به گزارش ۸دی، ۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۰ شمسی، مبلغ بلشویکی در انزلی دستگیر شد. یک تبعه روسی حامل اوراقی حاوی مطالبی در باب تبلیغات و اندیشه های بلشویکی به انزلی وارد شد. در همان بدو ورود گمرک انزلی او را توقیف کرد. پس از حضور کارگزار گیلان و حکمران انزلی در محل گمرک و پس از مذاکره کارگزار با کنسول روس، قرار شد آن اوراق در گمرک سوزانده شود و فرد دستگیر شده(۱) نیز به روسیه تبعید شود.(۲)

۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۲ شمسی، انتخابات در انزلی پایان یافت. محمدحسین آیرم، رئیس تیپ مستقل شمال، امروز خبر داد که شمارش آراء در حوزه انتخابیه انزلی، فومنات و آبکنار پایان یافته و کیاستوان با ۴۵٣۴ رأی، شریعت گیلانی با ١١٨٠ رأی، سروش با ۶٣٠ رأی، وهابزاده ۶٠٣ رأی، ملکزاده ١٢٩ رأی به ترتیب اکثریت را به دست آوردهاند.(۳)

۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۳ شمسی، تلگرام رمز کارگزاری آستارا در دکان یک عطاری پیدا شد. رئیس نظامیان آستارا میگوید که نامه کارگزاری آستارا که در آن متن و رمز تلگرام ارسالی به وزارت امور خارجه، مبنی بر ورود قاچاق سیدعلیآقا نجفاوغلی از بادکوبه به ایران نوشته شده، در دکان عطاری پیدا شده است. مدیر مدرسه آستارا وقتی برای خرید چای به این عطاری میرود، چای را داخل پاکتی که از این نامه درست شده بود، تحویل میگیرد. عبد الله طهماسبی، فرمانده قشون آذربایجان، امروز این خبر را به وزارت جنگ فرستاد و خواستار تعویض کارگزار آستارا به واسطه لاقیدی در مأموریت خود شد(۴).

۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۳ شمسی، سرما و یخبندان لاهیجان را فرا گرفت. بر اساس اخبار رسیده از لاهیجان بارندگی های اخیر و سرمای شدید، موجب شده که کناره های دریا و مردابها یخ بزند. این پدیده تاکنون در شمال کشور، دیده نشده بود. اکنون روی مردابها و کناره های دریا رفت و آمد میشود. «اغلب شکار از طیور و حیوانات از شدت سرما به واسطه فقدان آذوقه بیحس و بدون اختیار به شهر و آبادی آمده که اهالی آنها را با دست گرفتهاند.»(۵) گزارش های رسیده از کرمان هم میگوید که بارش و سرمای شدید راه های منتهی به کرمان را بسته، ابنیه دولتی که تعمیر نشدهاند در شرف تخریب است.(۶)

۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۴ شمسی، تجار رشت در تلگراف خانه این شهر تحصن کردند. فرمانده تیپ شمال خبر داد که بازرگانان رشت در اعتراض به ممانعت شوروی از ورود کالا های ایرانی، در تلگراف خانه تحصن کرده بودند. سرتیپ فضل الله زاهدی افزود با این که کرورها تومان خسارت به آنها وارد شده «در نتیجه مذاکرات و احساس این که روسها مایل به اینگونه تظاهرات هستند، فرط وطنپرستی و علاقه آنها به ذات مقدس همایونی سبب شد که فوراً تحصن را ترک گفته و از اجتماع در تلگراف خانه احتراز نمایند.» اقدام فرمانده تیپ شمال ظاهراً پس از بخشنام های که به فرماندهان لشکر های شرق، شمال غرب و تیپ شمال مبنی بر تحبیب و رعایت حال تجار در چنین شرایطی ارسال شده بود، انجام گردید.(۷)

۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۴ شمسی، فرمانده تیپ شمال درباره اقدامات روس علیه تجار رشت توضیح داد. سرتیپ فضل الله زاهدی در توضیح اقدامات روسها علیه تجار ایرانی، با تلگرام های حضوری توضیح داد که در پی قطع معاملات بانک روس با بازرگانان شمالی، بانک شاهنشاهی [وابسته به انگلیس] وارد عرصه شد و نیازمندی های بانکی تجار را برطرف کرد، ولی چند روزی است که این بانک نیز معاملات خود را ترک کرده و از خرید و فروش برات امتناع میکند. وی نوشت «با آن که درست از عمق این سیاست اطلاع ندارم، معذلک این طور حدس میزنم که ترک معاملات بانک شاهی از این نقطهنظر است که فشار روسها را به تجار محسوستر نماید. چنانچه قضایای دیگری باشد اطلاع ندارم.» وی خواستار توضیحاتی در این باره شد.(۸) زاهدی در تلگرام حضوری دیگری پیشنهاد کرد شعبه بانک پهلوی [وابسته به قشون] در رشت تشکیل گردد. وی با ذکر جزئیات چگونگی تأسیس شعبه بانک پهلوی در رشت افزود که این اقدام ضمن خنثی شدن عملیات بانک های روس و شاهنشاهی، فوایدی نیز خواهد داشت.(۹)

۲۰ بهمن ماه ۱۳۰۴ شمسی، پست گیلان تعطیل شد. به نوشته روزنامه ایران پست گیلان مدتی است تعطیل شده است؛ کالا های پستی نه خارج میشود، نه داخل. گفته شده نبود وسایل حمل و نقل موجب تعطیلی پست گیلان بوده است.(۱۰) اما در گزارش های فرمانده تیپ شمال آمده است که نبود بنزین باعث توقف وسایل نقلیه بوده است.(۱۱)

پی نوشت:

۱-اسماعیل امیرفضلی و حبیب اللّه خان شیبانی پیشنهاد کرده بودند که مخبر السلطنه همچنان سمت والی را داشته باشد ولی مخبر السلطنه نپذیرفت. (خاطرات و خطرات، ص ۳۳۴).