به گزارش ۸دی، میثم عبدالهی در پایگاه اطلاع رسانی مبارزات اسلامی مردم گیلان (رنگ ایمان) نوشت:

میرزا کوچک در روز ۱۱ آذر ۱۳۰۰ مصادف با ۳ ربیع‌الثانی ۱۳۴۰ق به شهادت رسید. محل شهادت میرزا کوچک در ارتفاعات ماسال به سمت خلخال قرار دارد و روستاهای خانقاه و گیلوان از توابع شهر خلخال هستند و مردم آن منطقه در صدد بودند تا پیکر میرزا کوچک را شبانه دفن کنند. بلافاصله خبر شهادت میرزا کوچک به گیلان رسید و «سالار شجاع» همراه با عده‌ای تفنگ‌دار به روستای خانقاه رفت و مانع از دفن پیکر شد و یکی از مزدورانش به نام رضا اسکستانی و اهل خلخال، سر میرزا کوچک را از تن جدا کرد و تحویل اربابش داد. پیکر بی سر را مردم در روستای خانقاه دفن کردند. سالار شجاع، سر بریده را نزد برادرش امیرمقتدر طالشی برد و سپس فاتحانه آن را به فرماندهان قزاق در رشت واگذار کرد.

فخرایی درباره بریدن سر میرزا کوچک می‌گوید که سالار شجاع برادر امیرمقتدر طالشی «دستور داد که یکی از طالشی‌های همراه وی، سر میرزا را از بدنش جدا کند. رضا نام اسکستانی به اشاره او، سر میرزا را برید و تحویل خان طالش داد.»[۱]

اینکه فخرایی گفته است که رضا اسکستانی «طالشی» بوده، حرف اشتباهی است هر چند این شخص، از مزدوران مسلح سالار شجاع بود، ولی طالش نبود بلکه اصلا گیلانی نبود. او اهل روستای «اَسکستان» از توابع شهر خلخال بود که مردم آن به زبان تاتی سخن می‌گویند.

سلطان الواعظین خلخالی نیز کسی که سر میرزا را برید «یک نفر رضا نام خلخالی اسکستانی» دانسته است و به خلخالی بودنش تصریح کرده‌است.[۲]

×××

اینها بخش‌هایی از کتاب مدخل میرزا کوچک جنگلی در کتاب «فرهنگنامه علمای مجاهد گیلان»، ج۱، ص۸۹ است و مستندات این قسمت به همراه ادامه داستان را با روایتی دسته اول و متفاوت از شهادت میرزا کوچک را در همان کتاب دنبال کنید.

_____________________

پاورقی ها:

[۱] . سردار جنگل، ص۳۹۰

[۲] . قیام جنگل، ص۲۵۸٫