بر اساس متن نهایی این فرمان، صدور روادید برای اتباع کشورهای «مضر برای منافع ایالات متحده» detrimental to the interests of the United States به مدت ۹۰ روز تعلیق شده است. این بازه زمانی در پیش‌نویس فرمان ۳۰ روز بود.

هرچند فهرست دقیقی از کشورهای هدف منتشر نشده، اما بر اساس ارجاعات متن به نظر می‌رسد این فرمان شامل حال اتباع دستکم هفت کشور ایران، عراق، سوریه، یمن، لیبی، سودان و سومالی باشد.

در این فرمان به فهرست «دولت‌های حامی تروریسم»، کشورهایی که «تهدیدی فوق‌العاده» به شمار آمده و آمریکا علیه آن‌ها وضعیت اضطراری اعلام کرده و همچنین کشورهای حاضر در فهرست «کشورها یا مناطق مایه نگرانی» وزارت امنیت داخلی قرار دارند (هفت کشور فوق‌الذکر)، اشاره شده است.

در متن همچنین از عبارت «ممانعت از ورود» استفاده شده، به این معنی که احتمالا افرادی که از قبل روادید داشته باشند هم برای ۹۰ روز اجازه ورود به آمریکا را نخواهند داشت.

ضمنا در متن فرمان از عبارت افراد «غیر شهروند» اشاره شده به این معنی که افرادی که شهروند ایالات متحده نباشند. با این حال مشخص نیست که وضعیت افرادی که تابعیت دوگانه یکی از کشورهای هدف و یک کشور غیرآمریکایی مثل کانادا را داشته باشند، چگونه خواهد بود.

در متن، وزیر خارجه مأمور شده است که پس از ۳۰ روز، از تمام کشورها بخواهد اطلاعات مورد نظر آمریکا در مورد اتباعشان را ارائه کنند. کشورها ۶۰ روز برای ارائه این اطلاعات زمان خواهند داشت.

پس از این بازه، فهرستی از کشورهایی که این اطلاعات را ارائه نکرده‌اند، به ترامپ داده می‌شود تا در مورد وضعیت ورود اتباع آن‌ها تصمیم‌گیری کند.

ترامپ در مراسم امضای این فرمان که در پنتاگون برگزار شد، گفت: «دارم تمهیدات جدیدی برای غربالگری ایجاد می‌کنم تا تروریست‌های اسلامی رادیکال را از ایالات متحده آمریکا بیرون نگه دارد»

وی افزود: «ما نمی‌خواهیم آن‌ها اینجا باشند. می‌خواهیم اطمینان یابیم کسانی را به کشورمان نمی‌پذیریم که تهدیدی برای سربازانمان هستند که در خارج از کشور می‌جنگند. می‌خواهیم تنها کسانی را به کشورمان راه دهیم که از کشور ما حمایت کرده و عمیقا عاشق مردم ما هستند.

فرمان اجرایی دونالد ترامپ که به موجب آن صدور ویزا برای ورود ایرانیان به آمریکا را ممنوع کرده به طور واضحی نقض برجام به حساب می‌آید. در توضیح بیشتر این مسئله باید اشاره کرد که پیشتر قانونH.R. 158 موسوم به قانون بهبود برنامه معافیت از اخذروادید و ممنوعیت سفر تروریستی[۱]در تاریخ ۸ دسامبر سال ۲۰۱۵ میلادی–بعد از توافق برجام–با همراهی و پشتیبانی دولت دموکرات اوباما، در مجلس نمایندگان کنگره ایالات متحده به تصویب رسید که هدف آن،ایجاد محدودیت‌هایی برای به‌کارگیری قانون برنامه معافیت از اخذ روادید از سوی اتباع ۳۸ کشور که–۲۳ کشور، عضو اتحادیه اروپا هستند به کشورهای خاصی(ایران، عراق، سوریه و سودان) سفر کرده یا می‌کنند، بوده است؛ با وجود این که قانون مذکور اتباع ایرانی را از مزایای”برنامه معافیت از اخذ روادید ایالات متحده امریکا”،محروم کرده و ملزم به طی کردن فرآیند اخذ روادید می‌کرد به طور کاملاً نقض برجام محسوب می‌شد اما دستور اجرایی دونالد ترامپ که به موجب آن سفر شهروندان ایرانی به آمریکا را ممنوع کرده است نقض کاملاً آشکار، واضح و جدید برجام است. چنان‌که بندهای ۲۸ و ۲۹ برجام را نقض می‌کند.

مطابق با بند ۲۸ برجام «گروه ۱+۵ و ایران متعهد هستند که برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، بر مبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هر گونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت این برجام که اجرای موفقیت‌آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند.مقامات ارشد دولتی در گروه ۱+۵و ایران تمام تلاش خود را برای اجرای موفقیت آمیز این برجام، از جمله در بیانات عمومی خود، به کار خواهند بست.گروه ۱+۵ کلیه اقدامات لازم را برای لغو تحریم‌ها به نحو مقتضی به عمل خواهند آورد، و از تحمیل مقررات آئین‌نامه‌ای استثنائی یا تبعیض‌آمیز و الزامات شکلی به جای تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‌ساز تحت پوشش این برجام، خودداری می‌ورزند.»

۲۸. The E3/EU+3 and Iran commit to implement this JCPOA in good faith and in a constructive atmosphere, based on mutual respect, and to refrain from any action inconsistent with the letter, spirit and intent of this JCPOA that would undermine its successful implementation. Senior Government officials of the E3/EU+3 and Iran will make every effort to support the successful implementation of this JCPOA including in their public statements[2]. The E3/EU+3 will take all measures required to lift sanctions and will refrain from imposing exceptional or discriminatory regulatory and procedural requirements in lieu of the sanctions and restrictive measures covered by the JCPOA.

همچنین به تصریح بند ۲۹ برجام «اتحادیه اروپایی و دولت‌های عضو و همچنین ایالات متحده امریکا، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات‏شان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‌‏آمیز برجام خودداری خواهند کرد.»

۲۹. The EU and its Member States and the United States, consistent with their respective laws, will refrain from any policy specifically intended to directly and adversely affect the normalisation of trade and economic relations with Iran inconsistent with their commitments not to undermine the successful implementation of this JCPOA

بنابراین مطابق برجام، علیرغم اینکه:

۱.ایالات متحده امریکا ملزم به پرهیز از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت برجام است؛

۲.ایالات متحده امریکا ملزم است تا از تحمیل مقررات آئین‌نامه‌ای استثنائی یا تبعیض‌آمیز و الزامات شکلی به جای تحریم‌ها و اقدامات محدودیت‌ساز تحت پوشش برجام، خودداری ورزد.

۳.ایالات متحده امریکا مکلف است از هر گونه اقدامی که بر روابط اقتصادی با ایران اختلال ایجاد کند، خودداری کند.

۴.مقامات ارشد دولت ایالات متحده امریکا تمام تلاش خود را برای اجرای موفقیت امیز برجام از جمله در بیانات عمومی خود به کار خواهند بست.

اما فرمان اجرایی خیر ایالات متحده آمریکا؛مغایرت صریح با چهار تعهد مذکور، طبق برجام داردودر روابط تجاری، اقتصادی و گردشگری با ایران اختلالات عمده ایجاد خواهد کرد.

رهبر معظم انقلاب در نامه‌ی خود به روحانی،درباره الزمات اجرای برجام عنوان کرده بودند:

«در سراسر دوره‌ی هشت‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ی تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات،نقض برجاممحسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند ۳ مصوّبه‌ی مجلس،اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعالیت‌های برجام را متوقّف کند.»

مجلس شورای اسلامی نیز در بند (۳) قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۱/۷/۱۳۹۴ در اجرای برجام تاکید کرده بود که:

«دولت موظف است هرگونه عدم ‌پایبندی طرف مقابل در زمینهلغو مؤثر تحریم‌ها یا بازگرداندن تحریم‌های لغوشدهو یا وضع تحریم تحت هرعنوان دیگر را به‌دقت رصد کند واقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نمایدو توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به‌طوری‌که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به ۱۹۰هزارسو افزایش یابد. شورای‌عالی امنیت ملی مرجع رسیدگی به این موضوع می‌باشد. دولت باید ظرف مدت ۴ ماه برنامه خود را برای این منظور جهت تصویب به شورا ارائه نماید.»

شرایط به وقوع پیوسته امروز به طور واضحی در نتیجه ضعف تیم مذاکره کننده کشورمان و ثمره اعتماد به وعده‌های سرخمن آمریکا است. چنان‌که اگر وزارت امور خارجه در برابر نقض ابتدایی برجام با تصویب قانونH.R. 158  در دولت اوباما برخورد قاطعی می‌کرد امروز ترامپ جرات نمی‌کرد که زیاده خواهی خود را به حدی برساند که عملاً برجام را نقض نماید؛ توضیح بیشتر این‌که پس از اعتراض اولیه ایران به تصویب تصویب قانونH.R. 158 و درج محدودیت ها در آن که بر خلاف برجام انجام گرفته است، جان کری وزیر خارجه آمریکا در نامه‌ای به وزیر امور خارجه کشورمان در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۵،تأکید کرد که دولت آمریکا این قانون را به‌گونه‌ای اجرا خواهد کرد که نقض برجام محسوب نشود. بخشی از این نامه بیان می‌دارد:

« … ما به اجرای کامل تعهداتمان طبق توافقات پایبند می‌مانیم … من اطمینان دارم تغییرات اخیری که در کنگره برای اخذ روادید به تصویب رسید و دولت اختیار توقف اجرای آن را دارد، به هیچ وجه مانع اجرای تعهدات طبق برجام نمی‌شود، و ما این تغییرات را به‌گونه‌ای اجرا می‌کنیم که مداخله‌ای با منافع اقتصادی مشروع ایران ایجاد ننماید. بدین منظور، ما ابزارهای متعددی را به طور بالقوه در اختیار داریم، از جمله[صدور] ویزاهای تجاری ده‌ساله چندبار ورود، برنامه‌هایی برای تسریع در [صدور] ویزاهای تجاری، و اختیار توقف اجرای قانون که طبق این مصوبه جدید به ما داده شده است.»

پس از انتشار این نامه عباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در موضعی خوش‌خیالانه گفت: « … آنچه اکنون آمریکا رسماً به ما تعهد کرده و نامه‌ای که کری به ما نوشته یک نامه معمولی نیست، بلکه نامه وزیر خارجه یک کشور است.زمانی که وزیر امور خارجه نامه‌ای را امضا می‌کند، برای کشورش تعهد حقوقی و سیاسی ایجاد می‌کند. آقای کری دیروز با این تعهد که برای دولت آمریکا ایجاد کرده اجرای موفق برجام را در حقیقت تضمین کرده و گفته آمریکا به تعهداتش در برجام به گونه‌ای عمل می‌کند که نقضی در آن وجود نداشته باشد و قانون مربوط به لغو روادید که کنگره تصویب کرده را به گونه‌ای اجرا خواهد کرد که منافع اقتصادی ایران متاثر نشود، ولو این که قانون مذکور را اجرا نکند… .»

اما این موضوع خوش‌خیالانه حتی در همان موقع نیز دوام نیاورد چرا که پس از آن وزارت امنیت ملی آمریکا با صدور دستورالعملی به طور کاملا عکس نامه جان کری عمل کرد و عدم اعمال محدودیت این قانون را منوط به شرایطی کرد در صورتی که وزیر امنیت داخلی توقف این محدودیت‌ها را قانونی و یا مطابق با منافع ملی آمریکا تشخیص دهد، از این اختیار برخوردار خواهد بود که در صورت صلاحدید تنها به‌ صورت مورد به مورد و برای یک شخص و موقعیت خاص این محدودیت‌ها را اعمال ننماید!

در واقع هم قانون و هم اجرای قانون تحریم جدید در دولت اوباما صورت گرفت و در برابر وزارت خارجه با اعتماد به تضمین بی‌فایده کری در برابر این نقض آشکارا برجام سکوت کرد. سکوت و تماشای آن روز به زیاده‌خواهی این روز دولت آمریکا انجامید و ترامپ در اولین هفته کاری خود عملاً برجام را پاره کرد! حال آقای عراقچی، ظریف و روحانی پس از نابودی توان راهبردی هسته‌ای کشورمان بدون داشتن ابزاری برای فشار می‌توانند در برابر نقض برجام توسط آمریکا از فشار ایمیلی استفاده کنند!

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که متن برجام به حدی مفتضح است تقریباً راهی برای اعتراض و احقاق حقوق ایران باقی نگذاشته است چنان‌که در مسئله تحریم ایسا این مسئله ثابت شد و ایران از پیگیری اعتراض خود در کمیسیون مشترک صرف نظر کرد؛

اقدام امروز دونالد ترامپ برگی دیگر از افتخارات برجام است که به نظر محمد جواد ظریف باید آن را در کارنامه خود ثبت کند!

[۱]The Visa Waiver Program Improvement and Terrorist Travel Prevention Act of 2015, Available at:https://www.congress.gov/bill/114th-congress/house-bill/158/text?q={%22search%22%3A[%22\%22hr158\%22%22]}&resultIndex=1

انتهای پیام