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای، «خصوصاً» در قلمرو دولت‌های فاقد سلاح‌های هسته‌ای که وارد این پیمان شده‌اند، مشارکت ورزند. این مشارکت با عطف توجه به نیازهای «مناطق» در حال توسعه جهان، انجام می‌پذیرد.

بر اساس ماده ۴ ان پی تی ، این معاهده «هیچگونه محدودیتی» در مورد نوع فناوری و سطح بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای، از جمله چرخه سوخت، شامل غنی سازی ایجاد نکرده است .

نظرات

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط پایگاه خبری تحلیلی 8دی در وبسایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد، منتشر نخواهد شد.
در حاشیه