سرویس سیاسی ۸دی؛

قرار گرفتن در هفته ی ملی فناوری هسته ای و همچنین حساسیت موضوع برجام و بازتابهای سیاسی آن در عرصه داخلی و بین الملل که تحلیل ها حول این مسئله، این روزها خیلی داغ هم هست، بهانه ای شد تا با دکتر رضا سیمبر عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان گفتگوی تخصصی و متفاوتی داشته باشیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

۸دی:آیا توافق هسته ای و برجام توانسته است دستاورد ملموسی برای کشور دربر داشته باشد؟ نظر جنابعالی در این باره چسیت؟

برجام را ابتدا باید در یک پارادیم بین المللی تحلیل نمود چون بنده طبق شواهد موجود، این توافق را یک پروسه بلند مدت میدانم نه یک پروژه کوتاه مدت.

در چندسال اخیرشرایطی رقم خورد که زمینه را برای مذاکرات فراهم نمود البته نباید زحماتی که از قبل در این رابطه کشیده شد را نادیده بگیریم وناگفته نماند که پشتوانه اصلی این مذاکرات، تلاشهای گذشته دولتهای قبل، دانشمندان هسته ای و شهدای هسته ای و همچنین اقتدار و تیزبینی مقام معظم رهبری بوده است.

به نظر بنده این مذاکرات یک اتفاق جدید نبود، چراکه ما در این ۳۷ سال همواره مذاکراتی را خوب یا بد،با غربی ها انجام داده ایم. به هرحال این مذاکرات هم به پایان رسید و ظاهرا درحال اجرامیباشد ولی حالا باید ببینیم که چه نتیجه و دستاوردی نصیب ماشد.

پس بهتر است به صورت علمی و منطقی و به دور از هرگونه تعصب سیاسی و جناحی به این مقوله بپردازیم.

یکی از دستاوردهای برجام این بود که ما آن تابویی که قدرتهای غربی علیه ایران ساخته بودند وتبلیغ مینمودند و مدام ما را متهم میکردند که ایران به دنبال بمب هسته ای هست را شکستیم. خب همانگونه که میدانید آمریکایی ها باهمراهی لابی های قدرتمند صهیونیستی، در چند سال اخیر یک تبلیغات عظیم و بی سابقه ای علیه ما در جهان به راه انداختند و میخواستند ایران را منشا خشونت و ترور در جهان نشان دهند که البته با آغاز مذاکرات شاید برای مدتی این روند موقتا کاهش پیدا کرد و به هر صورت نشان داد که ما اهل گفتگو و مذاکره نیزهستیم اما باید ببینیم نهایتا و در مجموع نتیجه چه شد.

ما در این مذاکرات هزینه های سنگینی هم پرداخت نمودیم. برای نمونه در قلب آب سنگین اراک بتن ریختیم، نیروگاه فردو را تعطیل کردیم، موقعیت اشتغال بسیاری از دانشجویان هسته ای از دست رفت، پروژه های فراوانی که در این زمینه داشتیم دچار تغییر شدند و فعالیتهای هسته ای حالت نیمه تعطیل به خود گرفت.( طبق گفته خود دکترصالحی.)

البته حضرت آقا هم در آن اوایل در برخی از سخنرانی هایشان اشاره نموده بودند که من به این مذاکرات چندان خوش بین نیستم. اتفاقا بنده هم همان ایام در یادداشتها و نوشته هایم در رسانه ها آورده بودم که ما با یک دشمن غدار و بدعهد روبرو هستیم که احتمال دارد به تعهدات خود پایبند نباشد و یا زیر توافق بزند.

فعلا عملا میبینیم که به وعده هایی که رییس جمهور محترم در مورد برداشته شدن دفعی و فوری همه تحریمها داده بودند، عمل نشده و همان موقع هم بهترین راه حل برای ادامه مذاکرات و برداشتن تحریمها را عمل به همان نامه ی ۹ ماده ای مقام معظم رهبری میدانستم البته نمیگویم که الان کار از کار گذشته و نمیتوان کار را به شکل بهتری ادامه داد ولی اینکه برخی افراد یا رسانه ها گفته اند که این اتفاق یک فتح الفتوح در تاریخ بوده است بنده این مسئله را رد میکنم. به نظر من تیم مذاکره کننده ما باید تلاش میکرد که این توافق تبدیل به یک سند و چشم انداز حقوقی محکم و قابل اتکا باشد و چنانچه هرچه بیشتر در پی آن بودیم که متن توافق را از یک بیانیه سیاسی به یک سند معتبرحقوقی بین المللی درآوریم، الان به راحتی میتوانستیم به خاطر عدم پایبندی آمریکا و غرب به توافق از آنها شکایت کنیم و نه تغییر احزاب حاکم و روسای جمهور در آمریکا و نه فشار لابی های صهیونیستی و… نتواند این توافق را بی تاثیر و مخدوش نماید ولی الان ما در هول و هراس آن هستیم که نکند که آذر ماه سال بعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در پیش است و معلوم نیست که چه سرنوشتی در انتظار برجام خواهد بود. اتفاقا چندروز پیش در مصاحبه با رادیو گفتگو از بنده سوال نمودند که چنین چیزی امکان پذیر است و بنده گفتم: بله طبق قوانین آمریکا امکان دارد چرا که نظام ریاست جمهوری آمریکا یک نظام ریاستی است نه پارلمانی و بنابراین رییس جمهور در ساختار سیاسی خیلی قدرت دارد.

بنابراین فعلا دست آورد چندانی نصیب ما نشده . ما الان در سوئیفت های بانکی خیلی مشکل داریم علی رغم اینکه دولت میگوید این مشکلات رفع شده و همچنین نمونه های دیگر از این دست. به نظرم زمان امتیاز دهی ما تمام شده و الان نوبت آمریکاست که به تعهدات خود در برجام و رفع همه جانبه تحریمها اقدام نماید.

۸دی: به نظرشما آیا با توافق برجام و اجرای آن، مشکلات فی ما بین ایران آمریکا در مسائل اقتصادی حل خواهد شد؟

به نظر بنده مشکل آمریکایی ها و نظام سلطه جهانی با ما بر سر موشکها و حقوق بشر و مسائل هسته ای ما نیست بلکه مشکل بر سر نوع ایدئولوژی و گفتمان متفاوت است . مشکل غرب با ما برسر نوع دیدگاه ما با آنهاست. البته موشک و هسته ای و موارد دیگر ابزارهای ما در جهت دفاع و پیشرفت گفتمان انقلاب اسلامی محسوب میشود و آمریکایی ها در پی آن هستند که اول ابزارهای قدرتمان را بگیرند که در نهایت آن گفتمان و نگاه را از بین ببرند که امیدوارم این مسئله مهم را دستگاه دیپلماسی ما در نظر داشته باشد.

نفوذ ما در منطقه، حمایت ما از مستضعفین جهان، پایمردی ما در منطقه علیه تروریسم و بنیادگرایی افراطی و حمایت ما از حزب الله لبنان در بحث سوریه، همگی اینها از سرمایه های گفتمانی انقلاب اسلامی محسوب میشود و اگر ما این سرمایه ها که باعث قدرت ماهستند را از دست بدهیم دشمن خیلی راحتر نفوذ خواهد نمود و ناگفته نماند که تا کل سیستم و ساختار را در کنترل و اختیار نگیرد رضایت نخواهد داد.

البته اینها از خصوصیات طبیعی نظام سلطه بوده و هست و کنشگران نظام جهانی در عرصه بین الملل بر اساس یک غالبهای ادراکی حرکت میکنند و ما پیشتاز غالب فکری جدیدی هستیم که ضد هژمون و ضد سلطه هستیم و البته مانند قدرت هژمونی چون آمریکا، هرگز نسخه خشونت و تجاوز را در عرصه بین الملل تجویز نمیکنیم.

برای مثال کمونیستها خودشان دارای غالبهایی علیه نظام و قدرت هژمونی بودند ولی در عمل آنها هم خودشان به نوعی هژمون طلب بودند و هم به خشونت و سلطه متوسل میشدند و آن را تجویز میکردند نمونه اش جنگهای جهان سومی که این قدرتها در دهه های ۵۰، ۶۰، ۷۰ میلادی که دو ابر قدرت در جهان علیه هم به راه انداخته بودند.

اما جمهوری اسلامی ایران بعد از گذشت ۳۸ سال، در تاریخ انقلابهای قرن بیستمی به عنوان یک گفتمان انقلابی که ضدسلطه و ضدهژمون هست و نسبت به آنها متفاوت هست چرا که دیدگاه های ما با دیدگاه های آنها فرق میکند و ایدئولوژی و جهان بینی ما از قرآن و اسلام نشات میگیرد.

خب ما به دنبال سلطه در جهان نیستیم و گفتمانمان یک گفتمان ارزشی و فرهنگی و عدالت طلبانه میباشد و مخاطبین ما تنها مسلمانان مظلوم جهان نیستند بلکه تمام جهان مستضعفین هست و اینها ویژگی های منحصر به فردی است که در هیچ انقلابی نبوده و دیده نشده و نظام سلطه جهانی از این تفکرات میترسد ، در واقع پارامترهای قدرتی ما تنها تعداد نیروهای مسلح، سپاه و ارتش و موشکهای ما نیست گرچه اینها باید حفظ و تقویت شود، ولی پشتوانه اصلی قدرت ما گفتمان اصیل انقلابی و اسلامی ما در جهان است که اگر این سرمایه فکری و فرهنگی را ازدست بدیم بقیه را نیز به راحتی از دست خواهیم داد، هرچند عده ای همین ها را نیز نشانه و هدف گرفته اند و امروز متاسفانه پشتوانه فکری و گفتمانی انقلاب ما را هدف قرار داده اند و سناریوی اصلی از طرف آمریکا از بین بردن سرمایه گفتمانی ما هست. تجربه نشان داده که اگر ما در مسائل بین المللی برگهای برنده را از دست بدهیم نه تنها دشمن عقب نمینشیند بلکه چندین گام به جلوتر می آید.

در واقع مذاکرات همواره بود و هست و خواهد و یک اتفاق جدیدی نیست ولی ما باید با حفظ گفتمان اصیل انقلاب اسلامی به روابط با کشورهای دیگر وادامه فرآیند مذاکرات بپردازیم و خیلی از بابت توافقات و مذاکرات هیجان زده و احساسی نشویم، بنده بارها اینها را در دانشگاه به دانشجویانم گفته ام که هیجان زدگی سیاسی اهداف خاص خودش را دارد ولی مردم و شهروندان ما نباید در تب و تاب هیجانات سیاسی قرارگیرند چراکه بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری دولتها میروند و می آیند ولی بنیان انقلاب ما یکی است و تغییر نمیکند.