سرویس سینمایی ۸دی؛

فیلم سینمایی ناگفته های دراکولا / Dracula Untold فیلمی اکشن، تاریخی و ترسناک به کارگردانی گری شور محصول ۲۰۱۴ امریکا بوده که با هزینه ۷۰ میلیون دلاری تولید شده است.

نقد فنی:

یک فیلمنامه با تم تاریخی و تخیلی با مفاهیم و نماد پردازی آشکار روی داستان که نسبت به فیلمهای مشابه در ژانر خود فضا و مضمونی متفاوت را ایجاد می کند. به خصوص که بعد از آغاز داستان که با نریشن پسر بچه ای است که موضوع فرعی اما پیوند زننده داستان اصلی است بسیار بی منظور کار شده و در ادامه هم نقطه آغاز فیلم با شروع داستان درهم تنیدگی دیده نمی شود که مخاطب را در اواسط قصه به دلیل نامفهوم بودن ابتدا که به دلیل تندی کار است ، دچار سردرگمی می کند.

هرچند باید اشاره کرد که فیلمنامه اثر با الهام از رمان رمان دراکولا نوشته برام استوکر بوده که با یک موضوع تاریخی به ثبت رسیده است.

حتی در یک سوم پایانی کار رابطه علت معلولی ضعیف عمل می کند و بیشتر بر اساس میل کارگردان مناسبات و گره های فیلم باز می شود نه بر اساس روند صحیح قصه در فیلمنامه.

فیلمی در مدت کمتر از صد دقیقه که با وجود زمان کمش فقط در پی بیان موضوع در دکوپاژ شتاب زده عمل کرده و کارگردان هرچه سریعتر سعی می کند تا به آخر فیلم برسد.

تدوین کار توانسته تا حدودی نظم و ترتیبی به سرعت دکوپاژ بدهد که با موسیقی و افکت های زیاد صوتی این ضرباهنگ حالت خوبی به خود گرفته است.

اگر دیالوگ هایی که اینقدر رو نوشته شده است و جلوه های ویژه را از کار کم کنیم، به هیچ وجه در بازی بازیگر خبری از شخصیت پردازی برای بیننده نیست تنها این کار از روی گریم های صورت شکل داده شده و تمام این کارها با تکنیک های دیجیتالی و دیالوگ ها سطحی انجام می شود که این عمل مخاطب و موضع گیری ها در رابطه با فیلم به گونه ای هدایت می کند که در نهایت می تواند به شکست تجاری اثر نیز بپردازد.

شاید بتوان عنوان کرد که تنها نقطه بارز فنی فیلم که خوب از کار درآمد، میزانسن و فضاسازی خوف آلود همراه با یک درام عاشقانه و فضایی ترسناک بود که نسبتا به درک فیلم توسط مخاطب کمک می کرد اما در برخی سکانس ها به خصوص در سکانس های پایانی به قدری جلوه های ویژه کامپیوتری بسیار آبکی و آماتور بود که در ذوق بیننده می زد و فضای باور پذیر را در آخرین سکانس ها از منظر بینندگان تحت تاثیر منفی قرار می دهد.

ناگفته های دراکولا در مقایسه با رقبای هم سطح خود هزینه کمتری را در برگرفته است و شاید برای گری شور کارگردان جوان فیلم که بتواند خود را در ژانری متفاوت محک بزند و علاقه هالیوود را به دست آورد هزینه زیادی باشد.

نقد محتوایی فیلم:

فیلم سینمایی ناگفته های دراکولا برداشتی تاریخی از دوران حکومت عثمانی ها در سال ۱۴۴۲ می باشد که البته این برش تاریخی با تخیل کارگردان درهم آمیخته شده تا ناگفته هایی را به مخاطب بیان کند که در حقیقت متعلق به زمان حال و گفته هایی جدید می باشد.

در فیلم ما شاهد سه مرحله ۱:تعریف تاریخی ۲:روند تحریفی ۳: نتیجه گیری فلسفی ، هستیم که این سه مرحله حاوی دو لایه جدا از هم در فیلمنامه داستان می باشند که در لایه نخست که پیش روی مخاطب قرار می گیرد جریان اصلی قصه که با تاریخ و تخیل کارگردان همراه است و در لایه زیرین که حتی در دیالوگ ها هیچگونه اشاره به آن نبوده و کاملا القایی پیش می رود؛ مبحث اسلام ستیزی در مقابل دین مسیحیت است.

در مرحله اول فیلم اقدام به تعریف تاریخی می کند و رویدادهای سال ۱۴۴۲ را برای بیننده بازگو می دارد، ناگفته های دراکولا جریانی است که قبل از آن بهتر است به گفته های تاریخ که با واقعیت سندیت بیشتری دارد رجوع کنیم.

زمانی که فیلم از آن سخن می گوید مربوط به دورانی می باشد که امپراطوری عثمانی به عنوان یک قدرت سیاسی مسلمان در منطقه مدیترانه بین سالهای ۱۲۹۹ تا ۱۹۲۲ میلادی که حدود ۶ قرن می شود حکومت می کردند. دولت عثمانی، به ‌عنوان بزرگ‌ترین و پهناورترین دولت اسلامی پس از فروپاشی خلافت عباسیان شناخته می‌شوند. در این دوران آنان به جنگچویانی هولناک در زمین و دریا شهرت داشتند.

ینی‌چری (ترکی استانبولی: yeniçeri) یا جان نثار یا ینگی چریک به معنی چریک نو از واحدهای ویژه ارتش امپراطوری عثمانی محسوب می شدند. شیوه سربازگیری آنان به این گونه بود که فرزندان پسر مسیحی به گروگان گرفته شده توسط ترکان عثمانی را به خانواده های ترک مسلمان می سپردند و آنان مسلمان پرورش و تربیت می شدند و با گذراندن آموزشهای دینی و نظامی به ارتش عثمانی ملحق می شدند. این روش در سال ۱۸۲۶ توسط سلطان محمود دوم لغو گردید و بیشترشان در سده نوزده میلادی در پی شورش ایشان بدست سلطان محمود دوم به قتل رسیدند.

بر اساس داستانی که فیلم بیان می دارد یکی از پسرانی به نام ولاد سوم (Vlad III) که به عنوان ینی چری به امپراطوری عثمانی آورده شده بود تبدیل به جنگجویی بزرگ می شود و لقب خود را دراکولا (Drăculea) می گذارد اما طبق اسناد تاریخی او فرزند ولاد دوم (Vlad II)، ملقب به دراکول (Dracul)، فرمانروای وقت افلاخونیه (رومانی کنونی) بود. در زبان رومانیایی، کلمه دراکو به معنی اژدها و دراکولا به معنی پسر اژدها به کار می رود و از این رو که او عضو انجمن مخفی به نام “فرقه اژدها” بود این نام را برای خود برگزید.

در واقع بر اساس تاریخ ولاد دوم و پدر دراکولا فردی ظالم بود که در یک قراردادی بین او و دولت عثمانی در سال ۱۴۴۴ پسر نوجوان ولاد دوم که همان دراکولا باشد به عنوان گروگان به عثمانی تحویل داده شد و این پسر نوجوان از همان ابتدا فردی نافرمان و دارای خویی ستیزه جو بود. بعدها او از بند عثمانی ها رها شده و در منطقه ترانسیوانیا در رومانی به حکومت می رسد. شخصیتی که تاریخ از او یاد می کند بسیار هولناک و ظالم است و مردمانش را با دلایل اندک و کم اهمیت شکنجه داده و به قتل می رسانید. داستانهایی هم که از او در اسناد تاریخی یاد شده است باعث وحشت خوانندگان می شود.

اما آنچه که در فیلم نشان داده می شود شخصیتی آرام ، خواهان صلح، مسیحی و خانواده دوست است و حتی اشاره اندکی که به جنایات او می شود علت آن را به خاطر هم پیمانی و دستور دولت عثمانی نشان می دهد که طبق تاریخ این یک تحریف است.

بعد از سکانس ابتدایی توضیح تاریخی، فیلم وارد مرحله دوم و تحریف می شود به گونه ای که در دو سکانس حساس ابتدایی فیلم ، کارگردان مرز بین تخیل و واقعیت را در هم می آمیزد و داستان دلخواه خود را می سازد. در ابتدای فیلم ولاد به موجودی ترسناک در دل غار برخورد می کند که بعد از تحقیق توسط یک راهب مسیحی متوجه می شود او فردی فانی بوده که در معامله ای با شیطان فریب می خورد و تبدیل به موجودی ترسناک می شود که باید تا آخر عمر در تاریکی زندگی کند مگر اینکه جانشینی برای خود یابد. در فیلم از این داستان به عنوان افسانه ای رومانیایی یاد می کند.

در حقیقت یکی از نقاط اصلی تحریف هم در اینجاست که کارگردان این داستان را که برگرفته از جنایت های حقیقی ولاد در تاریخ می باشد را افسانه عنوان می کند و داستانی که در سکانس ابتدایی فیلم درباره نحوه ظهور ولاد به تصویر می کشد را حقیقت معرفی می دارد که طبق تاریخ آن را می توان افسانه ای قلمداد کرد.

در ادامه فیلم سلطان محمد دوم طبق سنن گذشته که البته بر اساس سلیقه کارگردان ترسیم شده است، از ولاد می خواهد که پسرش را به او تحویل دهد تا مانند او در دربار عثمانی رشد کند. وقتیکه ولاد برای مذاکره به اردوگاه عثمانیان می رود تمامی المان ها و نشانه هایی که کارگردان پیش روی چشم بیننده می گذارد در راستای جنگ ادیان برنامه ریزی شده است.

لازم به ذکر است که عثمانیان مسلمان بوده اند و استفاده از نمادهایی به مانند کف دست بر روی پرچم ها، طریقه خمیه زدن و رنگ آنها و گریم بازیگران از جمله سلطان محمد و دستیارش همه گی برای مخاطب واضح می شود که اینجا اردوگاه اسلام است و سلطان را تنها با نام محمد خطاب می کنند و با در نظر گرفتن مذهب سنی عثمانیان ، می بینیم که کدهای درون فیلم متعلق به شیعیان است و مجموع این دو روند داستان را فارغ از هرگونه مذهب گرایی کرده است و کارگردان کلیت اسلام را در نظر می گیرد.

همچنین چهره ای که از این افراد نشان داده می شود بسیار نفرت انگیز ، فارغ از ادب و زورگو بوده و با توجه به این مسئله و در کنار هم قرار دادن این نوع شخصیت پردازی ها و آن نمادها ، از همین ابتدای فیلم ترحم و دلسوزی مخاطب جلب ولاد شده و او را یک قهرمان حق به جانب می پندارند.

اما طبق روایت تاریخی سلطام محمد دوم پس از نبردی طاقت‌فرسا و مقاومت سرسختانه یونانیان و رومیان سرانجام استانبل کنونی را فتح و آن شهر را که قدمت ۲۰۰۰ساله داشت برای اولین بار تصرف کرد. سلطان محمد پس از تصرف آنجا به مردم شهر امان داد و هیچ‌ یک از خانه‌ها یا مراکز تجاری مورد غارت و تجاوز قرار نگرفتند؛ حتی بسیاری از اسرای دولت و ارتش روم توانستند آزادی خود را با پرداخت مبلغ ناچیزی بخرند. به‌طورکلی تساهل و تسامح امپراطوری عثمانی درمورد مردم مناطق تصرف‌ شده همواره زبانزد و مورد اشاره تاریخ‌نویسان و محققان بی‌غرض بوده‌ است و همواره مردم وی را پادشاهی عادل می دانستند و به اقدامات وی اعتماد کامل داشتند. مسئله ای که در فیلم بلعکس نشان داده شد و این یکی دیگر از نقاط اصلی تحریفی در فیلم است.

در فیلم ولاد از درخواست سلطان محمد مبنی بر گرفتن پسرش خودداری می کند و خشم سلطان محمد را بر می انگیزد، حال او برای غلبه بر سپاهیان عثمانی و دفاع از مردم خویش به کوهستان می رود و متوسل به آن موجود شیطانی می شود. حال در این مرحله بیننده بعد از گذر از دو مرحله تعریف تاریخی و روند تحریفی در همه اصول باید منتظر حل مشکل به وجود آمده در داستان و نتیجه ای از آن باشد که در این قسمت ماجرا کارگردان با زیرکی در مفهوم سازی قهرمان فیلم را به سمت همان افسانه تخیلی سوق می دهد و تمام این اتفاقات در شرایطی رخ می دهد که مشکل به وجود آمده از جانب زیاده خواهی مسلمانان ایجاد شده است و توسل به نیروی شیطانی هم در شرایطی رخ می دهد که چند سکانس قبل سلطان محمد در گفتگو با ولاد او را فردی مذهبی و مسلط به نماز خواندن یاد می کند، پس با نگاهی عمیق تر اینگونه برداشت می شود که به فرض اگر اسلام مکتب خوبی باشد و استثناعا سردمدارانش انسانهای بدی باشند پس چرا با وجود خوب بودن قهرمان داستان و اشرافش به دین اسلام ، این دین کمکی به او نمی کند و او مجبور است برای نجات جان خود و خانواده اش به شیاطین متوسل گردد.

ناچارا ولاد به غار تاریک می رود و با آن مرد شیطانی ملاقات کرده و با خوردن خون او قدرت ماورایی و شیطانی به دست می آورد و وارد معامله با او می شود و اگر تا سه روز مقاومت کند و خون انسانی را نخورد به وضعیت قبلی خود باز می گردد.

کاملا می توان متوجه شد که قهرمان یکه و تنهاست و اگر هم ولایت شیطان را پذیرفته است، شیطان هم برای منافع خویش این کار را پیش روی او قرار داده و از طرفی از کمک های خداوند هم خبری نیست. حال اگر مخاطب خود را جای ولاد قهرمان به چالش کشیده فیلم بگذارد به این نتیجه می رسد که برای حفظ جان خود و خانواده اش مجبور به تامین منافع یکی از آن دو جریان الهی و شیطانی است و او تنها گرفتار دعوای بین این دو جریان است منتهی کارگردان و روال داستان یک راه حل مناسب پیش روی قهرمان و به تبع مخاطب می گذارد. این راه چاره تنها توسل به مسیحیت است و در اینجا هم آن را راه چاره اول نمی دانیم بلکه در انتخاب دوم مناسب خواهد بود چرا که مسیحیت هم در مقابل عثمانیان مسلمان مغلوب می شوند اما بعد از یافتن نیروی شیطانی طبق دیالوگ راهب مسیحی در فیلم ، می تواند توبه کند و به سمت مسیحیت برود تا نجات یابد.

برای اثبات این مطلب می توان به چند سکانس پایانی اشاره داشت که ولاد در نبردی سهمگین در مقابل سپاه عظیم سلطان محمد می ایستد اما نیروی شیطانی او نیز دارای ضعف هایی است و او نمی تواند کاملا از خانواده اش دفاع کند و در سومین روز و در آخرین لحظات و در میان نبرد پسرش توسط سربازان ربوده شده و همسرش کشته می شود و در آخرین لحظات او برای نجات فرزندش به ناچار برای اولین بار خون همسرش را می خورد و برای همیشه تبدیل به دراکولا می شود، همچنین از خون خود به یارانش نیز می دهد و همه را تبدیل به دراکولا می کند و به لشکر سلطان حمله ور می شوند و او را کشته و فرزندش را پس می گیرد، منتهی باز هم فرزند او از قدرت شیطانی او در امان نیست و در این میان ناگهان راهب مسیحی سر می رسد و فرزندش را از میان شیاطین نجات می دهد و همه انها با نور آفتاب کشته می شوند.

تنها کسی که از گزند شیاطین و حوادث دور می ماند راهب مسیحی است، حتی او فرزند ولاد را بر تخت می نشاند و راه او را ادامه می دهد و در اینجا قدرت مسیحیت است که متبلور می شود و مخاطب را مخاطب را همراه با نژادپرستی ها و تعصبات دینی کارگردان همراه می کند.

در پرده آخر کارگردان دست به نمایش موضوعی می زند که فارغ از همه ادیان و جریانات است. بعد از کشته شدن ولاد شخصی به سراغ جنازه او می رود و با خوراندن خون به او دوباره ولاد را زنده می کند اما ناگهان با زنده شدنش ما ولاد را در جهان امروزی می بینیم و حتی همان فرد شیطانی را با شمایلی آراسته تر و در خیابان زنی را می بیند که کاملا شبیه به همسر ولاد بوده و در حقیقت خود اوست اما آن زن ولاد را نمی شناسد اما ولاد به نزد او رفته و در این دیالوگ” چرا این دنیا را از دنیای بعدی جدا می پنداری، چرا که یکی از دیگری متولد می شود” با او ابراز آشنایی می کند و با خواندن این شعر”زمان همیشه برای کسایی که بهش نیاز دارن کوتاهه/ولی برای کسانی که عاشق‌اند…همیشه باقی میمونه” احساسات زن را بر می انگیزد و او در درون خودش ولاد را آشنا می پندارد.

همانطور که پیداست این سکانس دقیقا به نظریه فلسفی تناسخ اشاره می کند که در آیین های غیر الهی چون بودیسم و هندویسم مورد پذیرش است و بیان گر این موضوع می باشد که بعد از مرگ روح هر کس از جسم وی به جسم دیگری حلول می کند و از آن به بعد فرد به عنوان شخص جدیدی به زندگی ادامه می دهد و حتی روح می تواند در کالبد جنین دمیده شود و دیگر اینکه می تواند در جامدات نیز حلول کند و فرد بعد از مرگش به عنوان درخت، سنگ و یا حتی حیوانات به زندگی ادامه دهد.این نظریه در واقع چرخه زندگی را بی پایان و جاودانه عنوان می دارد و به وضوح معاد و زندگی اخروی را منکر می شود.

طبق روال داستان ولاد با نیروی شیطانی خود گرچه شکست خورده است اما شکست او به مراتب بازگشت پذیرتر از شکست سلطان محمد بوده و پیروز اصلی این ماجرا مسیحیت است که بدون آسیب به راه خود ادامه می دهد.

به ظاهر مخاطب شاهد رخدادهایی تاریخی است اما نمایش سکانس پایانی وجود تخیل و نظریه های متعصبانه و الحادی را ثابت می کند و همینطور با اینکه فیلم بر لایه اول و داستان سرایی می چرخد اما تمام آن سه مرحله در لایه دوم که همان پروژه اسلام ستیزی است گنجانده می شود و چنان به مخاطب القا می شود که با تماشای فیلم و کدهای درون آن اسلام و عقاید ومنش مسلمانان را خطرناک توصیف می کند و باید در برابر نفوذ اسلام و مسلمانان تبدیل به هیولا شد همانطور که امروزه سیاست ها و اقدامات امریکا ، انگلیس و اسراییل در اسلام ستیزی و متولد ساختن گروهک های تروریستی به مانند تکفیری ها در منطقه آنان را تبدیل به هیولایی کرده است که بیشتر مردم با وجود اقلیت بودنشان از عظمتشان که تحت تاثیر مافیای رسانه ای رشد پیدا کرده است می ترسند.

آنهایی که مسیحی هستند در امان خواهند بود و از طرفی مسلمانان نیز با چشمان بسته همانطور که در فیلم نشان داده شد از رهبرشان دفاع می کنند و این دقیقا راز تعصب نژادی کارگردان را برملا می سازد که به جای صرفا تبلیغ عقاید خویش به تخریب و تحریف تاریخی دیگر ادیان دست می زند.

حتی بر فرض تعصب مسیحیت گری شور کارگردان فیلم، تناقض در او بیشتر دیده می شود سند این مورد در پایان فیلم و با نمایش درآمدن اصل تناسخ رخ می دهد و خود را حامل یک ضدییت می کند چراکه اصل تناسخ مورد پذیرش مسیحیت نیست و اگر این نظریه را در نظر بگیریم پس باید مسیحیت را فرو بنشانیم اما اگر بلعکس باشد پس وجود تناسخ به چه معنی خواهد بود؟!

این سردرگمی در محتوا و نتیجه گیری فیلم نشان از شتابزدگی و سردرگمی فیلمنامه ای و به تبع کارگردانی فیلم است که نمی تواند در تعیین مرز مشخص برای خود پیروز باشد و با برداشتهای متفاوت از ادیان گوناگون و تخریب های شتاب زده سعی می کند بیش از آنکه جای خود را در صنعت هنر و فیلمسازی امروز باز کند، فیلم در میان سیاست های منفعلانه و اسلام ستیزانه غرب بیشتر جا باز می کند و همزمان با هیاهوی ظهور گروهک های تروریستی در جهان، بیشتر به جنگ و اختلاف میان ادیان و قومیت ها دامن می زند.

می توان گفت که سازندگان و عوامل فیلم در حقیقت دارای عقیده های خرافی، شیطان پرستی، ماسونی و کابالیستی هستند، سند این موضوع را می توان در اوایل فیلم مشاهده کرد. در سکانسی که ولاد در مقابل سلطان محمد می نشیند و گفتگو می کند، سلطان برگی را به عنوان سند برای امضا می آورد تا قرار داد بینشان مبنی بر گرفتن پسرش را با خون خود امضا کند.

وقتی سلطان پای این برگه را با خون خود انگشت می زند دوربین در نمایی نزدیک و بسیار کوتاه پای برگ را به تصویر می کشد. بر اساس این تصویر در یک طرف امضای سلطان در وسط نام “الله” و در طرف دیگر کلمه “بسم الله الرحمن الرحیم” به طرز در هم تنیده ای درج شده بود.

طبق عقاید شیطان پرستان آوردن و نوشتن نام “بسم الله الرحمن الرحیم” باعث دوری اجنه و شیاطین می گردد و این افراد از بیان این جمله کوتاه چه در نوشتار و گفتار پرهیز کرده و اباع دارند اما از آنجایی که قصد انجام مقصودی داشته باشند و مجبور به نوشتن این جمله باشند و یا قصد مخفی کردن عقاید خود را داشته باشند، جمله ی “بسم الله الرحمن الرحیم” را به گونه ای ماهرانه اشتباه می نویسند که در نظر دیگران درست می آید.

همانطور که در تصویر مشخص است دو حالت می توان برای تصویر و این جمله کوتاه در نظر گرفت: در حالت اول حرف الف موجود در وسط( مشخص شده با رنگ قرمز) اگر متعلق به”الله” باشد با وسط قرار گرفتنش معنای عکس و غیر خدا می دهد.

در حالت دوم و با در نظر گرفتن املای صحیح” الله” در کنار این جمله و با وجود املای صحیح “الرحیم”، آن حرف الف در وسط متعلق به “الرحمن” باید باشد و بر این اساس آن حرف باید به رحمن بچسبد و “ل” خوانده شود به معنای “ال” اما می بینیم که در کلمه “الرحمن” حرف الف و قبلی است که چسبیده می شود و اینجا حالت عکس می گیرد که معنای جمله را از بین می برد.

این را می توان سندی محکم بر متعصب بودن فیلم قلمداد کرد و در ناگفته های دراکولا به وضوح می بینیم که ناگفته ای در کار نیست بلکه گفته هایی جدید و تحریفی آشکار می شود که مختص سیاست های ستیزه جویانه ستیزه خواهان است.

در سکانس پایانی فیلم آن مرد شیطانی در تعقیب ولاد و همسرش می گوید:”بگذار بازی را شروع کنیم” و شاید منظور از این دیالوگ امتداد همان جریان قبلی شیطان محور و اسلام ستیزانه در دوران آخرالزمان باشد و به تبع به معنی تولید قسمتهایی دیگر از این فیلم نیز می باشد.

منتقد: محمد جواد فلاح