سرویس سینمایی ۸دی؛

فیلم سینمایی Spotlight/ “نورافکن”، فیلمی زندگینامه‌ای ،جنایی، به کارگردانی توماس مک‌کارتی و نویسندگی جاش سینر و توماس مک‌کارتی می باشد که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد.

این فیلم داستان واقعی از زمانی را شرح می دهد که روزنامه بوستون گلوب توانست از رسوایی عظیم کودک آزاری و مخفی کاری در داخل قلمرو کلیسای کاتولیک محلی پرده بردارد که پایه های کل کلیسای کاتولیک را لرزاند. Spotlight نام گروهی ۴ نفره در روزنامه است که در رابطه با موضوعات حساس دست به افشاگری زده و آن را در کانون توجه قرار می دهند.

نقد فنی فیلم:

این فیلم با مضمونی افشاگری برشی از واقعیت را برای مخاطب نشان می دهد پس پیش از اینکه بخواهد حقیقتی را به مخاطب نشان بدهد قبل از آن مخاطب آن را می داند و از روندی که فیلمنامه طی می کند مشخص می شود که فیلم از ابتدا نسبت به کارکرد سینما فاصله دارد و مخاطب خود را در معرض یک غافلگیری شگفت زده، یک هیجان و تجربه ای متفاوت و یا یک پیام ندانسته ای نمی بیند.

فیلم را از اول که آغاز می شود می توان پایانش را پیش بینی کرد همانگونه که اگر از آخر نیز تماشا کنیم می توانیم بی عنصری و علتی فیلمنامه را درک کنیم. فیلمنامه ای که بدون رابطه علت معلول شکل گرفته و بدون دلیل داستان را بهم می پیچد و گویا این علت گم شده که باید در فیلم نمایان می شد، در ذهن کارگردان و در بیرون داستان متولد شده است.

تقریبا تا نیمه داستان دکوپاژ و روند قصه بسیار آرام دنبال می شود و در مضمون سعی می کند مطالب تازه تری را نشان دهد که حالت شعار گونه پیدا می کند و موضوعی را که برای افشاگری انتخاب کرده اند برای مخاطب متفاوت می شود و به زبان ساده تر خواب آلود!

شخصیت پردازی گروه ۴ نفره برای مخاطب اول عنوان می شود و بعد نمایش میدهد که در عنوان آنها را شجاع، حقیقت جو و تاثیرگذار در جامعه معرفی می کند اما در ادامه آنچه که می بینیم بسیار احساسی هستند که به دنبال حقایقی می گردند که بازخورد های سیاسی دلخواه آنان را دنبال کند و البته بسیار محافظه کار و از تاثیرشان در جامعه فقط چندین تماس و اشغال تلفن دفتر کارشان را می بینیم که عملا به رویداد خارق العاده ای نمی انجامد.

بیشترین زمان فیلم سعی دارد پروژه شخصیت پردازی و حق به جانب بودن این گروه را در نظر مخاطب موجه جلوه دهد و در واقع از تاثیرگذاری این گروه غافل است. این دکوپاز طولانی می توانست با یک میزانسن هدفدار و یا یک دیالوگ آشنا که مخاطب را به یاد موضوعی قدیمی و تاثیرش که در ذهن ها به جا مانده بود استفاده کند که در اینصورت می توانست نیمه دوم فیلم بر نیمه اول آن چیره شده و حداقل مخاطب با یک درام جدی همراه باشد تا به جای اینکه شعار گونه در طول فیلم خود را حق به جانب مطرح کند.

فیلم مدام قصد دارد که با قاب بندی ها و دیالوگ ها مخاطب را به حقایقی کنجکاو کند که از آن بی خبرند در حالیکه هرچه تلاش می کند بیشتر دور می شود و برچسب سیاسی کاری را که همزمان است با دوران انتخابات در امریکا، بیشتر برای خود خریداری می کند.

مضمون زدگی کارگردان که فیلم را برای مصرف داخلی جامعه نیز بی اثر کرده به اندازه ای است که بیشتر به نظر می رسد قصد دارد در تعاملات سیاسی و فیلمسازی هالیوودی جا پای خود را مستحکم تر کند بیش از اینکه بخواهد مخاطب را در مقابل پرده بزرگ شگفت زده کند.

نقد محتوایی فیلم:

فیلم سینمایی “نورافکن” که برگرفته از رویداد واقعی می باشد، در پس زمینه ی محتوایی خود به هیچ وجه به دنبال کارکرد سینمایی و رسانه ای برای مخاطب نیست و آرمان گرایی هالیوودی در سطح بین المللی را در تاروپود خود جستجو نمی کند. این رویداد حامل محتوایی است که برای همان جامعه مورد نقد و تحسین واقع می شود و فیلمنامه اش طوری نگاشته شده است که فقط بتواند در برآوردها و درگیری های انتخاباتی امسال در ایالات متحده هم از لحاظ اسکاری و هم از لحاظ تاثیر سیاسی نقشی را ایفا کرده باشد.

درون مایه ی فیلم شامل دو لایه است و تنها دلیل آن را می توان در این مورد جستجو کرد که کارگردان به همان نسبت که در پی کارکرد داخلی می گردد ، با یک نیم نگاهی به جهان پیرامون بدش نیامده که بار معنایی فراملی را نیز اندکی به دوش بکشد اما به همان اندازه نیز سعی می کند از شلوغ کاری های دیگر فیلمهای هالیوودی در نمادپردازی و معناپردازی ها پرهیز کند و علاوه بر پیشبرد داستان اصلی تنها از یک لایه آرام و بی دردسر استفاده می کند.

این فیلم شامل دو بخش ۱:داستان اصلی و ۲: نگرش یهودی حاکم بر داستان ، بهره می گیرد.

طبق داستان گروهی ۴ نفره که متعلق به روزنامه بوستون گلوب می باشند مامور کشف اسرار پنهان و افشاگری موارد حساس در جامعه هستند که در نهایت منجر به سرو صداهای زیادی می شود. افشاگری اینبار آنها مربوط به تجاوزهای جنسی کلیسای کاتولیک به کودکان که ابتدا با چند نمونه انگشت شمار روبرو هستند که بعد از تحقیقات به رقم ۹۰ تجاوز می رسند.

این قضیه پیش از اینکه بخواهد رنگ حقیقت و معما را به خود بگیرد در واقع همان دامن زدن به اختلافات اعتقادی بین مذاهب مسیحیت، نژادپرستی هایی بوده که از ادوار گذشته تاکنون به اشکال گوناگون مورد بهره برداری های جناحی ، سیاسی در جامعه امریکا شده است و همیشه از منظر فطری و عقلانی که بخواهد حقیقت و سلامت این قضیه را تضمین کند با در نظر گرفتن همه پرچمداران این دعوی، دوری و فرار از واقعیت محور اجتناب ناپذیر این قضیه بوده است.

در فیلم پیش از اینکه حقیقت بخواهد به عنوان یک معما در نظر گرفته شود و قهرمانان داستان به دنبال کشف آن باشند، حقیقت مورد کندکاو هم از پوسته ی جدی خود به مانند یک شعار بیرون زده و هم مخاطب نسبت به آن چیزی که فیلم می پندارد تشنه آن هستند، آگاه و سیراب اند. این مسئله به این معناست که بیننده از فیلم جلوتر حرکت می کند و نقطه ضعف بزرگی برای فیلم در روی پرده است زیرا در اینصورت مخاطب از هیچ چیز غافلگیر کننده ای روبرو نخواهد بود.

افشای حقیقت از جمله اصلی ترین مواردی است که در فیلم مدام طرح مسئله می شود و قصد دارد که افشاکنندگان را افرادی دغدغه مند توصیف کند اما تناقضی واضحی که در اینجا نمایان می شود محافظه کاری و پیدا کردن راهی صحیح برای غلبه بر سیاسی کاری های احتمالی است.

حقیقت مسئله ای فطری و هم ذات پندارانه بوده که اگر موضوعی را در سطح وسیع دربرگیرد تمامی لایه های معماگونه و پنهان آن را روشن می سازد که به خودی خود نقش یک سپر و محافظ را در برابر هرگونه سیاسی کاری های احتمالی ایفا می کند و عملا در اینجا صورت محافظه کارانه ای که شخصیت های داستان را شکل می دهد نقض می شود.

حتی در سکانسی فیلم نقش ضد خود را بازی می کند و مخاطب را هرچند که در سطحی پایینی صورت می گیرد، دچار ابهام و سردرگمی می کند. در سکانسی یکی از خبرنگاران به طور اتفاقی در تحقیقات خود با یکی از روحانیان کلیسای کاتولیک که دارای اتهاماتی بود برخورد می کند. آن کشیش ضمن تایید اتهام به طور کوتاه توجیح به ظاهر فلسفی را برای کار خود عنوان می کند و علاوه بر آن از لحاظ ظاهر شخصیتی مهربان و دوست داشتنی نیز تصویر شده بود.

روال داستان بعد از این سکانس به گونه ای رقم می خورد که به خوبی می توان درک کرد که فیلم به دنبال حقیقت نیست و حداقل دچار تشویش است بلکه محتوای کندکاو شده تنها در داستان و بین بازیگران محصور می شود و مختص همانجا است و حقیقتی که طرح مسئله شده به درستی شکل نگرفته و رها می شود.

در لایه دوم فیلم ما با سردبیر تازه وارد این روزنامه مواجه هستیم که استارت اولیه و انگیزه شروع این افشاگری از سوی او به این گروه وارد شده بود.

در چندین سکانس توسط دیالوگ ها به مخاطب می فهمانند که او فردی یهودی بوده و دارای اعتقاداتی این چنینی است. شخصیتی بسیار آرام ، عاقل، منطقی که مبارزه علیه کل سیستم کلیسای کاتولیک را در دستور کار خود قرار می دهد.

نفش یهودی به عنوان رئیس که با یک رهبری درست در یکی از قویترین رسانه امریکایی محور اصلی ماجرا می شود و می تواند اهداف خود را به عنوان مغز متفکر به پیروزی برساند.

از آنجایی که این وقایع در زمان ۱۱ سپتامبر رخ می دهد حتی در سکانسی کوتاه او با کمال تعجب از حمله تروریسی به برج های دوقلو از تلویزیون شاهد این ماجراست؛ با چهره ای گنگ و بی خبر. در حالیکه گمانه زنی ها از آن حادثه ی ساختگی توسط دولت امریکا بر این بود که مغز متفکر این حادثه صهیونیست های به ظاهر یهودی بودند و همه ی آنها آن روز را در ساختمان ها حاضر نبودند!

این مبحث اگر هم در حد حرف و گمانه زنی باقی بماند، در مسائل دیگر می توان نفوذ یهودیت انحرافی و نژادپرست که در فیلم ابعاد منفی را از او تبرعه کرد را در لابه لای سیاست ها و حتی روند فیلمسازی ایالات متحده به وضوح دید.

این فیلم نیز که با همان نگرش برای مصرف داخلی جامعه امریکا تولید شد پیش از آنکه بخواهد به دنبال حقیقتی برای اصلاح امور بگردد، به دنبال اثبات حاکمیت یهود و رابطه مستقیم  اراده و فطرت آنان با حقیقت و روشی پاک است.

چیزی که کارگردان را دغدغه مند می کند اعتبار گرفتن در نزد این سیستم بوده و با اشاره ای کوچک به حادثه ۱۱ سپتامبر هم ادعای میل به فراملی بودن فیلم خود را ثابت می کند و هم خود را در نزد این تفکر خودشیرین خواهد نمود.

فیلم “نورافکن” به دنبال مسئله ای نیست که آنطور از آن یاد می کند، بلکه با روندی زیرکانه و بسیار هوشمندانه و حتی دو شخصیتی قصد قرار گرفتن خودش در کانون توجه جریانی را دارد که اتفاقا مسیر پر رمز و راز و به دور از حقیقت را برای آن می توان پیش بینی کرد و آنچنان که در دهه های گذشته اگر فیلمی سیاسی تولید می شده و تاثیر مستقیم در اتفاقات سیاستمدارانه ایجاد می کرده است اما با روند تاریخ امروزه Spotlight از این تاثیر دور شده و بلعکس اگر فیلمی در سالهای دور از مدار هنری فاصله می گرفته برای جا باز کردن دست به گفتاری سیاسی می زده و موفق به رسیدن به هدف نمی گشته اما امروزه با کوچک ترین آورده سیاست زده ای می تواند از رسالت فطری هنری دور شده و حتی اعتبار هنری هرچند سیاسی دریافت نماید.

با حرکتی که این فیلم از خود بروز داد ثابت کرد که می توان با سیاست زدگی در هنر هالیوودی هم به کانون توجه نزدیک شد.

منتقد: محمد جواد فلاح