به گزارش هشت دی، فعالیت‌های پژوهشی و آموزش در دانشگاه‌ها در جهت تولید علم و مقالات مرتبط از رکن‌های اساسی در دانشگاه‌ها به شمار می‌رود.

امروزه با توجه به پیشرفت جوامع و رشد همه‌جانبه آن‌ها، سبقت گرفتن مراکز دانشگاهی در تولید علم و مقالات پژوهشی از اهمیت بالایی برخوردار است گرچه ایران در این زمینه تاکنون پیشرفت‌های بسیار خوبی داشته اما در سال‌های اخیر، آمارها نشان می‌دهد که رشد علمی و تولید مقالات علمی در مقایسه با کشورهای منطقه رشد خوبی نداشته است.

طبق معمول یکی از اساسی‌ترین معضلات و موانع موجود در مسیر علم و پیشرفت کشور کمبود منابع مالی به شمار می‌رود و همین امر منجر شده تا میزان تولید مقالات علمی و پژوهشی در کشور در مقایسه با منطقه و جهان کاهش داشته باشد.

در حال حاضر دو مشکل در بودجه دانشگاه‌ها به چشم می‌خورد که کم بودن و عدم تخصیص به‌موقع آن از نمونه‌های آن است.

آنچه مشخص است حدود ۸۰ درصد هزینه دانشگاه‌ها مربوط به هزینه‌های حقوق و مزایا و بخش اندکی از آن نیز صرف هزینه‌های جاری دانشگاه و موارد پژوهشی می‌شود که اگر بودجه دانشگاه‌ها به آن میزان که مصوب شده، تخصیص پیدا نکند یقیناً دانشگاه‌ها با مشکل مواجه می‌شوند.

گرچه بودجه دانشگاه‌ها در سال جاری رشد ۱۳ درصدی را نشان می‌دهد اما همان‌گونه که در بالا توضیح داده‌شده عدم تخصیص بودجه مصوب و دیگری عدم تخصیص به‌موقع منجر به مشکلات عدیده در حوزه تولید مقالات علمی شده است.

نکته جالب‌توجه در دانشگاه‌های کشور درآمدزایی برای دانشگاه‌ها هست که با یک بررسی کوچک می‌توان به عدم درآمدزایی دانشگاه‌ها پی برد.

طبق برنامه ششم دانشگاه‌ها باید معادل ۵۰ درصد اعتبار عمومی درآمدزایی داشته باشند که یکی از راه‌های آن فعالیت‌های پژوهشی است.

گفتنی است امروزه سازمان‌ها به دلیل مشکلات مالی قادر نیستند با دانشگاه‌ها قرارداد ببندند و یا برای پژوهش‌های دانشگاه سرمایه‌گذاری کنند و نهایتاً قراردادهایی هم که بسته می‌شود صرف خود پژوهش می‌شود چون تنها ۱۰ درصد قراردادهای پژوهشی سهم دانشگاه می‌شود و بقیه سهم عوامل پژوهشی هست که در رابطه با موضعی خاص پژوهش انجام می‌دهند؛ به‌طور مثال اگر ۱۰ میلیارد تومان هم در سال قرارداد پژوهشی بسته شود تنها یک میلیارد تومان از درآمد دانشگاه‌ها خواهد بود.

دولت اگر می‌خواهد تا پژوهش ادامه داشته باشد و کیفیت دانشگاه‌ها ارتقا پیدا کند باید در رابطه تأمین اعتبارات و تخصیص آن‌ها نگاه خود را به دانشگاه‌ها عوض کند چون اگر دانشگاه‌ها مسیری برای درآمدزایی باشند دیگر سهمی برای افزایش کیفیت علمی کشور باقی نمی‌ماند.
از دیگر مشکلات موجود در دانشگاه‌ها می‌توان به فقدان و کمبود امکانات رفاهی و آزمایشگاهی نیز اشاره کرد.

طبق برنامه پنجم زیرساخت‌های دانشگاه اعم از آزمایشگاه‌ها، ساختمان‌ها و خوابگاه‌های دانشگاه‌ها به بخش خصوصی واگذارشده که در این میان به‌جای رشد و توسعه شاهد افزایش نارضایتی‌ها در دانشگاه‌ها شده است.

مشکلاتی که دانشجویان متأهل در دانشگاه‌ها دارند را نیز نمی‌توان به‌راحتی از آن‌ها عبور کرد چون عدم توجه به امکانات رفاهی به‌ویژه خوابگاه‌ها برای دانشجویان متأهل که امکانات بسیار ضعیفی دارد و اکثر دانشجویان در مضیقه هستند از دغدغه‌هایی است که دانشگاه‌ها در کنار عدم توجه به بخش پژوهشی دارند و باید دولت نگاه خود را نسبت به آن تغییر دهد.

همان‌طور که گفته شد از دیگر مشکلات دانشگاه‌ها عدم تخصیص اعتبارات مصوب است که دولت از پرداختن آن‌ها به هر دلیلی به دانشگاه‌ها کتمان می‌کنند و موجب است این اتخاذ سیاست آینده علمی کشور را با بحران مواجه کند.

به‌طور متوسط دانشگاه‌های کشور حدود ۴۷ درصد از اعتبارات هزینه‌ای خود را به‌غیراز حقوق و مزایا دریافت کرده‌اند که نسبت به اعتبار موجود رقمی بسیار اندکی است.

گفتنی است عدم تخصیص اعتبار مصوب دانشگاه‌ها باعث کاهش کیفیت دانشگاه شده و اگر تدبیری در کشور اندیشیده نشود فرایند رشد علمی و پژوهشی کشور را در جهان خدشه‌دار می‌کند و تولید مقالات، ارائه اختراعات و ابداعات را دچار مشکل می‌کند.

یقیناً اگر دانشگاه‌های کشور بخواهند در ارکان و شاخص‌های دانشگاهی عقب نمانند و در رقابت‌های منطقه و جهانی پیشرفت داشته باشند باید به اعتبارات پژوهشی توجه بیشتری کنند و همه باید توجه کنند که در افق ۱۴۰۴ ایران باید رتبه اول تولید علمی و مقالات را در منطقه داشته باشد.

این در حالی هست که درگذشته درزمینهٔ تولید علم و مقالات علمی و ابداعات و اختراعات جمهوری اسلامی خیز خیلی خوبی داشته اما با کاهش اعتبارات دانشگاهی و عدم تخصیص اعتبارات مصوب باعث شده تا از سطح ظفرمندی‌ها کمی عقب بمانیم.

اکنون دانشگاهیان برای حل مسائل خود دست به سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران و ناظران بر آن هستند تا مسیر علمی کشور را از ورطه سقوط نجات دهند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند با اصلاح قوانین و نظارت بر عملکرد وزارت علوم و تحقیقات و فناوری کشور چرخه علمی و پژوهشی را به کشور بازگردانند تا فرایند علمی، پژوهشی و تولید مقالات کشور دچار مشکلات بیشتر نشود.

از همه مهم‌ترین و آنچه وکلای ملت می‌توانند بر آن فائق آیند نظارت بر نظام مالی دانشگاه‌ها هست که باید به آن اهتمام بیشتری بورزند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید بررسی کنند که چرا اعتبارات مصوب دانشگاه‌ها با توجه به اینکه سال رو به اتمام هست کمتر از ۵۰ درصد پرداخت‌شده است و از پرداخت مابقی آن دولت کم‌کاری می‌کند.

به گفته دوستار، کارشناس مسائل اقتصادی، عدم تخصیص به‌موقع و کافی اعتبارات هزینه‌ای دانشگاه‌ها فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه را با چالش مواجه خواهد کرد.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه گیلان معتقد است اگر دانشگاه‌ها بخواهند فعالیت‌هایی درآمدی داشته باشند باید در بستر پژوهش انجام دهند که با این میزان از اعتبارات پرداخت به پژوهش نیز غیرممکن خواهد بود و دانشگاه‌ها در توسعه و تولید مقالات علمی و پژوهشی با مشکل مواجه خواهند شد.

کوچکی نژاد، نائب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به کاهش بودجه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین عدم تخصیص حدود ۵۰ درصدی بودجه دانشگاه‌ها در سال جاری و بابیان اینکه دانشگاه گیلان حدود ۱۸ میلیارد تومان بدهکار است، می‌گوید: بدهکاری‌های دانشگاه گیلان شامل حقوق بازنشستگان، حق‌التدریسی‌ها و بخش‌های مختلف است.

وی بابیان اینکه چیزی از پایان سال نمانده و هنوز بودجه دانشگاه‌ها به‌صورت مطلوب تخصیص نیافته، افزود: دولت در لایحه بودجه سال ۹۷ بودجه دانشگاه‌ها را حدود ده درصد کاهش داده است.

نائب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به کاهش بودجه عمرانی در دانشگاه‌های کشور گفت: حدود ۴۰ درصد بودجه عمرانی دانشگاه‌ها در لایحه بودجه سال ۹۷ کاهش‌یافته است.

 نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی با تأکید برافزایش بودجه دانشگاه‌ها ازجمله دانشگاه گیلان خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم تا بودجه عمرانی و پژوهشی دانشگاه را افزایش دهیم تا دانشگاه از مسیر پیشرفت عقب نماند.

عضو مجمع نمایندگان گیلان با تأکید بر اینکه کاهش بودجه دانشگاه‌ها ضرباتی را به جامعه وارد می‌کند، گفت: در حال حاضر حوزه پژوهش در دانشگاه‌ها آسیب جدی دیده است.

کوچکی نژاد با انتقاد از کاهش بودجه پژوهشی دانشگاه‌های کشور بیان کرد: کاهش بودجه‌های پژوهشی در دانشگاه منجر شده تا مشکلات عدیده‌ای در سطح دانشگاه‌ها به وجود بیاید که لازم بود دولت نگاه جدی در بودجه دانشگاه‌ها داشته باشد.

باوجود انتقادات فراوان نسبت به وزارت علوم و مجموعه دولت همچنان کمبود منابع حوزه پژوهشی دانشگاه‌ها بر سر مراکز آموزش عالی ازجمله مراکز علمی دولتی سایه افکنده است.

با توجه به پیشرفت جوامع علمی در منطقه و جهان و همچنین با توجه به نبوغ و استعدادهای نهفته در دانشگاه‌های مادر کشور نیاز هست تا دولت نگاه خود را به بودجه‌های پژوهشی تغییر دهد تا مانعی برای پیشرفت علمی و ابداعات جوانان ایرانی نشود.

منبع: فارس