بررسی روایی یک حدیث؛

آیا امام صادق(ع) عزاداران حسینی را به خراشیدن صورت و لطمه زنی توصیه فرموده اند؟

براساس فتوای برخی مراجع عظام تقلید گریبان دریدن و سیلی به صورت زدن تنها در عزای پدر و مادر و برادر و بستگان (نسبی) جایز است وگرنه کفاره دارد.

آیا امام صادق(ع) عزاداران حسینی را به خراشیدن صورت و لطمه زنی توصیه فرموده اند؟

به گزارش ۸دی، اسلام ملکی معاف از کارشناسان علوم قرآنی و حدیث، روایت منتسب به امام صادق (ع) مبنی بر مجاز دانستن خراشیدن صورت و کبود کردن آن با سیلی در هنگام عزاداری امام حسین (ع) را مورد بررسی قرار داده است:

آیا روایت زیر صحیح است و به استناد آن می توانیم در عزاداری امام حسین(ع) صورت را بخراشیم یا با سیلی کبود کنیم یا گریبان خود را بدریم؟

قال الصادق سلام الله علیه: وَ قَدْ شَقَقْنَ الْجُیُوبَ وَ لَطَمْنَ الْخُدُودَ الْفَاطِمِیَّاتُ عَلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُیُوبُ.
امام صادق سلام الله علیه: فاطمیات (زنان فاطمی) برای حسین بن علی(صلوات الله علیه) گریبان هایشان را چاک داده و  بر صورت هایشان لطمه زدند و بر فردی مثل حسین (صلوات الله علیه) باید بر صورتها لطمه زد و گریبان ها چاک کرد.
منبع: ?تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج‏۸، ص: ۳۲۵ ?روضه المتقین (ط – القدیمه)، ج‏۸، ص: ۶۸ ?وسائل الشیعه، ج‏۲۲، ص: ۴۰۲ ?الوافی، ج‏۲۵، ص: ۵۷۲ ?ملاذ الأخیار، ج‏۱۴، ص: ۱۱

پاسخ:

یکم:  این روایت را نخستین بار شیخ طوسی(ره) متوفای ۴۶۰هـ در کتاب تهذیب الاحکام با چند واسطه از امام صادق ع نقل کرده اند. در بین این واسطه ها حداقل درباره وثاقت دو نفر از آنها اطلاعی در دست نیست و درباره‌ی وثاقت سومی هم بین علمای رجال شیعه اختلاف وجود دارد.
در واقع شیخ طوسی(ره) این روایتی را از فردی که معلوم نیست معتبر نقل کرده که او نیز به نوبه خود از فردی دیگر که اعتبارش معلوم نیست و او از فرد سومی که وثاقتش معلوم نیست شنیده که امام صادق (ع) چنین فرموده اند.  بنابراین سند این روایت ضعیف است و نمی توان با قاطعیت ادعا کرد که امام(ع) چنین فرموده اند.

دوم: بعد از آنکه شیخ طوسی (ره) این روایت را نقل کرده اند نویسندگان قرنهای بعدی مثل شیخ حر عاملی(قرن ۱۲) در وسائل الشیعه و دیگران نیز همان را تکرار کرده اند. بنابراین این حدیث منتسب به ائمه(ع) تنها یک روایت است که نخست توسط شیخ نقل شده و بعدها دیگران از او اقتباس کرده اند.

سوم: اگر متن کامل روایت را ملاحظه کنیم خواهیم دید که در بخش نخست روایت آمده که گریبان دریدن و سیلی به صورت زدن تنها در عزای پدر و مادر و برادر و بستگان (نسبی) – بجز فرزند – جایز است وگرنه کفاره دارد. این حکم شرعی در رساله های توضیح المسائل نیز آمده است. بنابراین اینکه زنان فاطمی برای امام حسین (ع) چنین عزاداری کرده باشند می تواند از این باب باشد که آنها بستگان نزدیک حضرت سیدالشهدا(س) یعنی خواهران و دختران و برادرزاده های حضرت بودند.
در هر حال باید “متن کامل روایت” ارائه شود نه اینکه یک بخش از روایت را برش دهیم و عجولانه نشر کنیم. اینکه امام(ع) فرموده باشند: سزاوار است برای عزای حسین (ع) گریبان دریده شود و … نیز می تواند ناظر به زنان خاندان سیدالشهدا(س) باشد و معلوم نیست عمومیت داشته باشد.

چهارم: روایت دیگری داریم که خراشیدن صورت را نهی می‌کند؛ شیخ مفید در الارشاد روایتی نقل کرده که می گوید امام حسین(ع) سفارش کرده بود که حضرت زینب(س) در عزای ایشان گریبان ندرد و به صورتش سیلی نزند:
« یا اُخَیَّه … لَا تَشُقِّی‏ عَلَیَ‏ جَیْباً وَ لَا تَخْمَشِی‏ عَلَیَّ وَجْها »
خواهر عزیزم! … (در عزاداری) برای من گریبانت را پاره مکن و صورتت را خراش مده!
منبع: شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۹۴

همچنین در لهوف ابن طاوس آمده که حضرت زینب (س) قبل از عاشورا وقتی ماجرای خواب امام حسین(ع) را شنیدند سیلی به صورت زدند امام حسین (ع) در واکنش به این اقدام فرمودند: “ما را (با این کار) دشمن شاد نکن”
منبع: اللهوف على قتلى الطفوف / ترجمه فهرى، النص، ص: ۹۰

پنجم: حتی اگر فرض بگیریم که سیلی زدن به صورت و گریبان دریدن درباره‌ی امام حسین(ع) برای همه مردم جایز است، باز هم باید به شرایط زمان و مکان توجه کرد زیرا گاهی کاری جایز است اما بخاطر شرایط خاص رسانه‌ای و تبلیغاتی و اینکه بهانه به دست رسانه های وهابی داده نشود ناگزیریم از شیوه های بهتری که به جای آن وجود دارد استفاده کنیم. این همانند آنست که مسلمانها در زمان پیامبر(ص) از کلمه «راعنا» استفاده می کردند که جایز بود ولی وقتی همین کلمه به ابزاری به دست یهودیان برای تمسخر مسلمانها تبدیل شد دستور الهی آمد که به جای «راعنا» از کلمه «انظرنا» استفاده شود که همان معنا را می رساند ولی قابلیت سوء استفاده ندارد. در همین خصوص به ترجمه و تفسیر آیه ۱۰۴ سوره بقره رجوع شود.

بنابراین، حدیثی که مورد استناد برخی برای مجاز دانستن خراشیدن صورت و لطمه زنی در هنگام عزاداری امام حسین (ع) قرار گرفته است به تنهایی قابل اتکا نیست.

و در پایان، ما در بررسی این حدیث، به فتوای آن دسته از مراجع عالیقدر تقلید که لطمه زنی را جایز نمی دانند تکیه کرده ایم زیرا آنها را اعلم می دانیم.

انتهای پیام/

نظرات

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط پایگاه خبری تحلیلی 8دی در وبسایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد، منتشر نخواهد شد.
ناشناس
چرا حدیثی که در توصیه (نه جایز بودن) لطمه است را بررسی میکنید که البته کار درست و منطقی هم همین است ولی احادیثی که در رد این امر وجود دارد را بدون بررسی مطرح مینمایید. مطلب بعد اینکه بررسی احادیث برای صدور فتوا در حوزه مراجع تقلید است نه کارشناسان این حوزه. کار کارشناسی هم نیاز به دقت بالا در بررسی سند و متن دارد نه اینکه به صورت سطحی تنها برای اثبات حرف مدعی بخواهیم چند حدیث و استدلال‌های شخصی را در کنار هم بچینیم و نظر خود را به کرسی بنشانیم.
ناشناس در پاسخ به
خخ
مجید صدقی
نهایت کم لطفی در این تحقیق لحاظ شده.در زیارت ناحیۀ مقدّسه روایت شده است که اهل حرم سیّدالشهداء علیه السّلام در عزای بر ایشان بر صورت ها زدند:و علی الخدود لاطمات(بحارالأنوار: ۹۸/۲۳۹و۳۲۲٫)و نه تنها اهل حرم سیّدالشهداء علیه السّلام که حوریان در عزای حسین علیه السّلام بر صورت ها زدند:و لطمت علیک حورالعین(بحارالأنوار: ۹۸/۳۲۲٫)و شیخ مفید نیز چنین نقل می کند که:فی روایه حیث ینقل حدیث الحسین (علیه السّلام) مع أخته زینب (سلام الله علیها)… ثم لطمت وجهها و هوّت إلی جیبها و شقتها و خرّت مغشیا علیها(بحارالأنوار:۴۵/۲؛الارشاد:۲/۹۳؛الاحتجاج:۲/۳۰۷؛إعلام الوری:۲۳۹؛الملهوف:۱۷۷؛مثیرالاحزان:۱۰۰٫)و همچنین هنگامی که سیّدالشهداء علیه السّلام مقابل لشکر دشمن خطبه خواندند، روایت شده است که:فلماّ سمع بناته و أخته زینب کلامه بکین و ندبن و لطمن و ارتفعت أصواتهن(الملهوف:۱۶۲٫)و همچنین هنگامی که امام در خیام لحظه ای به خواب می روند و خواب جدّ و پدر و مادر و برادرشان را می بینند روایت شده است که:جلس الحسین فرقد ثم استیقظ و قال: «یا اختاه! إنی رأیت الساعه جدّی محمّد صلی الله علیه وآله وسلّم و أبی علیاً و امی فاطمه و أخی الحسن و هم یقولون یا حسین! إنک رائح إلینا عن قریب، قال الروای: فلطمت زینب وجهها و صاحت و بکت(الملهوف:۱۶۶٫)علاوه بر این که فعل حضرت زینب سلام الله علیها فعل معصوم می باشد؛ همه این موارد در مقابل امام معصوم صورت پذیرفته و حضرت هیچ نهیی نمی فرمایند. لذا تقریر معصوم مهر تأیید دیگریست برآن؛ بلکه طبق روایت «تهذیب الأحکام» امام صادق علیه السّلام امر به لطمه زدن در این مصیبت فرموده است. همچنین در مقامی که حورالعین در عالم علوی لطمه می زنند، جای هیچ گونه اعتراضی نیست
ملکی معاف در پاسخ به مجید صدقی
درباره سند زیارت ناحیه که آیا واقعا منسوب به امام زمان (عج) است و با سند معتبر یاز ایشان نقل شده یا مربوط به مرحوم شریف مرتضی (برادر مولف نهج البلاغه) است یا توسط شخصی دیگری نوشته شده در میان علما گفتگوست. سایر روایاتی که اشاره کردید نیز اگر لطم بر صورت را تجویز کند برای خاندان نسبی است نه عموم عزاداران. ضمنا باید سند یکایک روایات بررسی شود. توجه بفرمایید که مقاله ما جوابی بود به کسانی که یک روایت ضعیف السند را برش داده بودند و به عنوان «سخن امام صادق ع» نشر می دادند و مدعی بودند باید در عاشورا صورتها را زخمی کرد! بنابراین ما خواستیم این عزیزان را در مقابل برخی از متون دیگر روایی قرار دهیم وگرنه در مقام صادر کردن فتوا نبودیم و نیستیم و هرکسی باید از مرجع خود تقلید کند. سخن ما اینست که با قاطعیت و جزم نباید هر حدیثی را به اهل بیت ع منسوب کرد و نتیجه گیریهای ا«چنانی ارائه نمود.
ملکی معاف در پاسخ به مجید صدقی
برادر ارجمند! معلوم است شما متن کامل مقاله را نخوانده اید زیرا پاسخ شما در متن مقاله آمده : " اگر متن کامل روایت را ملاحظه کنیم خواهیم دید که در بخش نخست روایت آمده که گریبان دریدن و سیلی به صورت زدن تنها در عزای پدر و مادر و برادر و بستگان (نسبی) – بجز فرزند – جایز است وگرنه کفاره دارد. این حکم شرعی در رساله های توضیح المسائل نیز آمده است. بنابراین اینکه زنان فاطمی برای امام حسین (ع) چنین عزاداری کرده باشند می تواند از این باب باشد که آنها بستگان نزدیک حضرت سیدالشهدا(س) یعنی خواهران و دختران و برادرزاده های حضرت بودند. در هر حال باید “متن کامل روایت” ارائه شود نه اینکه یک بخش از روایت را برش دهیم و عجولانه نشر کنیم. اینکه امام(ع) فرموده باشند: سزاوار است برای عزای حسین (ع) گریبان دریده شود و … نیز می تواند ناظر به زنان خاندان سیدالشهدا(س) باشد و معلوم نیست عمومیت داشته باشد. "
ناشناس
شما اگه نخواهید قبول کنید بگید دوست نداریم قبول کنیم دیگه چرا فلسفیش می کنی
مهریار
سلام چرا مجتهدین در بعضی مثله اتفاق نظر ندارن مردم گاهن در دو راهی قرار میدن مجتهدی رد میکنه ودیگری قبول و اختلاف بین حسینیون
ناشناس در پاسخ به مهریار
سلام علیکم شما با تحقیق درست مرجع خود را مشخص می کنید(مرجع باید شرایط را از نظر اسلام و اهل تشیع داشته باشد) من به شما آیت الله العظمی سید علی خامنه ای (رضوان الله تعالی علیه) را به شما پیشنهاد می کنم. بعد به فتوای مرجع خود عمل کنید. درباره مسئله بنابر احتیاط واجب هم شروطی دارد که با جستجو می تواند مطالعه کنید.
مصطفی
مطلب عام و دقیقی نیست...
ناشناس در پاسخ به مصطفی
این بحث ها هیچ فایده ایی ندارد_امام حسین(ع) خیلی زحمت ماراکشیده است_بایدپای مکتب امام حسین جون داد...
مصطفی هارونی در پاسخ به مصطفی
اصلا باید پای مکتب امام حسین جون داد_چون امام حسین(ع) خیلی زحمت ماراکشیده است...
علمدار
عالی واقعا استفاده کردیم ما اگر مسلمان و محب و شیعه واقعی باشیم باید رعایت کنیم
ناشناس در پاسخ به علمدار
من کاری با علمای شیعه ندارم برای حسین لطمه که سهله باید جون بدیم جون حسین جان جونمو برات میدم
علی در پاسخ به
هیچ‌کس مخالف جون دادن واسه امام حسین نیست...فقط بعضی بدعت ها وارد دین شده که صحیح نیست...کدام یک از امامان بعد از واقعه عاشورا لطم یا قمه زدن؟
ناشناس در پاسخ به علی
سلام امام سجاد و آقا حجت ابن الحسن به راحتی در نظرات راجع به آقا امام زمان راهنمایی میشید و در رابطه با امام سجاد با کمی مطالعه و تحقیق پیدا می‌کنید.یا علی
ناشناس در پاسخ به علمدار
حداقل ۴ تا فتوا بخون
ناشناس
سلام علیکم . هر چند حدیثی که بررسی فرمودید به ظاهر ضعیف است ولی لطمه زنی و صورت خراشیدن در عزای سید الشهدا (علیه السلام) ذیل روایاتی با کلید واژه هایی نظیر لطم ، شق و جزع تعریف میشود که روایات آن محکم و از کتاب شریف کامل الزیارات است . لطفا اون روایات رو هم ذکر بفرمایید و در محل خودشان به بحث و پژوهش بگذارید .
ناشناس در پاسخ به
خدا خیرت بده
ناشناس
چقدر ضعیف جواب دادید...
ناشناس
اصلا از کجا معلوم شما درست بگید
محمد امین مرادی
دوست عزیز و گرانقدر شما فرمودید نظرات مراجع تقلید رو ارجح دونستید،به غیر از ایت الله مکارم شیرازی چه کشی اینکار را جایز ندانسته؟ ایا فتوای معروف ایت الله نائینی رو نشنیده اید؟اون رو هم میخواید بگسد معتیر نیست؟ ایت الله خوی،ایت الله گلپایگانی،ایت الله خامنه ای،چه کسی از امام خمینی بالاتر که اینکار را جایز دانسته؟ایت الله سیستانی چطور؟ شما دارید بیعت میزارید گردن خوانندگان این مطلب،در دنیای باقی و اخرت باید جواب پس بدهید. انشالله عاقبت به خیر بشوید
ناشناس
سلام علیکم . من یه سوال میخواستم بپرسم از شما و اون اینکه اگه خدایی نکرده دور از جون از صبح تا غروب همه زندگیتو بکشن ، پسرات ، رفیقاتو ، بچهاتو ، برادراتو و آخرشم تیر به گلوی بچت بزنن و به ناموست بی احترامی کنن و خونتونو آتیش بزنن و حقیر و ذلیلتون کنن چکار می‌کنی ؟!!! تا آخر عمرت چطور زندگی میکنی ، اون لحظه ها فقط میتونی گریه کنی ؟!!! اگه عمق فاجعه کربلا رو درک میکنید باید بفهمید که لطمه زدن و خون ریختن و جزع و فزع و پیرهن پاره کردن هیچی نیست ، اوج‌ مصیبت یعنی اینکه امام صادق فرمود همه برای حسین بمیرند اسراف نیست . اگه می فهمید که اسارت ناموس و زینب و اهلبیت علیهم السلام یعنی چی کمی از این شیطنت هاتون و بازی با عقاید جوونا دست بردارید ، خیلی عرضه دارید برید مملکتتونو درست کنید . کار روایات رو بذارید به علما و مراجع اونا خودشون بهار بلدن چه روایتی درسته و چی غلط شما وارنا کتاب خوندی و دوتا حرف شنیدی لطفاً نیا بگو چه روایتی درسته چی غلط ، انواع روایات داریم هر روایت رو نمیگن ضعیف ، رجال داریم درایه داریم بعد تطابق با اصول و قرآن داریم اینا کار هر پاپتی نیست بذارید به اهلش بررسی کنن ...
در حاشیه