به گزارش ۸دی، سیزدهم دی ماه ۱۳۰۰ شمسی، احسان اللّه خان به مسکو انتقال داده شد. «مؤید حضور»، کارگزار گیلان به وزارت امور خارجه گزارش داد، روس ها احسان اللّه خان را از بادکوبه به مسکو برده اند. مؤید حضور که از حکومت گیلان شنیده بود، هیئت دولت پیشنهاد کرده است، به سردار محی الدین (۱) و عمید السلطان و حاجی احمد تأمین داده شود تا از بادکوبه به ایران بازگردند، این اقدام دولت را بسیار به موقع دانست و افزود تا زمانی که آنان در بادکوبه حضور دارند، از اقدامات ضد دولتی خود دست برنخواهند داشت و این اقدامات به مرور برای دولت مشکلاتی را پدید خواهد آورد.(۲)

سیزدهم دی ماه ۱۳۰۱ شمسی، کارگزار آستارا آخرین اخبار این منظقه را گزارش داد. نبیل الدوله کارگزار آستارا در گزارشی که امروز به وزارت امور خارجه فرستاد خبر داد که گروهی از نظامیان اردبیل وارد آستارا شده، سالار اشجع را دستگیر و به اردبیل منتقل کرده اند. این امر موجب وحشت سالار رشید شده، خبر می دهند که هفتاد نفر از اتباع سالار رشید به خاک روسیه رفته و خود او هم مصمم است راهی آن دیار شود. نبیل الدوله اضافه کرد که درگیری نظامی با سالار رشید به دلیل تحریک شدن روسها نتیجه ای ندارد و خوب است به من اجازه دهید وارد مذاکره شوم و سوءظن را از سالار رشید دور کنم. از این طریق امکان دارد ناغافل او را هم مثل سالار اشجع دستگیر کنیم. وی یادآور شد که روسها با سالار رشید در تماس هستند(۳). روزنامه ایران هم خبر دستگیری سالار اشجع را چاپ کرد؛ این که او مدتها در صفحات آستارا مشغول خودسری بوده و اینک با دو پسر دستگیرشده اش به تبریز منتقل شده است(۴).

سیزدهم دی ماه شمسی، از کنسولگری انگلیس در رشت سرقت شد. امشب کنسولگری انگلیس در رشت مورد سرقت قرار گرفت و مقداری از اسناد و مدارک موجود در آن دزدیده شد. کنسول این حادثه را به نظمیه شهر اطلاع داد و دو گماشته خود را به آنجا فرستاد تا مورد بازرسی و تحقیق قرار گیرند. کنسول انگلیس حدس می زند این اقدام از ناحیه کنسولگری روس و شخص کنسول، آپرسوف، صورت گرفته باشد.(۵)  سارقین به دنبال اسناد محرمانه بوده اند لکن چیزی به دست شان نیفتاده و آن چه برده اند ارزشی ندارد.(۶)

سیزدهم دی ماه ۱۳۵۷ شمسی، «محمدرضا مهین پور» در رودسر در درگیری با ماموران رژیم پهلوی به شهادت رسید(۷). شهید محمد رضا مهین پور، پنجم مهر ماه ۱۳۳۶، در شهرستان رودسر دیده متولد شد. وی کاسب و مغازه دار بود. سیزدهم دی ۱۳۵۷، در خیابان شهدای رودسر به همراه سایر دوستانش جهت تشییع جنازه شهید اصغر هاشم پور رفته بودند که تحت تعقیب مأموران شهربانی قرار گرفته و طی درگیری با مأموران رژیم پهلوی در اثر ضرب و شتم شدید آنان به شهادت رسید. مدفن وی در گلزار شهدای رودسر واقع است.

سیزدهم دی ماه ۱۳۶۲ شمسی، یک گیلانی ترور شد. محمدولی سرافرازر چکوسری ۱ تیر ماه ۱۳۴۲ در یکی از روستاهای شهرستان شفت متولد شد. وی در سال ۶۲ برای مقابله با گروه تروریستی ضد انقلاب راهی مریوان شد و در یکی از ماموریتها در سه راه حزب الله مریوان با گروهک ضد انقلاب کومله درگیر شد که در این درگیری چند نفر از همرزمانش شهید شدند و خود پس از اصابت گلوله به پا به اسارت این گروهک ضد انقلاب در آمد و سرانجام پس از سه ماه اسارت در ۱۳ دی ماه ۱۳۶۲  زیر شکنجه شدید به شهادت رسید و بعد از ۳ روز پیکر پاکش در ارتفاعات مریوان پیدا و به استان گیلان منتقل شد.

پی نوشت:

۱- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۱؛ ص ۴۸۸؛ سردار محیی (عبد الحسین خان معز السلطان) فرزند ارشد حاجی کاظم وکیل الرعایا امشه ای بود. در جوانی به اروپا سفر کرد در بازگشت به ایران با همفکری برادر کوچکتر خویش میرزا کریم خان، کمیته سرّی و انقلابی ستار را در رشت تأسیس نمود. در محرم ۱۳۲۷ این کمیته به رهبری سردار محیی و با یاری برخی از آزادیخواهان گیلانی، ارمنی و قفقازی طی قیامی مسلحانه آقا بالا خان سردار افخم حاکم گیلان را به قتل رسانید و بر گیلان مسلط شد. مردم گیلان قصد داشتند سردار محیی را به نمایندگی از خود به مجلس شورای ملی روانه سازند ولی او از پذیرش این تکلیف سرباز زد. در ربیع الاول ۱۳۲۸ ق، وقتی ستار خان و باقر خان وارد تهران شدند بین آنها و سردار محیی و ضرغام السلطنه بختیاری دیدار هایی صورت گرفت. آنان با یکدیگر هم پیمان شدند و سوگندنامه ای امضا کرده، متعهد گردیدند تا آخرین لحظه برای بقای مشروطیت و استقلال مملکت و نیز دفع اشرار بکوشند. ولی پس از مدتی اختلاف بین این چهار تن و طرفداران آنان با سران مشروطیت و اولیای دولت به شدت گرایید. قوای دولت مشروطه به عنوان خلع سلاح، محل استقرار آنان یعنی پارک اتابک را مورد حمله قرار داد. سردار محیی پس از چهار ساعت نبرد هنگامی که قوای دولت بر پارک مسلط شد، به سفارت عثمانی پناهنده گردید. تحصن سردار محیی تا خوابیدن سر و صداها ادامه یافت. مدتی بعد به حکومت مازندران منصوب شد و در سال ۱۳۳۲ ق، به حکومت کردستان منصوب گردید. وقتی به تهران بازگشت به اتهام توطئه علیه دولت بازداشت شد و به اتفاق چند تن به یزد تبعید گردید. اما بعد از ۷ ماه اقامت در قم آنان را به تهران بازگردانیده، به زندان ژاندارمری سپردند و چند روز بعد هم بدون محاکمه و ذکر علت دستگیری آزادشان کردند. سردار محیی از کسانی بود که در قیام جنگل حضور داشت ولی در این مرحله از مبارزه، او جانب احسان اللّه خان دوستدار را گرفت که بسی مایه شگفتی است. همزمان با شکست نهضت جنگل به اتفاق احسان اللّه خان، عازم روسیه شد. سردار محیی چند ماهی بیشتر در باکو نپایید و در نیمه دوم سال ۱۳۰۰ ش، در اثر ابتلای به ذات الریه در سن پنجاه سالگی در گذشت. (دیوان کامل ادیب الممالک فراهانی، ص ۲۱۵).