به گزارش ۸دی، ۲۱ آذر ماه ۱۳۰۲ شمسی، سفارت روسیه به مندرجات نشریه ندای گیلان اعتراض کرد. سفارت روسیه در تهران، امروز در نامه ای به وزارت امور خارجه از مواضع ضدروسی جریده ندای گیلان انتقاد کرد و این نشریه را تحت حمایت مقامات محلی (رشت) دانست. در این یادداشت از وزیر امور خارجه خواسته شد، اقدامی مؤثر در جلوگیری از ادامه این روش صورت دهد(۱).

۲۱ اذر ماه ۱۳۰۲ شمسی، نمایندگان ارامنه خواستار آغاز به کار مدارس ارامنه در رشت شدند. «هیأت نمایندگان ملت ارامنه در رشت» از رئیس تیپ مستقل شمال خواست که زمینه آغاز به کار مدرسه ارامنه رشت را فراهم کند. در نامه ای که به همین منظور نوشته شد آمده است که به واسطه ضدیت ها، بودجه مدرسه رو به نقصان گذاشته و میخواهند مدرسه را از دست نمایندگان ارامنه خارج کنند. هیأت نمایندگان ارامنه بدون یاد کرد از کسانی که با آنها ضدیت می کنند خواستار برقراری حقوق مشروعه خود شدند(۲).

۲۱ آذر ماه ۱۳۰۲ شمسی، یک تجمع اعتراضی علیه دخالت انگلیس مقابل تلگراف خانه رشت برگزار شد. سفارت انگلیس در گزارش هفتگی منتهی به امروز خود، فعالیت های اخیر دولت شوروی را در گیلان به وزارت امور خارجه انگلیس فرستاد(۳). در این خبر آمده است:

– در اعتراض به دخالت انگلیس در امور ایران یک تجمع عمومی در مقابل دفتر تلگراف خانه در رشت صورت گرفت. تردیدی نیست که این اقدام با سازماندهی روسها صورت گرفته است. (ر.ک: ٢٢ آذر).

کنسول شوروی یک قرائت خانه در رشت برپا کرده است. در این قرائت خانه روزنامه ها و دیگر آثار روسی هر روز عصر با صدای بلند خوانده می شوند. چای مجانی هم می دهند و این شمار مشخصی از مردم را به آنجا می کشاند.

– روزنامه «طلوع» در رشت از طرف کنسولگری شوروی ماهانه تا مبلغ ۵٠ تومان تأمین مالی می شود.

– کنسول شوروی در رشت اخیراً یک انجمن کارگران برای همه کارگران از همه ملیتها تشکیل داده است. او خود در جلسات روز پنجشنبه شرکت می کند(۳).

۲۱ آذر ماه ۱۳۰۴ شمسی، کارگران رشتی، هدیه ای برای گارگران روس ارسال کردند. سفارت انگلیس در گزارش های متناوب خود به وزارت امور خارجه، در گزارش منتهی به امروز خبر داد که جامعه کارگران رشت از طریق کنسولگری شوروی یک پرچم سرخ برای کارگران شوروی فرستاده است و در مقابل ١۵٠٠ تومان دریافت کرده اند(۴).

۲۱ آذر ماه ۱۳۶۰ شمسی، فریدون صدر اشکوری در منطقه عملیاتی بستان به شهادت رسید. وی متولد ۱۲ مهر ماه ۱۳۴۵ رحیم آباد رودسر بود و به عنوان نیروی بسیجی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مناطق عملیاتی اعزام شد. پیکر مطهر شهید در گلزار شهدای رحیم آباد تدفین شد.

۲۱ آذر ماه ۱۳۶۰ شمسی، حسین معصومی گیلاکجانی از رزمندگان شهرستان رودسر در منطقه عملیاتی گیلانغرب به شهادت رسید. وی متولد ۱ مهر ماه ۱۳۴۱ روستای گیلاکجان رودسر به متولد شد و از  لشکر ۵۸ ذوالفقار به مناطق عملیاتی اعزام شده بود.

۲۱ آذر ماه ۱۳۶۱ شمسی، عبدالله پیل علی از جهادگران استان گیلان در عملیات محرم و در منطقه موسیان به شهادت رسید. وی متولد ۲۱ مهر ماه ۱۳۳۹ بندر انزلی بود و از جهاد سازندگی به مناطق عملیاتی اعزام شده بود.

پی نوشت:

۱- فراهانی، حسن، روز شمار تاریخ ایران، جلد۳، ص۴۷۴؛ اسناد وزارت امور خارجه، ۵٢-٣-۶٢-١٣٠٢.

 ۲- فراهانی، حسن، روز شمار تاریخ ایران، جلد۳، ص۴۷۴ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، س ١٣٠٢، پ ۵، ص ١٧. آغاز ورود ارامنه به رشت را سال ١٠١٣ق/١۶٠۴م دانسته اند. در سال ١٨٨٩ مردی به نام «آقاول هوسپیان» نماینده شرکت بازرگانی «تومانیانس» تصمیم گرفت مدرس های به نام همسرش در این شهر بسازد. او با کمک قازاریان توانست ساختمانی دو طبقه، با مغازه هایی در کنار کلیسای مسروپ مقدس که در کنار بازار ماهی فروشان رشت قرار داشت بسازد. این بنا روز ١۵ مه ١٨٨٩ با حضور شعاع السلطنه پسر کوچک مظفرالدین شاه و حاکم وقت گیلان و نیز روحانیان سرشناس مسلمان، نمایندگان دولت های خارجه و بازرگانان شهر، به یاد همسر هوسپیان، به نام مدرسه مرینسیان افتتاح گردید. گریگور یقیکیان نمایشنامه نویس نامی در سال ٣-١٩٠٢ در این مدرسه درس می داد. پس از چندی، یکی از ارامنه اصفهان به نام آوادیس هورتانیان که در رشت با تجارت ابریشم ثروت زیادی به دست آورده بود، تصمیم گرفت یک مدرسه و یک سالن نمایش در این شهر بسازد. این مدرسه در سال ١٩٠٨م در ضلع شرقی حیاط بزرگ خانه شخصی آوادیس ساخته شد. او بر اساس وقفنام های این مدرسه را به نام فرزند درگذشته اش مگردیچ. ا. هورتانیان به جامعه ارمنی رشت اهدا کرد. در سال ١٢٩٩ش/١٩٢٠م زمانی که ارتش سرخ در گیلان حضور داشت در اثر حریقی که در بازار ماهی فروشان رشت به وقوع پیوست کلیسا و مدرسه در آتش سوخت. چون کوشش ارامنه در ساخت دوباره کلیسا به جایی نرسیده بود آنها به ناچار از سالن مدرس های که آوادیس ساخته بود برای عبادت استفاده میکردند. در زمان سلطنت رضا پهلوی دستور داده شد که در مدرسه ارامنه شهر که هورتانیان نام داشت و در آن زبان ارمنی و فارسی تدریس می شد فقط زبان فارسی یاد داده شود. ارامنه در این مورد به شاه پناهنده شدند و سرانجام این دستور لغو شد. از نظر اداره فرهنگ این اعتراض یک نوع مخالفت با تصمیمات آنها تلقی گردید و از این رو دستور دادند نام مدرسه به «انوشیروان» برگردانده شود. (خمامیزاده، تاریخچه آموزش و پرورش گیلان…، صص ٩۴-٩٢؛ فروحی و…، ارمنیان گیلان، صص ٩۵-٩٠).

۳- فراهانی، حسن، روز شمار تاریخ ایران، جلد۴، ص۴۶۵؛  FO E 90/82/34

۴- فراهانی، حسن، روز شمار تاریخ ایران، جلد۵، ص۴۸۸؛ FO E 95/95/34.