به گزارش ۸دی نیوز، آقای علی یونسی مشاور رئیس جمهور در امور اقلیت ها در اظهارات اخیر خود در جمع یهودیان شیراز گفته است: «فرهنگ ایران عرفان‌طلب است و بیشتر روح دین و مذهب را طلب می‌کند تا ظواهر مناسک را اما می‌بینیم که گاه سینه‌زنی را تا پاسی از شب انجام می‌دهد اما زمان اندکی برای نماز اختصاص می‌دهد. البته من در این مقام نیستم که مناسک را رد کنم؛ من روحانی هستم و مناسک‌گرا، اما روح ایرانیان اینگونه است.»

آقای یونسی آنچه را که عبادت می داند، خالی از عرفان و وجوه اشراقی می پندارد، که این خبطی بس حیرت انگیز از سوی یک روحانی آن هم در چنین جایگاه مسؤولیت کشوری است. برای مثال نماز که بارزترین نمونه عبادت در اسلام است، خالی از حیث عرفانی و باطنی است؟

جناب یونسی دانسته یا ندانسته، میان عبادت و عرفان و عزاداری و عبادت تفکیکی ناعادلانه و غلط نهاده است. در معنایی گسترده تر، اموری مانند تعقل در صفات خدا، مرگ، خلقت، فطرت انسان و… نوعی «تعبد» تلقی می شوند. فراتر از اینها، حتی خود تعقل در نگاه اسلامی نوعی تعبد تلقی می شود. مرحوم علامه جعفری به خوبی نشان داده است که در اسلام «هر آن چه که تعقلی است، تعبدی و هر آن چه تعبدی است، تعقلی است.»

علاوه بر اینها با رجوعی به تاریخ ایران باستان و مشاهده مناسکی بسیار دشوار و طاقت فرسایی مانند روشن نگه داشتن آتش در آتشگاه ها توسط موبدان زرتشتی یا آیین میترائیسم و رسم آنها در مراسم هوم خواری به خوبی حاکی از مناسک گرا بودن ایرانیان است. کسی که به سلک میترایی در می آمد، باید چهل امتحان دشوار را می گذارنده است. مانویت نیز به شدت قائل به آداب و مناسک و ریاضت های مثال زدنی بوده است.

محض نمونه، به عقیده زرتشتیان، مهم‌ترین فایده و حکمتِ به جای آوردن نماز، نه برای بخشودگی گناهان، بلکه یاد «اهورامزدا» و عمل به دستورات دینی مانند راستی، سازندگی، کار و کوشش و سرانجام نیل به اندیشه، گفتار و کردار نیک است؛ زیرا زرتشتی بودن به کردار است، نه به گفتار. نماز زرتشتی در تعداد دفعات همانند نماز ما مسلمانان است. به نحوی که در آیینه آیین مزدیسنی این نماز در شبانه روز پنج وقت است.

افزون بر این، تفاوت عمیق، بارز و ماهوی میان مناسک گرا بودن و ظاهرگرا بودن وجود دارد. خانقاه ها و رسوم و آیین آنها پر از مناسک، آداب تشرف و… است اما این هرگز به معنای ظاهرگرا بودن نیست. جناب یونسی گویی نه تنها منطق و فلسفه را خوب نخوانده است، بلکه در معنای تحت اللفظی واژگانی که به کار می برد نیز درمانده است.

جناب یونسی بهتر است به مقصود اصلی خویش که همانا شریعت زدایی از دین، عرفی کردن آن است اعتراف کند. طرد مناسک، به معنای طرد تکلیف گرایی در دین و منزوی کردن فقه و تفقه است. معادل روزمره و بازاری این ایده ایشان، همین عبارت معروف است که می گوید: «دل باید پاک باشد.» این مسؤولیت زدایی که به وفور در عرفان های نوپدید مانند افکار اشو دیده می شود، دین راحت طلبی و «عافیت اندیشی» به جای «عاقبت اندیشی» مورد نظر اسلام است.

بهتر است برخی مسؤولان با پرهیز از استریوتایپ کردن و نسبت دادن صفات و ویژگی های غلط به ایرانیان، چاره ای برای انتساب فکری یا هم افزابودن پاره ای فعالیت های اصلاح طلبان با منویات صهیونیستی بیندیشند./ جهان