روز شمار تاریخ گیلان / 13 آذر؛

مقامی که رضاخان به ذبح کننده میرزا کوچک داد / تجمع در رشت در حمایت از رضاخان

در چنین روزی، رضاخان به ذبح کننده سر میرزا کوچکبه خاطر خوش خدمتی اش درجه و مقام جدید اعطا کرد.

مقامی که رضاخان به ذبح کننده میرزا کوچک داد / تجمع در رشت در حمایت از رضاخان

به گزارش ۸دی،  ۱۳ آذر ماه ۱۳۰۰ شمسی، کنسول روسیه در برابر اعطای امتیاز نفت شمال موضع گیری کرد. کنسول روسیه در رشت به دلیل اعطای امتیاز نفت شمال به کمپانی استاندارد اویل به کلی تغییر رفتار داده بود. مؤید حضور کارگزار گیلان، ضمن اعلام این خبر افزود: وی گفته است دولت ایران هیچ توجهی به قرارداد و عهدنامه ایران و روسیه ندارد؛ به همین دلیل هنوز قرارداد را به مجلس نفرستاده است ولی در صدد است اموال اتباع روسیه از قبیل انبارهای نفت «نوبل» و غیره را بین اتباع خود تقسیم نماید (۱).
* نارضایتی تجار از نحوه صدور ویزای سفر به روسیه
کنسول روسیه در رشت که به طور موقت در انزلی اقامت گزیده بود (۲) از تجار و اشخاصی که قصد مسافرت به روسیه را داشتند پانزده منات طلا جهت دادن ویزای تذکره، دریافت می کرد. با توجه به اینکه، هر مسافر می بایست مدتی را نیز، در انزلی می ماند تا از دولت آذربایجان برای عزیمت او کسب اجازه شود و از طرفی دیگر، حمل کالاهای تجارتی نیز به دلیل انحصار تجارت به «سانتر سایوز» روسیه، با مشکلات همراه بود، تجار با مشکلات زیادی روبرو بوده و خسارت های زیادی به آنان وارد می شد. مؤید حضور کارگزار (۳) گیلان در تلگراف خود به وزارت امور خارجه ضمن تشریح این اوضاع افزود، تجار از این وضع ناراضی بوده و شکایت دارند، بویژه اینکه، باید در برابر هرپوط نفت یک پوط برنج به روس ها تحویل بدهند. (۴)
* پیشنهاد دستگیری بزرگان و رؤسای کالش آستارا
«مخبر السلطنه» به نقل از نایب الحکومه آستارا به وزارت داخله گزارش داد: چند نفر از رؤسای «کالش» (۵) از جمله یونس پسر کرم، لطفعلی برادر شیردل خان، قدرت، محسن و نوروز برادران حسینعلی خان سالار که از سرکردگان مخالفین محسوب می شوند به قصد زیارت عازم عتبات شده اند و به احتمال زیاد باید از راه زنجان یا قزوین به تهران بازگردند.
مخبر السلطنه پیشنهاد کرد که در صورت اقتضا به حکمران قزوین و زنجان دستور داده شود تا آنان را توقیف و به اردبیل اعزام کنند (۶).

۱۳ آذر ماه ۱۳۰۰ شمسی، از سوی رضاخان به خالو قربان (ذبح کننده میرزا کوچک جنگلی) لقب و مقام سرتیپی اعطا شد.
بنا به حکم رضا خان وزیر جنگ، به «خالو قربان» لقب «سالار ظفر» و درجه سرتیپی اعطا شده و مقرر گردید فوج و قوای خود را در قزوین برای حرکت به آذربایجان تمرکز دهد. (۷)

۱۳ آذر ماه ۱۳۰۱ شمسی، تعدادی از گرگانرودیهای تلش طی تلگرامی نسبت به حکومت رضاخان اعلام اطلاعت و وفاداری کردند. تعدادی از اهالی گرگانرود در تلگرامی که به رضا خان وزیر جنگ فرستادند خود را مطیع، دولتخواه و تابع دانستند و از اعمال سردار امجد و طرفدارانش در طالش برائت جستند. «به آواز بلند فریاد می زدیم که اهالی طالش خاصه گرگانرود مطیع اوامر دولت مطبوعه خود بوده یگانه وزیر جنگ را که امروز حیات مملکت و ملت را تجدید و تأیید می نماید، می پرستیم.» آنها در این تلگرام شایعاتی را که درباره گرگانرودیها وجود دارد تکذیب کردند. (۸)
۱۳ آذر ماه ۱۳۰۲ شمسی، رئیس جدید معارف گیلان منصوب شد.  سلیمان میرزا، وزیر معارف، تقی طائر را به ریاست معارف گیلان منصوب کرد. وی جایگزین میرزاعیسی خان صدیق [صدیق اعلم] خواهد شد. طائر امروز تهران را به قصد رشت ترک کرد.(۹)
۱۳ آذر ماه ۱۳۰۳ شمسی، تلگراف خانه گیلان تجنعی شیخ خزعل برگزار شد (که به نظر می رسد از تجمعات فرمایشی دولت خواسته باشد). کارگزاری گیلان به وزارت امور خارجه اطلاع داد که پیش از ظهر امروز اجتماع بزرگی از طرف اهالی [رشت] از همه طبقات تشکیل گردید و ضمن ابراز تنفر از شیخ خزعل، از اقدامات رضا خان حمایت گردید. در تلگرافی که این گروه به رضا خان و مجلس فرستادند نسبت به دولت انگلیس هم که میخواهد [با صلح] این رویارویی را به انجام برساند، حمله شده است.(۹)

۱۳ آذر ماه ۱۳۵۹، محمدرضا تقی پور از رزمندگان شهرستان رودسر در منطقه عملیاتی سر پل ذهاب به شهادت رسید. وی متولد ۷ خرداد ماه ۱۳۳۲ در واجارگاه بخش کلاچای رودسر بود و از سپاه پاسداران رشت به مناطق عملیاتی اعزام شده بود.
۱۳ آذر ماه ۱۳۶۲ شمسی، یک صومعه سرایی در عملیات بمب گذاری منافقین به شهادت رسید. علی نوروزی ۱ مهر ماه ۱۳۴۲ در خراط محله صومعه سرای استان گیلان متولد شد و ۱۳ آذر ماه ۱۳۶۲ در حالی که یک نیروی بسیجی بود در یک عملیات بمب گذاری در تپه جانوران مریوان به شهادت رسید.

پی نوشت:
۱-فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد ۱؛ ص۴۴۴؛
۲- با توجه به آنکه، کنسولگری روسیه در رشت در صدد تهیه مکانی برای ساختمان کنسولگری و گشایش آن کنسولگری در رشت بود، کنسول روس خود به طور موقت در انزلی اقامت گزیده ولی نایب کنسولگری روسیه در رشت حضور داشت. (اسناد وزارت خارجه، س ۱۳۰۰، ک ۶۳، پ ۲، ص ۲۳).
۳- کارگزار: از پست های سازمانی مهم وزارت امور خارجه در دوران یکصد سال کاپیتولاسیون (قضاوت کنسولی)، مأمور وزارت خارجه در شهر هایی که کنسول های خارجه اقامت داشتند و او مأمور رسیدگی به امر یکی از طرفین عدوی در صورت تابعیت ایران و مذاکره با کنسول ها بود. (فرهنگ معین، ذیل واژه کارگزار).
۴- تلگراف مؤید حضور کارگزار گیلان به وزارت خارجه، ۱۳/ ۹/ ۱۳۰۰، اسناد وزارت خارجه، س ۱۳۰۰، ک ۶۳، پ ۲، ص ۲۳.

۶- کالش در حوالی آستارا واقع است.

۶- اسناد ملی ایران، شم ت ۲۹۰۰۰۰۴۸۲.

۷- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد ۱؛ ص۴۴۴؛ – روزنامه ایران، ۱۳/ ۹/ ۱۳۰۰، ص ۳. روزشمار تاریخ معاصر ایران ج ۱ ۴۴۵ * اعلان عفو عمومی در روسیه و احتمال آزادی اسرائیلینکو ….. ص : ۴۴۵؛ خالو قربان از یاران میرزا کوچک و از سران نهضت جنگل بود که بعدها به میرزا کوچک خیانت کرد و بعد از شهادت میرزا وی را ذبح کرده و  برای خوش خدمتی نزد رضاخان برد. وی سال‌های زیادی را در خانه مخبرالدوله و دیگر شخصیت‌های سیاسی در تهران به فراشی مشغول بود و آنگاه در قزوین و گیلان به شغل جمع‌آوری کتیرا اشتغال داشت، تا اینکه در ۸ شوال ۱۲۳۶ق / ۲۷ خرداد ۱۲۹۷ ش به خاطر حکایاتی که از سودآور بودن اشتغال در جنبش جنگل شنیده بود جذب جنبش شد و به حاجی احمد پیوست. خالو قربان در ۱۳۳۷ق / بهار ۱۲۹۷ ش با دکتر حشمت در لاهیجان به سر می‌برد و مسئولیت گروهی از لک ها را بر عهده داشت. سپس در ۱۳۳۸ ق/ ۱۲۹۸ ش به همراه حاجی احمد به میرزا کوچک خان پیوست.

۸- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد ۱؛ ص۴۴۴؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، س ۱۳۰۱، سند شم ۳۷۲۵ و ۳۷۲۶. پ ۱۹، صص ۳۸ تا ۴۰. گرگانرود ناحیه ای است کوهستانی که در بخش مرکزی شهرستان طالش از توابع استان گیلان قرار دارد. این دهستان از شمال به آستارا و دریای خزر، از شرق به دریای خزر، از جنوب به ییلاقات اردبیل و از غرب به اسالم و محلات اردبیل منتهی می شود. همچنین دارای ۹۸ آبادی است. (لغت نامه دهخدا، ج ۱۱، ص ۱۶۸۳۷؛ کتاب گیلان، ج ۱، صص ۴۵- ۴۴).
۹- اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، س ١٣٠٢، پ ١٧، ص ۵٨.
۹- اسناد وزارت امور خارجه، ١٢١-٣٠-٢٩-١٣٠٣.

نظرات

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط پایگاه خبری تحلیلی 8دی در وبسایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد، منتشر نخواهد شد.
در حاشیه