به گزارش ۸دی، بعد از خروج رئیس جمهوری ایلات متحده آمریکا حالا حسن روحانی و مقام معظم رهبری مهلتی برای اروپایی‌ها مشخص کرده اند که یا آن‌ها خلاء ایجاد شده در برجام را جبران کنند یا ایران نیز از توافق هسته‌ای خارج می‌شود. اما این کار شدنی است؟

به گزارش فرارو؛ یکی از تبعات خروج ایالات متحده از برجام، در اقتصاد ایران خواهد بود. به عقیده برخی کارشناسان اقتصادی پیامد‌های منفی خروج آمریکا از برجام و تصمیم ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها، موجب افزایش محدودیت علیه اقتصاد ایران به‌معنای کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و اختلال در اقتصاد نفتی و درنهایت تشدید فشار بر لایه‌های نابرخوردار و نیز تضعیف فزاینده طبقه متوسط فرهنگی شود.

البته برخی دیگر نظر متفاوتی دارند و معتقدند که با تصمصم اخیر رئیس جمهور آمریکا از برجام اتفاق جدیدی رخ نمی‌دهد، زیرا ایران مراودات اقتصادی با آمریکا ندارد و شرکت‌های آمریکایی یا شرکت‌های بزرگ اروپایی تحت‌تأثیر آمریکا و از ترس تهدیدات ترامپ اقدام به سرمایه‌گذاری در ایران نکرده‌اند. از سوی دیگر مدت‌ها است که آمریکا تحریم‌های دلاری علیه ایران اتخاذ کرده، بنابراین ترامپ اهرم جدیدی برای ایجاد شوک اقتصادی به کشور ندارد.

با اینحال برگ دیگری که در دست ایران قرار دارد اروپایی‌ها هستند. آن‌ها جز طرفین مذاکرات هسته‌ای هستند و طی این مدت هم تلاش بسیاری برای قانع کردن ترامپ انجام داده اند حالا تاکید دارند که قضد از خروج از برجام را ندارند و حاضر هستند با تمام توان به تعهدات خود عمل کنند. اما این تمام ماجرا نیست. زیرا خروج آمریکا از برجام، همانطور که در ابتدا اشاره شد برخی از منافع ایران در خطر قرار بگیرد.

به همین دلیل بود که بعد از اعلام تصمیم ترامپ حسن روحانی در سخنانی به نکات مهمی اشاره کرد و در بخشی از سخنرانی خود عنوان کرد: «ما ظرف چند هفته آینده ضمن مذاکره با کشور‌های اروپایی، روسیه و چین، رایزنی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهیم. اگر در پایان این مدت کوتاه به این نتیجه برسیم که با همکاری پنج کشور عضو برجام می‌توانیم به هر آنچه که منافع ملت ایران بوده برسیم، برجام پایدار خواهد ماند و ما می‌توانیم به سمت ثبات در منطقه قدم‌های خود را برداریم. ولی اگر دیدیم که چنین نیست من در گفت‌وگویی با مردم کشورمان ایران موضع‌مان را به اطلاع آنان خواهم رساند.»

همچنین روحانی در تماس تلفنی با ماکرون رئیس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان تاکید کرد: منافع ایران در موضوعات و مسائل مهم مرتبط با برجام مانند فروش نفت، گاز، پتروشیمی و روابط بانکی، به طور روشن و صریح باید مشخص و تضمین شود. روحانی اظهارداشت: این موضوعات که می‌تواند به حفظ برجام کمک کند، باید در فرصت چندهفته ای، در نشست وزرای خارجه و گروه‌های کارشناسی ایران و کشور‌های اتحادیه اروپا بررسی و نهایی شوند.

اما آیا اروپایی‌ها توان پرکردن خلاء به وجود آمده در توافق هسته‌ای را دارند. برخی معتقدند: «اروپا چنین تجربه‌ای از درگیری اقتصادی با آمریکا را ندارد و تاکید و قول و قرار‌های مقام‌های سیاسی آن لزوما ملاکی برای رفتار شرکت‌ها و موسسات اقتصادی اروپا نیست. اقتصاد‌های اروپا برای ادامه یا گسترش فعالیت در ایران از دولت‌هایشان تضمین‌های حمایتی در برابر تحریم‌های آمریکا طلب خواهند کرد، ولی دولت‌ها با توجه به نقشی که مناسبات اقتصادی با آمریکا برای اتحادیه اروپا دارد بعید است که به چنین کاری که متضمن درگیری با دولت و اقتصاد آمریکاست قادر باشند.

به این ترتیب اروپا به سختی می‌تواند به قول و قرار خود به ایران عمل کند و حافظ برجام با شرایطی نسبتا قابل قبول برای ایران باشد. ایران، ولی می‌تواند در ۶ ماه آینده ایران امتیاز‌هایی را در دست اروپا بگذارد که ایراد‌ها و مشکلات واقعی و غیرواقعی آمریکا در رابطه با ایران را تا حدی بلاموضوع کند و آلمان و فرانسه و بریتانیا را در متقاعد کردن واشنگتن در به جریان نیانداختن دستکم بخشی مهم از تحریم‌ها در موضعی قوی قرار دهد.

خروج آمریکا از برجام در کوتاه مدت تاثیری ندارد
در همین خصوص مصطفی رناسی کارشناس اقتصاد بین‌الملل در گفتگو با فرارو عنوان کرد: «در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که توافق به این معنی است که طرفین ان با یکدیگر در تعامل و ارتباط دوسویه قرار بگیرند و به دنبال این باشند که منافع خود و دیگری به بهترین شکل ممکن، تامین شود؛ بنابراین اگر این تعریف را مد نظر قرار دهیم، قاعدتا اروپا برای حفظ برجام همانطور که مقامات عالی رتبه کشور‌های فرانسه، آلمان، انگلیس عنوان کرده اند، حاضر هستند هر کاری انجام دهند. زیرا به هرحال آن‌ها در قبال این توافق بین‌المللی سود زیادی به دست می‌آورند.»

وی تصریح کرد: «اما اگر ایران تصمیم بگیرد که از برجام خارج شود نه تنها اروپایی‌ها بلکه تمام معادلات اقتصادی دنیا دست‌خوش تغییر خواهد شد و به همین دلیل است که هیچ کشوری تمایل ندارد ایران از برجام خارج شود. زیرا با خروج ایران از توافق هسته‌ای پیامد‌هایی دارد و یکی از ان‌ها افزایش قیمت انرژی در جهان است. اگر هم ایالات متحده به این سمت و سو رفت که از این توافق خارج شود، به این دلیل بوده که آن‌ها مشتری حامل‌های انرژی ما نیستند.»

او افزود: «ولی شرایط اروپایی‌ها به هیچ عنوان شبیه آمریکا نیست. آن‌ها علاوه بر منافع اقتصادی که در ایران دارند و این را می‌توان در قرارداد‌های آن‌ها با ایران و شرکت‌هایشان که بعد از توافق هسته‌ای در سال ۹۴ به ایران آمدند، مشاهده کرد، آن‌ها از مشتری‌های اساسی حامل‌های انرژی ایران هستند و اگر ایران تصمیم به خروج از برجام بگیرد شرایط برای آن‌ها بسیار سخت و دشوار خواهد شد. به همین دلیل بعید نیست که بسیاری از خواسته‌های ایران را برآورده کنند.»

نایب رئیس اتاق بازرگانی اصفهان تاکید کرد: «بنابراین به عقیده من تا اینجای کار دست بالا را ایران دارد و باید از این موقعیت به بهترین وجه ممکن استفاده کند. در شرایط فعلی ایران می‌تواند امتیاز‌های بسیاری بگیرد و اینگونه تا حدود زیادی خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، جبران می‌شود و خلاء‌های ایجاد شده برطرف می‌شود. البته لازم است این را تاکید کنم که این‌ها صرفا بخشی از خلاء‌ها را پُر خواهد کرد. به هرحال آمریکا از توان و تاثیرگذاری بالایی برخوردار است و عدم حضورش تبعاتی خواهد داشت.»

او در پاسخ به این سوال که آیا بطور کلی اقتصاد اروپا این پتانسیل را دارد که بتواند منافع ایران را بعد از خروج آمریکا از برجام تامین کند، اظهار کرد: «به هرحال اینجا بحث از داده و ستد است. یعنی در صورت خروج ایران از برجام منافعی که ما از دست می‌دهیم به مراتب کمتر از منافعی است که اروپایی‌ها از دست می‌دهند. به همین دلیل است که می‌گویم عقل سلیم حکم می‌کند که اروپایی‌ها دور هم جمع شوند و برنامه‌ای برای تامین مطالباتی ایران آماده کنند.»

وی درخصوص اینکه تاثیرگذاری دور جدید تحریم‌های امریکا از چه زمانی بر اقتصاد ایران تاثیر مستقیم و عینی خواهد گذاشت، گفت: «ببینید اقتصاد ایران حدود ۴۰ سال است که تحریم است و زمانی هم که توافق برجام انجام شد، مقامات عالی رتبه کشوری از جمله مقام معظم رهبری بار‌ها تاکید کردند که به طرف مقابل اعتماد ندارند. وقتی که عالی‌ترین مقام کشور چنین مسئله‌ای را پیش‌بینی می‌کند نشان می‌دهد که آن‌ها تمهیداتی هم برای چنین روزی اندیشیده‌اند.»

این اقتصاددان ادامه داد: «لازم است در اینجا به یک نکته جالب و مهم اشاره کنم. اگر توجه کرده باشید در چندماه اخیر که بحث درباره خروج یا ماندن ایالات متحده آمریکا در برجام بسیار داغ بود و هر روز گمانه‌زنی‌هایی مطرح می‌شد، اقتصاد ایران شاهد تغییرات و نوسانات شدیدی در بازار‌های مختلف داخلی بود. این اتفاقات بدون دلیل نبود و مجموع آن‌ها به واسطه آماده سازی اقتصاد برای روزی بود که رئیس جمهور آمریکا اعلام کند که قصد خروج از برجام را دارد.»

رناسی در پایان گفت: «بنابراین به عقیده من ایران طی این سال‌ها تمام اقدامات لازم برای چنین شرایطی را انجام داده تا هزینه‌ها و آسیب‌ها به حداقل برسند و حالا قطعا می‌توانند یک آرامش نسبی در اقتصاد ایجاد کنند؛ لذا من فکر می‌کنم که شاید تحریم‌های آمریکا در بلند مدت بتواند تبعاتی برای اقتصاد ایران داشته باشد، اما در کوتاه مدت ایران از پس این موقعیت حساس برمی‌آید ودر این فاصله زمانی باید به دنبال یک راهکار مناسب برای خروج از این شرایط باشد.»

منبع: فرارو