۸دی نیوز: ۱۱آذر سالگرد شهادت یکی از دلیر مردان ایرانی است. آن هنگام که بیگانگان و چپاولگران، ایران را اشغال نمودند و حاکمان بزدل و وابسته ایران نیز همچون بردگانی خود را در اختیار اربابان برون  مرزی قرار دادند، مردی از حوزه علمیه رشت پرچم مبارزه همه جانبه را بردوش کشیده و در مقابل بیگانگان ترسی به خود راه نداده و در گفتگوها و مذاکرات با اشغالگران، قهرمانانه ایستادگی کرده و هرگز راه را برای سوء استفاده بیگانگان باز نکرده و فقط روی ارزشهای دینی پافشاری نموده است.

انگلیسیها طی مذاکراتی با نهضت جنگل گفتند پادشاه انگلیس حاضر است با کمال میل حکومت جنگل را در ایران به رسمیت بشناسد. میرزا می گوید برای من و همکارانم تشکیل یک حکومت مقتدری زیر نفوذ شما مقرون به افتخار نخواهد بود

نهضت جنگل با انگلیسی ها و قوای انگلیس  مذاکراتی داشتند. پس از خروج روسها انگلیسی ها هم می خواستند سپاهیان خود را از همدان، قزوین و گیلان به تفلیس برسانند. آنها می خواستند حاکمیت بحر خزر جهت مقابله با کمونیستها را در اختیار داشته باشند.این تصمیم انگلیسی ها با مقاومت قوای جنگل روبرو شد.

انگلیسیها طی مذاکراتی با نهضت جنگل گفتند پادشاه انگلیس حاضر است با کمال میل حکومت جنگل را در ایران به رسمیت بشناسد. میرزا می گوید درست است که پیشنهاد شما صد در صد به نفع ماست ولیکن جنگل معتقد نیست که در روش متخذه ی خویش تغییراتی بدهد و زیر بار چنین معامله ای برود و بنابراین قبول چنین  پیشنهادی از ما ساخته نیست.برای من و همکارانم تشکیل یک حکومت مقتدری زیر نفوذ شما مقرون به افتخار نخواهد بود.

پس از عدم قبول میرزا، انگلیسیها به قصد عبور از رشت سنگرهای جنگلی ها را به شدت مورد هجوم قرار دادند.و درگیریهای پارتیزانی فراوانی همواره بین جنگل و انگلیسی ها رخ می داد.

انگلیسی ها دست به غارت خانه های برخی سران جنگل زدند و بعضی خانه ها را به آتش کشیدند.آنها  نظمیه، عدلیه، بلدیه(پلیس، دادگستری، شهرداری) را منحل کردند و حکمران رسمی گیلان را به تهران فرستادند و قحطی مصنوعی درست کردند تا مردم نسبت به نهضت جنگل بدبین شوند.

تنظیم معاهده صلح با انگلیسی ها

وقتی نهضت جنگل به پادگان انگلیسی در رشت حمله کردند(مرداد۱۲۹۷) همین امر موجب شد معاهده ای بین نهضت جنگل و انگلیسیها تنظیم شود.چون انگلیسی ها مدام مورد هجوم قوای جنگل قرار می گرفتند تصمیم به مذاکره و معاهده گرفتند در عین حال که جنگلیها از قحطی بوجود آمده نگران بودند ولی بی میل به متارکه ی جنگ هم نبودند لیکن در گفتگو و مذاکره حواسشان جمع بود تا نقطه ضعف نشان ندهند.

۲۲مرداد ۱۲۹۷ شمسی(اوت ۱۹۱۸)فرمانده انگلیسی با نمایندگان نهضت دیدار داشت و ۸ ماده را موافقت کردند که از آن به معاهده صلح یاد می شود.

۱_نهضت جنگل متعهد شدند قوای مسلح در راه قزوین _انزلی را از حمله به انگلیسی ها بازدارند.

۲_نهضت جنگل متعهد می شود که صاحب منصبان خارجی را اخراج نموده و از دولتهایی که با انگلستان در حال جنگند صاحب منصب استخدام ننماید.

۳_آذوقه لازم برای لشکر انگلیس فراهم شود تا نظامیان انگلیسی مسلح به مناطق گیلان هجوم نبرند.

۴_نهضت جنگل اسرای دولت انگلیس را آزاد کنند و اسرای جنگل در هر نقطه ای باشند را تحویل بگیرند.

۵_نمایندگان نظامی انگلیس متعهد می شوند در امور داخلی ایران مداخله ننمایند.

۶_نمایندگان انگلیس قول می دهند به هیچ وجه در مقاصد اتحاد اسلام مادام که مربوط به پیش بردن منافع دشمنان انگلیس نباشد، ضدیت ننمایند.

۷_از اهالی دعوت می شود برای حفظ خود حاکمی به طور موقت انتخاب کنند تا حکومت ایران نماینده اش را بفرستد.

۸_نمایندگان طرفین متعهد می شوند که قوای مسلح آنها به هیچ وجه داخل شهر نروند.

انگلیسی ها و قحطی مصنوعی

در گزارشهای آن زمان آمده که انگلیسیها برنجهای مردم را می خریدند و احتکار می کردند. مقاطعه کاران ایرانی و عناصر سود پرست را به این نقشه انگلیسی تشویق می کردند تا مایحتاج مردم را به انگلیسی ها بفروشند.و با این گونه اعمال انگلیسی ها قحطی مصنوعی ایجاد می کردند.

عهدشکنی انگلیسی ها

البته انگلیسی ها پس از تنظیم این قرارداد به دنبال تزلزل در بین نیروهای جنگل بودند.

یاران میرزا زیر بمبارانهای هواپیماهای انگلیسی جان دادند و در جنگلهای گیلان ۲۰ هزار قوای دولتی و انگلیسی به دنبال میرزا و یارانش می گشتند. میرزا به فومنات بازگشت او خود را در مقابل دولت مرکزی و انگلیسی تنها یافت.

وثوق الدوله(نخست وزیر)به میرزا کوچک وعده داد تا در صورت حمایت از قرارداد(بین ایران و انگلیس)امتیازاتی به وی بدهد که میرزا تسلیم او نشد.

سران انگلیس هم به میرزا پیشنهاد دادند به سیاست انگلستان اعتماد کند تا پادشاه انگلستان هم سیاست داخلی میرزا را به رسمیت بشناسد ولی میرزا کوچک زیر بار حمایت از این قرارداد نرفت.

وثوق الدوله(نخست وزیر)به میرزا کوچک وعده داد تا در صورت حمایت از قرارداد(بین ایران و انگلیس)امتیازاتی به وی بدهد که میرزا تسلیم او نشد.

میرزا کوچک در انتهای عمر شریف خود دست به نگارش نامه هائی زد برای دولتها، سران و یا فرماندهان شوروی،۲ نامه به (مدیر امور انقلابی شوروی)_با سفیر کبیر شوروی(روتشتاین)

میرزا کوچک با ورود رضاخان(سردار سپه) به امام زاده هاشم رفت و تسلیم شدن خالو قربان( ۲۲ مهر سال ۱۳۰۰) و خیانت و تسلیم برخی افراد مثل خالو قربان و احسان الله خان و کشته و اسیرو زخمی شدن عده زیادی از یاران نهضت در آبان۱۳۰۰ به امید گردآوری مجدد دوستان و یاران نهضت به سوی کوههای خلخال راه افتاد و در برف و بورانهای کوه ها از پای درآمد و بدست دشمنان قدیمی اش در ۱۱ آذر ۱۳۰۰ سر از تنش جدا شد و بدین گونه با شهادت میرزا کوچک دولت مرکزی و دشمنان خارجی نفسی تازه کردند.

ما به روح بلند این سردار بلندآوازه ی گیلان زمین دورد میفرستیم

قسمتهایی از یادداشت حسن کربلایی در رثای شهید میرزاکوچک خان