پایگاه خبری تحلیلی 8دی نیوز
https://www.8deynews.com
هشت دی گزارش می دهد:
۹۰ درصد مصرف آب کشور متعلق به بخش کشاورزی است/ مهندسان کشاورزی گیلان به میدان بیایند
همانطور که کارشناسان آبی کشور می گویند ۹۰ درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی است که استان گیلان از این امر مستثنی نبوده و باید با مدیریت آب در کشاورزی و مدیریت نوع کشت ها از این بحران عبور کرد اینک زمان آن رسیده که متخصصان کشاورزی و مهندسانی که در این سال ها در دانشگاه های کشور تربیت شده اند به وسط میدان بیایند و کشاورزی علمی را عملی کنند.
به گزارش خبرنگار ۸دی، از دوردست های تاریخ تا به امروز گیلان با توجه به جغرافیای آن معروف به استان پر باران کشور بوده و همواره از آن به سرسبز و مرطوب یاد می شود، اما چند سالی است که خشکسالی مهمان ایران بلکه جهان شده و بی مهری مردم به طبیعت و از بین بردن مناطق بکر طبیعی و جنگل ها و استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی کشور را در شرایط حساسی قرار داده است همانطور که به گفته اردکانیان وزیر نیرو سال جاری در مقایسه با پنجاه سال گذشته از لحاظ میزان بارشها خشکترین سال محسوب می شود.
وی گفت: مردم از هم اکنون باید در استفاده از هر لیتر آبی که در اختیار دارند با حساسیت بالایی عمل کنند تا بتوانیم تابستان کم مسئلهای داشته باشیم.
کاهش شدید آب در گیلان
کاظم لطفی مدیرعامل شرکت آب منطقهای گیلان گفت: میزان آب ذخیره شده در پشت سد سپیدرود نسبت به سال گذشته ۱۷۰ میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است.
لطفی با اعلام اینکه آب مورد نیاز ۱۸۰ هزار کیلومتر از جلگههای گیلان از حوزه سد سپیدرود تامین میشود ابراز داشت: میزان آب ورودی به مخزن این سد روز به روز کمتر میشود و علت آن صفر شدن میزان ذخایر برف در حوزهای بالادستی است.
این مقام مسئول آب ذخیره شده در پشت سد سپیدرود را ۸۶۰ میلیون مترمکعب عنوان کرد و گفت: ظرفیت این سد بیش از یک میلیارد مترمکعب است که بر این اساس میزان آب ذخیره شده در پشت سد نسبت به سال گذشته ۱۷۰ میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است.
متاسفانه در شرایط فعلی به لحاظ مصرف و تامین آب شرب در شرایط اضطراری به سر میبریم و در صورت عدم مدیریت صحیح وارد شرایط بحران میشویم و در صورت ورود به شرایط بحرانی برگشت از آن کار سختی است.
اوضاع تامین آب کشاورزی گیلان روبه خطر است
اقتصاد گیلان بر اقتصاد کشاورزی استوار است و با توجه به آنکه کم آبی طی سال های اخیر، به مرز بحران نزدیک شده و زنگ های هشدار را در این ارتباط به صدا درآورده، کارشناسان راهکار عملی مقابله با خشکسالی را اولویت صرفه جویی آب در بخش کشاورزی و ضرورت استفاده از ظرفیت های منابع آب داخلی می دانند.
در راستای مقابله با بحران کم آبی کشور، صرفه جویی آب در بخش کشاورزی مقدم بر سایر بخش هاست؛ در حالیکه در رسانه های گروهی و اذهان عمومی صرفه جویی آب در بخش آشامیدنی و خانگی بیشتر تبلیغ می شود.
در دنیا به طور میانگین ۷۰ درصد منابع آبی به بخش کشاورزی اختصاص دارد ( البته در کشورهای پیشرفته با مکانیزاسیون کشاورزی این میزان به مراتب کمتر است ) اما در ایران حدود ۵ / ۹۳ درصد آب کشور به بخش کشاورزی، یک درصد به صنعت، حدود پنج درصد به شرب و نیم درصد به محیط زیست اختصاص دارد.
گرچه صرفه جویی آب در همه بخش ها دلایل معنوی، دینی و عقلی دارد اما تبلیغ برای صرفه جویی آب صرفا در یک بخش آن هم بخش شرب و خانگی که نسبت به کل مصرف بسیار محدود است، راه بجایی نمی برد.
مریم نوابی عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان نیز در این باره معتقد است: اگر با اتخاذ راهکارهای مناسب و آموزش بهره برداران حدود ۱۰ درصد در مصرف آب کشاورزی کشور صرفه جویی شود، معادل حدود ۲ برابر کل مصرف آب کشور در بخش خانگی و شرب است؛ حتی اگر بتوانیم سطح میانگین مصرف آب بخش کشاورزی را به همان حد متداول جهانی یعنی ۷۰ درصد از کل آب سالانه کشور برسانیم (یعنی از ۵ / ۹۳ درصد به ۷۰ درصد برسد البته در حال حاضر این روش به دلیل نبود زیر ساخت و فناوری، راهکار عملی نیست) بیش از چهار و نیم برابر مصرف کل آب شرب صرفه جویی می شود.
به گفته نوابیان، در استان گیلان نیز میزان هدر رفت آب از اراضی، با توجه به نوع پوشش کانالهای انتقال و توزیع آب و کیفیت طراحی آنها و همچنین عدم لحاظ کردن آب خروجی از کرت به عنوان تلفات (زیرا در اراضی پایین دست در آبیاری کرت دیگر استفاده میشود) متغیر است.
به گفته کارشناسان این حوزه، میزان هدر رفت آب در این بخش بسیار محسوس است و برنامهریزی و مدیریت برای کاهش آن میبایست در دستور کار متولیان این امر قرار گیرد و لازم است برای کاهش تلفات آب، بهبود ساختار شبکه آبیاری و زهکشی سپیدرود، توسعه شبکه مدرن آبیاری، ارتقاء سازههای کنترل و تنظیم آب، پوششدار کردن کانالهای انتقال و توزیع آب، مدیریت زهکشها برای استفاده مجدد از آب خروجی از اراضی به خصوص با نصب سازههای کنترلی جهت ذخیره آب در زهکش و استفاده از آن در مواقع نیاز مورد توجه باشد.
تغییر زمان کاشت برنج و ایجاد شرایط لازم برای کاشت زودتر آن، اجرای آبیاری تناوبی در کشت برنج و تطبیق شبکه آبیاری با آن، اجرای طرح تجهیز و یکپارچهسازی اراضی در استان، برنامهریزی بهینه برای تخصیص و مصرف آب از منابع آب سطحی و زیرزمینی در هر منطقه، طراحی و مدیریت صحیح سامانههای تحت فشار در کشت گیاهان غیر برنج مانند باغات زیتون، کیوی و چای همراه با آموزش بهره برداران از دیگر ضرورت های این امر هستند.
برای رفع مشکل منابع آب استان یک راهکار نمیتواند راهگشا باشد، بلکه ترکیبی از راهحلهای مختلف میتواند با به دوش کشیدن بخشی از کمبود منابع آبی در این راه موثر باشد که از آن جمله می توان به افزایش پتانسیل آبی داخل استان، ایجاد ساز و کار بهرهبردای چندباره از آب قبل از رسیدن به وضعیت کیفی نامطلوب و سپس تصفیه آن جهت سازگاری با تخلیه در محیط زیست و منابع آبی، تعیین سهم آلایندگی منابع شهری، کشاورزی و صنعتی و اولویتبندی راهکارهای کاهش منابع آلودگی آب اشاره کرد.
نکته قابل تامل، همافزایی و همراستایی سازمانهای متولی مسائل آب از جمله شرکت سهامی آب منطقهای، شرکت بهرهبرداری از شبکه آبیاری و زهکشی سپیدرود، جهاد کشاورزی، محیط زیست و آب و فاضلاب است تا با طرح برنامه جامع از حداکثر توان استان برای مقابله با بحران آب استفاده شود.
بیش از ۸۰ درصد گیاهان زراعی استان به آبیاری وابسته است که بالغ بر ۹۷ درصد آن را کشت برنج به خود اختصاص داده؛ بنابراین برای کشاورزی گیلان که کشت غالب آن را برنج تشکیل میدهد و هنوز امکانات زیرساختی مانند زهکشی، صنایع تبدیلی و سازههای لازم برای توسعه گیاهان قابل کشت در نیمه دوم سال را ندارد، تامین آب از اهمیت بالایی برخوردار است.
توسعه کشت دوم در اراضی شالیزاری پس از برداشت برنج هم موثر در معیشت کشاورزان بوده و هم با توجه به دیم محور بودن این کشت، موجب کاهش فشار بر منابع آبی به خصوص در شرایط بحران کمبود آب دانست.
مجید نیک خوی مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای گیلان نیز در مورد راهکارهای مقابله با کم آبی احتمالی سال ۹۷ در استان گفت: لازم است برای جبران کمبود آب مورد نیاز در فصل آبیاری، از پتانسیل منابع آبی داخلی به نحو مطلوب استفاده شود و با تخصیص اعتبارات لازم و استفاده از تمامی امکانات، می توان تا حداکثر ۸۰۰ میلیون مترمکعب از منابع آب های داخلی استان شامل رودخانه ها، آب بندان ها، چاه ها و آب های برگشتی استفاده کرد که این میزان، کمبود آب سد سفیدرود را برای فصل زراعی جاری تامین می کند.
همانطور که کارشناسان آبی کشور می گویند ۹۰ درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی است که استان گیلان از این امر مستثنی نبوده و باید با مدیریت آب در کشاورزی و مدیریت نوع کشت ها از این بحران عبور کرد، بحران آب اگر به همین منوال ادامه یابد می تواند بحران های امنیتی زیادی را برای کشور به بار بیاورد و اقتصاد ، محیط زیست و معیشت مردم را به خطر بیاندازد، اینک زمان آن رسیده که متخصصان کشاورزی و مهندسانی که در این سالها در دانشگاه های کشور تربیت شده اند به وسط میدان بیایند و کشاورزی علمی را عملی کنند.
وزارت کشاورزی نیز در این امر باید سخت گیری کرده و همانگونه که برای هر کار و حرفه ای از لحاظ قانونی مسئول وجود دارد، زمین کشاورزی هم باید دارای مسئولی به نام مهندس ناظر کشاورزی باشد تا کشور به سمت کشاورزی علمی حرکت کند.
نظرات