به گزارش هشت دی، پنجم آبان ماه ۱۳۰۰ شمسی، تعدادی از سران جنگل تسلیم شدند. برخی از سران جنگل، به همراه افراد خود به اعلامیه های رضاخان پاسخ مثبت داده و تسلیم شدند و حتی مبالغی پول دریافت کردند. از آن جمله سید محمد تولمی و سید جلال(۱) (چمنی) بودند که تسلیم شدند. به دستور رضا خان سه هزار تومان به سید جلال پرداخت شد. (۲)

پنجم آبان ماه ۱۳۰۳ شمسی، بلدیه رشت توسط نظامیان تصرف شد. به وزارت داخله اطلاع داده شد که بلدیه رشت توسط نظامیان تصرف شده و اثاثیه و دفتر آن را ضبط کرده‌اند.(۳)

پنجم آبان ماه ۱۳۰۴ شمسی، حاکم گیلان تقاضای استقلال عمل در گیلان کرد. امیراصلان خواجه‌نوری، حاکم گیلان، با ارسال تلگرامی خیلی محرمانه به رضاخان نوشت که تلگرام کمیسیون مختلط نهضت ملی آذربایجان در اینجا بسیار «سوء اثر بخشیده» است. وی نوشت که هر اقدامی که آذربایجان علیه قاجار بخواهد انجام دهد، در گیلان بهترش ممکن است. «اکثریت آراء زیر بار دادن اختیار به آذربایجان نمی‌روند» و خود خواهان انجام عملیات علیه سلسله قاجار هستند. خواجه‌نوری تأسی گیلان به آذربایجان را خوش عاقبت ندانست.(۴) پیش از این به حاکم گیلان توصیه شده بود به آذربایجانیها وکالت دهند.

پنجم آبان ماه ۱۳۳۸ شمسی، حجت الاسلام حاج شیخ حسن حجتی، واعظ جوان و پرشور گیلانی که در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل بود درگذشت. توانایی های خارق العاده او در خطابه و وعظ علی رغم سن کم اش همه را به تعجب واداشته بود. وی فرزند آیه الله ابوالقاسم حجتی گیلانی بود. شیخ حسن حجتی در تصادفی در مسیر قم درگذشت و در قبرستان شیخان قم مدفون شد(۵).

پنجم آبان ماه ۱۳۶۰ شمسی، شهید حسین عباسی ندامانی از رزمندگان شهرستان صومعه سرا در سومار به شهادت رسید. وی متولد یکم فروردین ماه ۱۳۴۰ در روستای چمن(۶) صومعه سرا بود و پیکر مطهرش در گلزار شهید بقعه آقاسیدزکی مناره بازار(۷) تدفین شد.

پنجم آبان ماه ۱۳۶۱ شمسی، احمد فرجی مقدم از جوانان فومن بود که در سه راهی بازار جمعه صومعه سرا توسط منافقین ترور شد و به شهادت رسید(۸). بسیجی‌ شهید احمد فرجی‌ مقدم‌ سندی‌ فرزند مرتضی‌ در سال‌ ۱۳۴۰ در روستای‌ سندبالای شهرستان فومن متولد شده بود(۹).

پنجم آبان ماه ۱۳۶۶ شمسی، عدالت یاورپور از رزمندگان شهرستان آستارا در پیچ انگیزه به شهادت رسید. وی متولد ۱۲ اسفند ماه ۱۳۴۴ بود و پیکر مطهرش در گلزار شهید امام زاده قاسم استارا (لوندویل) تدفین شد.

…

پی نوشت:

۱- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد یک؛ ص ۳۹۰؛ سید جلال چمنی یکی از مجاهدین جنگل بود ولی پس از چندی همکاری با نهضت جنگل، ناسازگاری آغاز کرد و از میرزا کوچک خان جدا شد و به قوای دولتی پیوست. اما طولی نکشید که از دولت نیز روی گردان شد و راه عصیان و سرکشی در پیش گرفت. رضاخان که از هرحرکتی در گیلان دچار ترس و وحشت می شد برای پایان دادن به شورش سید جلال و دستگیری او گروه هایی از قزاقان را در چند نوبت به گیلان اعزام داشت اما هر بار تعداد قابل توجهی از سربازان و افسران توسط سید جلال و افراد او به خاک و خون کشیده شدند ولی بالاخره طولانی شدن مبارزات، سید جلال را از ادامه مبارزه مأیوس ساخت و تصمیم گرفت نماینده ای به باکو بفرستد و تقاضای پناهندگی نماید. جمال سیاه نماینده اعزامی او به باکو نتیجه مطلوبی بدست نیاورد. در باکو به جمال سیاه گفته شد که سید به اتفاق یکی دو تن از همراهان خود می تواند پناهنده شود. جمال سیاه موفق به ابلاغ پیام نشد زیرا امیر مقتدر، خان طالش، به عمد او را در طالش متوقف ساخت. امیر مقتدر یکی از خوانین ماسال به نام یعقوب بیک(پدر انامقلی ماسالی) را نزد سید جلال فرستاد و یعقوب بیک به سید اطمینان داد که اگر به طالش نزد امیر مقتدر برود مورد حمایت او قرار خواهد گرفت. وی به طالش رفت. ابتدا مورد پذیرایی گرم خان طالش قرار گرفت ولی هنگامی که به اتفاق تنی چند از همراهانش به حمام پونل (قصر ییلاقی امیر مقتدر) رفته بود جوزی خان فولادوند داماد امیر مقتدر به اشاره او حمام را توسط سواران محاصره نموده سید جلال و همراهانش را دستگیر کرد و آنها را به رشت فرستاد. یک تن از دستگیرشدگان به نام محمد آقا معروف به عمو جنگلی توسط امیر مقتدر آزاد گردید و بقیه تیرباران شدند. (کتاب گیلان، ج ۲، ص ۱۱۱).

۲- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد یک؛ ص ۳۹۰؛ کتاب گیلان، ج ۲، ص ۲۳۴.

۳- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد۴؛ ص ۳۸۲؛ سازمان اسناد ملی ایران، سند شم ٢٩٠٠٠٠٩٠٢، ص ٢.

۴- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ معاصر ایران؛ جلد ۵؛ ص ۳۸۸؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، س ١٣٠۴، پ ١٧٧، ص ۱۶؛ وزارت جنگ در پاسخ به حاکم گیلان گفت که اگر تأثیرات سوئی در پی داشته باشد به همان ترتیب مستقلانه پیگیری شود اما اهالی گیلان جدیت و حرارت فوقالعاده را به نام خودشان چاشنی کار کنند. (همان، ص ١۵)

۵- رنگ ایمان

۶- چمن، روستایی از توابع دهستان طاهرگوراب بخش مرکزی شهرستان صومعه‌سرا در استان گیلان است که در سال ۸۵ حدود ۳۴۸ نفر جمعیت داشته است.

۷- مناره بازار روستایی از توابع دهستان طاهرگوراب بخش مرکزی شهرستان صومعه‌سرا در استان گیلان است که در سال ۸۵ حدود ۴۰۴ نفر جمعیت داشته است.

۸- سایت هابیلیان، شهدای ترور

۹- وبلاگ وصیتنامه و زندگینامه شهیدان و جانبازان