به گزارش ۸دی، به نقل از فرهنگ، بخش های از زندگانی و حیات حضرت علی اکبر (ع) در سایه ابهام قرارگرفته و بر مورخان و محققان مشخص نشده است.

نسب حضرت علی اکبر(ع):

 این ابهامات در مورد سن حضرت،مادر حضرت و جنبه های دیگری از زندگی ایشان وجود دارد. بر اساس گزاره های تاریخی، علی اکبر(ع)، فرزند امام حسین(ع) در یازدهم شعبان سال ۳۳ هجرى و یا طبق نقلی سال ۳۵ و یا سال ۴۱ هجری دیده به جهان گشود و در ۱۰ محرم سال ۶۱ هجری قمری در کربلای معلا در رکاب سیدالشهدا (ع)به شهادت رسیدند. از اینرو برخی سن ایشان را هنگام شهادت، زیر۲۰سال وبرخی ۲۵ یا ۲۷ یا ۲۹ سال نوشته اند و برخی گفته اند نام مادر ایشان آمنه است وبرخی گفته اند شهربانو و برخی گفته اند لیلا  است. برخی از نسب‌شناسان و تاریخ‌دانان، حضرت را بزرگترین فرزند امام حسین(ع) گزارش کرده و برخی دیگر وی را کوچک‌تر از امام سجاد(ع) دانسته‌اند.

 براساس پژوهش های محققان،اتفاق مورّخین و علماء علم نسب این است که حضرت علی اکبر از امام سجّاد (ع) بزرگتر بوده، و امام سجّاد (ع) در روز عاشورا ۲۳سال داشته اند، و اینکه بعضی سن آن جناب را ۱۷یا ۱۹سال نقل کرده اند، صحیح نیست، مضافاً بر اینکه شاهدی بر قول خود ندارند. (زندگانی قمر بنی هاشم و علی اکبر، مقرم، ص ۱۲).ابن شهر آشوب (ره) می نویسد: علی اکبر هیجده سال داشت، و گفته شده ۲۵سال بوده است.( مناقب: ۴/ ۱۰۹)محدّث قمی (ره) می نویسد: در سن علی اکبر اختلافی عظیم است،ابن شهر آشوب و محمّد بن ابی طالب گویند؛ ۱۸ساله بوده، و شیخ مفید او را ۱۹ساله دانسته( ارشاد ۲/ ۱۰۹)، بنابراین از امام زین العابدین (ع) کوچک تر بوده است. و بعضی گویند ۲۵ساله بوده و غیر از این هم گفته اند. پس علی اکبر از برادرش امام سجاد (ع) بزرگتر بود و این اصلح و اشهر اقوال است.

ابن ادریس در رد کسانی که می گویند علی اکبر کوچک تر بوده مینویسد:‌ در این باب باید به خبرۀ‌ این فن که علماء‌ نسب و تاریخ و اخبارند، مانند زبیر بن بکار رجوع نمود، و نام جمعی را می برد که همگی علی اکبر (ع) را بزرگتر می دانند و بر این قول اتفاق دارند.مرحوم ملا هاشم می نویسد:‌ آن حضرت ۲۵ساله بوده که دو سال از حضرت زین العابدین(ع) بزرگتر بوده، و احتمالاً این قول اقوی می باشد.مرحوم مقرّم و بسیاری از مورّخین نقل کرده اند:‌که حضرت علی اکبر(ع) از امام سجاد(ع) بزرگتر است. (زندگانی قمر بنی هاشم و علی اکبر، مقرم ،ص ۳۵۶).

عدّه ای چون شیخ مفید(ره) در « ارشاد» و طبرسی(ره) در«اعلام الوری» می گویند:‌ امام سجّاد (ع) بزرگتر بوده بدون اینکه شاهدی بیاورند.(زندگانی قمر بنی هاشم و علی اکبر، مقرم، ص ۱۶-۲۰).

منابع تاریخی لقب حضرت را اکبر و کنیه‌اش را ابوالحسن نگاشته‌اند، اما شیخ مفید لقبش را اصغر گفته است. مادر حضرت لیلى دختر ابى مره بن مسعود ثقفى است که وى را آمنه بَرّه و مُرّه نیز گفته اند.

فضایل حضرت علی اکبر (ع):

درباره شان و مقام و فضایل حضرت علی اکبر(ع) گزارش ها و روایت های بسیار و مستندی وجود دارد که بسیاری از این فضایل از زبان ائمه معصومین بیان شده است. بر اساس گزارش های موجود، حضرت، محدثی بنام بود و از جدّش روایت نقل می کردند. (ابصار العین فی انصار الحسین، ص۲۱) از سوی دیگر، ارزش معنوی علی اکبر (ع) تا به آن اندازه است که پدر بزرگوارش که دارای مقام عصمت و امامت می باشد، زندگی پس از او را فنا و مرگ می داند. امام حسین (ع) هنگام بدرقه جوانش به سوی میدان این آیه را تلاوت فرمودند: «انّ الله اصطفی آدم و نوحا و آل ابراهیم و آل عمران علی العالمین ذرّیه بعضها من بعض. . .»( آل عمران / ۳۳ و ۳۴ )که درجاتی از پاکی و طهارت روح را برای علی اکبر (ع) به اثبات می رساند.

همچنین ائمه معصومان در روایات و زیارات مستقل، مقام او را به پاکی و طهارت نفس ستوده اند.( علی الاکبر ابن الامام الحسین، ۱۲-۱۳).

در فرازهایی پایانی زیارت عاشورا آمده است:

السلام علیک یا أبا عبد الله وعلى الارواح التى حلت بفنائک علیک منى سلام الله أبدا ما بقیت وبقى اللیل والنهار ، ولا جعله الله آخر العهد منى لزیارتک ، السلام على الحسین وعلى على بن الحسین وعلى أولاد الحسین وعلى أصحاب الحسین. برخی چنین تصور می‌کنند که مراد از علی بن الحسین، در اینجا امام زین العابدین (ع) است، در حالی که قرائن بر این امر دلالت دارد که مراد حضرت علی اکبر (ع) است همچنانکه علامه تهرانی در شرح خود بر این فراز می‌گوید:

 ( وعلى علی بن الحسین )

و سلام بر علی اکبر باد

مراد در این فقره علی اکبر شهید در کربلاست ، چه این زیارت را اختصاصى تمام به بقتلاى طف [شهدای کربلا] و شهداى رکاب سعادت نصاب است ، و احتمال اراده سید الساجدین بغایت بعید است(الحاج میرزا أبی الفضل الطهرانی، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور ( فارسی ) ص ۳۴۵). فاضل مازندرانی نیز در شرح زیارت عاشورا می‌نویسد:شرح « وَعَلَى عَلِیِّ بْنِ الحُسَیْنِ »  قولهُ ( علیه السلام ) ( وَعَلَى عَلِیِّ بْنِ الحُسَیْنِ ) لَا رَیبَ انَّ المُراد بِه ( عَلیّ بن الحُسین الشَّهید ) ، لَا الامام زَین العَابدین لانَّ هذِهِ الزِّیاره لخصُوصِ الشُّهداء». شکی نیست که مراد از ( علی علی بن الحسین)، علی اکبر شهید می‌باشد نه امام سجاد علیه السلام چون این زیارت در خصوص شهدا می‌باشد.( الفاضل المازندرانی – ص ۱۴۸).

تداوم نسل حضرت علی اکبر(ع):

همانگونه که اشاره رفت درباره جنبه های از زندگانی حضرت اختلاف نظر وجود دارد. یکی دیگر از این اختلاف ها مربوط به این است که آیا  ایشان ازدواج کرده یا نکرده بودند؟ برخی با استناد به عبارتی از زیارت‌نامه وی، او را صاحب همسر و فرزند می‌دانند. شیخ کلینی در فروع کافی حدیثی از امام رضا(ع) نقل کرده که حکایت از ازدواج حضرت علی اکبر(ع) با یک کنیز و داشتن فرزندی به نام حسن دارد. در مقابل گروهی ازعلمای انساب و محققان تصریح کرده‌اند که از وی فرزندی نمانده و نسل امام حسین(ع) تنها از طریق امام سجاد(ع) ادامه پیدا کرده است.

در باره این که حضرت علی اکبر (ع) همسر و فرزندی داشته یا خیر، دو نظر وجود دارد:

اول. برخی گفته اند که ایشان دارای فرزند نبود. اینان در باره همسر وی سخنی نگفته اند(تاریخ الیعقوبی، ج ۲، ص ۲۴۶؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ج ۵، ص ۳۶۵، تاریخ الطبری، ج ۱۱، ص ۵۲۰۰؛ هاشمی بصری، الطبقات الکبری، ج ۵، ص ۱۶۳، ابو الفرج اصفهانی‏، مقاتل الطالبیین، ص ۸۶).

دوم. بر اساس دلایلی که وجود دارد، گروهی دیگر وجود زن و فرزند را برای آن جناب ثابت کرده اند. برخی از این دلایل عبارت اند از:

۱.در زیارتی که ابوحمزه ثمالی از امام صادق (ع) درباره حضرت علی اکبر (ع) نقل کرده، عباراتی وجود دارد که نشان دهنده این است که علی اکبر (ع) دارای فرزند بوده است؛ مانند این فراز:«…صلّى الله علیک یا أبا الحسن ثلاثا..». (ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص ۲۴۰)  و یا: « صلى الله علیک و على عترتک و أهل بیتک و آبائک و أبنائک و أمهاتک الأخیار  الأبرار الذین أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا»؛ که در این زمینه باید گفت: گرچه فراز اول را به تنهایی نمی توان دلیل قانع کننده ای برای اثبات وجود فرزندی برای ایشان دانست، اما فراز دوم قطعا نشانگر آن است که حضرت علی اکبر (ع) دارای خانواده و فرزندانی بوده است؛ زیرا کلمه «ابنائک» جمع است و نیز کلمه «عترتک» که عترت هرکسی ذرّیه و فرزندان او محسوب می شود.

۲.بزنطى می گوید: از حضرت امام رضا (ع) پرسیدم: آیا کسی می تواند با زن و با کنیزى که از پدرش فرزند دار شده، ازدواج کند؟ آن حضرت فرمود: اشکالى ندارد. گفتم: از پدرت شنیدم که فرمود امام سجاد (ع) علاوه بر ازدواج با دختر امام حسن (ع) با ام ولد (کنیز صاحب فرزند) ایشان نیز ازدواج کرد… .امام در پاسخ فرمود: این طور که گفتى نیست؛ امام سجاد (ع) با دختر امام حسن (ع) ازدواج کرد و نیز با ام ولد (کنیزِ صاحب فرزند) برادرش على بن الحسین که در کربلا کشته شد، نیز ازدواج نمود.( مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۶۳ و ۱۶۴ به نقل از قرب الاسناد، ص۲۱۷).

از جهت سندی، شخصیت های موجود در سند این روایت ثقه هستند(در سند این روایت، ابن عیسی معروف به ابی عقیل عمانی و بزنطی قرار دارند که هر دو ثقه هستند و به  روایاتشان اعتماد می شود. (ابن أبی عقیل العمانی، حیاه ابن ابی عقیل و فقهه، ص ۱۸ ؛ طوسی،  الفهرست، ص ۵۴ و ۱۹۴، خوئی، ‏معجم رجال الحدیث، ج ۶، ص ۲۵ – ۲۷؛ تأریخ الفقهاء و الرواه، الوسائل، ج ۳۰، ص ۳۰۹).

و از لحاظ محتوا این روایت نشانگر آن است که حضرت علی اکبر (ع) فرزندی از یک کنیز داشته است. پس، طبق بیان فوق، حضرت علی اکبر (ع) دارای همسر و فرزند بوده است، هرچند برخى از علماى انساب تصریح کرده‌اند که از آن بزرگوار اولادى نمانده و نسل امام حسین(ع) تنها از طریق امام چهارم حضرت سجاد(ع) ادامه پیدا کرده است.

انتهای پیام/